جشن نوروز در چهار محال و بختیاری

نوروز کهن ترین جشن به جامانده از دوران باستان ایران است که در نخستین روز سال خورشیدی ایران برابر با یکم فروردین ماه برگزار می شود. این عید قدیمی و کهن که در سراسر مناطق فلات ایران بر پا می گردد، در بین اقوام مختلف ایرانی رنگ و بوی منطقه را به خود می گیرد و نماد پیوند بین آن ها به شمار می آید. جشن نوروز در چهار محال و بختیاری نیز که از بخش های کوهستانی فلات مرکزی ایران محسوب می شوند، آداب و آئین های خاص خود را دارد. این آیین ها، زیبایی نوروز را در استانی که به بام ایران شهرت دارد، مضاعف می نماید. با رزرو هتل های شهر کرد همچون هتل پارسیان آزادی شهر کرد، نوروز را متفاوت و به یاد ماندنی در استان چهار محال و بختیاری تجربه کنید.

مردم چهار محال و بختیاری به آئین ها و آداب و رسوم نوروز اهمیت فراوانی می دهند. در این منطقه مردم با خانه تکانی و تمیز کردن خانه هایشان قبل از تحویل سال، به استقبال نوروز می روند. سبزه عید برای آنان اهمیت خاصی دارد و به جهت اقلیم طبیعی و کشاورزی منطقه، سبزه هفت سین را که نشانگر سالی سبز و پربرکت است، خود تهیه می نمایند. سفره هفت سین این منطقه با خلاقیت های بسیار گسترانده می شود. افراد با قرار دادن یک جلد کلام اله مجید و انواع تنقلات رنگارنگ بر روی سفره این عید را در کنار یکدیگر برگزار می کنند. به جهت خاص بودن برخی آداب و رسوم ها در این منطقه، در این مطلب تلاش نمودیم تا بعضی از موارد آن را جهت آشنایی بیشتر معرفی کنیم.

در آئین قاشق زنی، دختران دم بخت کاسه و قاشقی را در دست گرفته و همراه با کودکان و نوجوانان چادر به سر نموده و به در خانه همسایگان خود می روند و از آن ها هدیه و آجیل می گیرند.

تهیه گندم برشته یا بو داده نیز از رسوم دیرینه استان چهار محال و بختیاری به شمار می آید. در این سنت به طور معمول گندم برشته شده را با شاهدانه مخلوط می کردند. در این روش ابتدا گندم را شسته و سپس در شیر می جوشانند و بعد از آن بر روی ساج یا تاوه تهیه می نمودند.

عید رفتگان یک روز قبل از روز عید برگزار می گردد و به «عید علفه» یا «عید کوچک» نیز معروف است. در این روز افراد به زیارت اهل قبور رفته و بر روی مزار آن ها سبزه قرار می دهند و اینگونه از خاطرات آنان یاد می کنند.

سمنو پختن نیز از رسوم حائز اهمیت این منطقه به شمار می آید. از آنجا که به جهت پیوند سنت های ملی و مذهبی، سمنو را متعلق به حضرت فاطمه زهرا می دانند و این اعتقاد وجود دارد زمانی که آن حضرت دست مبارکشان را بر روی سمنو قرار دهند، آن پخته می شود؛ از این رو در این منطقه پختن سمنو رایج است. آنان برای پختن سمنو حدود یک ماه قبل گندم ها را در آب می ریزنند و پس از آنکه جوانه زدند، آن ها را در سینی های بزرگ قرار داده و اجازه سبز شدن می دهند. پس از سبز شدن گندم ها آن ها را از سینی خارج نموده و از هم جدا می کنند که به این عمل در اصطلاح محلی، تیف کردن می گویند؛ آنگاه پس از خشک شدن در زیر نور آفتاب و در مرحله ی نهایی آنها را توسط آسیابان، آسیاب نموده و می پزند.

در استان چهار محال و بختیاری معمولا قبل از تحویل سال نو، سفره هفت سین را پهن می کنند. در بین مردم این استان مرسوم است که علاوه بر هفت سین، قرآن، آینه، گلاب، انواع آجیل، میوه، تخم مرغ های رنگ شده و شمع یا چراغی را بر روی سفره قرار دهند؛ همچنین قابل ذکر است که شمع یا چراغ را تا زمانی که خود خاموش نشود، خاموش نمی کنند.

رفتن به امامزاده ها قبل از تحویل سال نیز، از رسوم رایج دیگر این استان محسوب می شود. در شهرکرد که مرکز استان چهار محال و بختیاری است، قبل از تحویل سال به زیارت امامزاده دو معصوم به نام های حلیمه و حکیمه خاتون می روند و در آنجا شمع هایی را روشن می کنند؛ در گذشته مردم چراغ نفتی را در آنجا روشن نموده و به خانه می بردند. امروزه این چراغ نفتی ها جای خود را به چراغ های گازی داده اند. شاید بتوان انجام این عمل را به جهت اعتقادات دیرین و قدیمی و نیز جایگاه نور و آتش در آئین باستانی نوروز دانست. ساکنان شهرکرد همه ساله در غروب آخرین روز اسفند ماه، چراغ های نوروزی خود را به امامزاده های مذکور برده و منتظر می مانند تا چراغ هایشان توسط سیدی که خادم امامزاده ها است، روشن شود.

شنبه گردی که به شنبه گردش نیز معروف است و بیشتر خاص خانم ها و کودکان است؛ در این روز که نخستین شنبه سال نو به شمار می آید، خانم ها و کودکان از خانه بیرون رفته و با چیدن گیاهان خوراکی تازه روئیده شده در مزارع و باغات نحسی، پلیدی و بدی این روز را دور می کنند؛ از این رو این روز به شنبه گردی معروف است. همچنین لازم به ذکر است که این شنبه گردی به صورت خانوادگی نبوده و غذای روز به خارج از خانه برده نمی شود.