اینکه در هر گوشه ایران با قدمت و پیشینه‌ای که دارد آیین و رسوم خاصی در بین مردم ببینیم چیز عجیبی نیست. مردم ایران به آیین ملی خود از روزگار زرتشت و پیش از آن باور داشتند و عمل می‌کردند طوری‌که جز واجبات زندگی‌شان است. قرار است مشهد اردهال کاشان سفر کینم. در سفر به مشهد اردهال بهتر است خودتان را آماده دیدن یکی از این مراسم‌ها کنید؛ اما این بار صحبت از مراسمی است که فقط سالی یک‌بار انجام می‌شود و از هر جایی برای دیدن آن به مشهد اردهال می‌آیند.
محال است ایرانی باشید و با قالی و قالی‌بافی آشنایی نداشته باشید. اصلاً یکی از مهم‌ترین افتخارات و هنر ما ایرانی‌ها به همین قالی است که هر بار به رنگ و نقشی درمی‌آید و با جان و دل آدم بازی می‌کند. قرار است قصه‌ای متفاوت از قالی ایرانی در مشهد اردهال کاشان بشنوید. در مشهد اردهال سخن از قالی خاص است که اهالی و بازدید کنندگان اینجا، با کمک آن مراسمی مذهبی و ملی را برگزار می‌کنند. در این مقاله از مشهد اردهال با ما همراه باشید تا در بازدید از این بخش با جاذبه های مختلف آن بیشتر آشنا شوید.
چرا به مشهد اردهال کربلای ایران می‌گویند؟
حمله ناجوانمردانه حاکم وقت به همراه لشکر بزرگش به امامزاده سلطان علی و کشته شدن او به همراه تمام یارانش در عین بی‌عدالتی برای مردم یادآور حادثه تلخ کربلا است. اینکه امامزاده با یاران اندکی که داشتند در برابر ظلم سر خم نکردند و برای بارورهای دینی خود به جنگی نابرابر تن دادند به مثال واقعه کربلا در مشهد اردهال بود. شباهت ظلمی که حاکم و یارانش در حق مظلومان داشتند دلیلی برای شناختن این مکان به نام کربلای ایران در بین مردم است.
قتلگاه مشهد اردهال
اردهال دهستانی است که از چند روستا در کنار هم تشکیل می‌شود و خیلی‌ها آن را با نام غیاث آباد می‌شناسند. هفت آبادی زیبا و سرسبز از جمله: غیاث آباد، کره جار، کرمه، ریحان، جوشق، خاوه و لارون روستاهای مشهد اردهال را تشکیل می‌دهند. از همان سالی که اردهال کشته شدن امامزاده سلطان علی و یارانش را به خود دید و به قتلگاهی تبدیل شد، نام مشهد اردهال به خود گرفت.
مشهدی که معرف اردهال است برای همیشه یادآور قتلگاهی است که از خون امامزاده و یارانش پر شد. در روایتی گفته می‌شود در روز 27 جمادی‌الثانی سال 116 قمری، زمانی که امامزاده مشغول به نماز و دعا بودند به شهادت رسیدند و دشمنان در محلی موسوم به قتلگاه سر ایشان را از بدنشان جدا کردند که امروزه در مشهد اردهال دفن است.
ماجرای امامزاده مشهد اردهال
در سال ۱۱۳ هجری قمری، اهالی فین کاشان قاصدی به نام عامر بن ناصر فینی را به نزد امام محمد باقر در مدینه می‌فرستند تا درخواست پیشوا دینی برای مردم را ابلاغ کنند. حضرت، سلطان علی بردار امام جعفر صادق را برای پیشوایی این مردم برگزید و به سوی کاشان روانه می‌کند. امامزاده سلطان علی در بدو ورودشان در فین ساکن می‌شوند و که رفته‌رفته با ترس حاکم وقت از نفوذ بیش از حد در دل مردم به مشهد اردهال مهاجرت کردند.
حاکم اردهال که شخصی به نام زرین کفش بود، در آن زمان لشکری فراهم کرد تا امامزاده که محبوب مردم بود را به قتل برساند. امامزاده و یارانش بعد از سه روز مقاومت در مقابل لشکر حاکم در نابرابری به همراه یارانش به قتل رسید. مردم کاشان که از این ماجرا بی‌خبر بودند وقتی به اردهال رسیدند که کار از کار گذشته بود.
تنها کاری که از دست اهالی بر‌می‌آمد غسل و کفن دادن امامزاده و یارانش بود. امامزاده را درون قالی گذاشتند و بدن او را در آب رودخانه شستوشو دادند و در نهایت قالی را کفن او کردند. از آن روز اردهال را به نام مشهد اردهال می‌شناسند؛ مشهد به معنی محل شهادت بوده که واژه‌ای عربی است.
آن‌ها سراسیمه به اردهال آمدند؛ اما دیگر تأثیری نداشت. اهالی کاشان فقط توانستند پیکر امامزاده را درون یک قالی قرار دهند و بدن بی‌جان وی را درون آب رودخانه اردهال شستوشو دهند. سپس از قالی به‌عنوان کفن استفاده کردند و پیکر وی را به خاک سپردند. از آن روز به بعد، اردهال را با نام مشهد اردهال می‌شناسند. همان‌طور که می‌دانید، مشهد یک واژه عربی و به معنای محل شهادت است.
مراسم قالیشویی مشهد اردهال
مردم معتقد و متدین مشهد اردهال کاشان از آن زمان تا به امروزه هر ساله در جمعه دوم مهرماه آیین مذهبی قالی شویان را در این امام زاده برگزار می‌کنند که سبب حضور گردشگران بسیاری در اینجا شده تا از نزدیک با این مراسم آشنا شوند. در این مراسم که حوالی ظهر انجام می‌شود مردم در صحن امامزاده گرد هم می‌آیند و ابتدا در وصف این امامزاده و وقایع کشته شدن آن سخن می‌گویند.
بعد از آن تعدادی از بزرگان فین به آستان امامزاده وارد می‌شوند و قالی مخصوصی که معروف است جسد امامزاده در آن پیچیده شده را لوله کرده و به سمت جوی شستشو می‌برند تا به‌صورت نمادین بار دیگر قالی که کفن امامزاده بوده را بشویند.
قالی کشان را جمعی بزرگ از مردم محلی با چوب و چماق‌های که در دست دارند انجام می‌دهند، به‌طوری‌که آن را از هر جهت احاطه می‌کنند و با تکان دادن چوب و چماق‌هایشان در هوا فریاد حسین حسین سر می‌دهند و مردمی که برای تماشا آمدند با آن‌ها همراهی می‌کنند. دو روایت برای چوب‌های که افراد به دست می‌گیرند وجود دارد؛ یکی اینکه از آن‌ها برای شستن قالی استفاده می‌شده، دیگر اینکه چوب‌ها را به نشان خون‌خواهی بالا می‌برند.
بعد از شستن قالی با تشریفاتی که گفته شد، قالی را مجدد به داخل صحن می‌آوردند و به متولی و خادم امامزاده تحویل می‌دهند. در انتهای این مراسم سنتی با دور زدن در صحن فینی‌ها و سینه زدن خاتمه پیدا می‌کند. شستن قالی در آیین مذهبی به آن رنگ ملی ایرانی داده است. در سال ۱۳۹۰ مراسم قالی شویان مشهد اردهال در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو ثبت شد و این مراسم شهرتی جهانی پیدا کرد.
این مراسم به‌عنوان جاذبه ای مهم در مشهد اردهال شهرت دارد که بسیاری از مردم در نقاط مختلف ایران برای تماشای آن به اینجا می‌آیند. مراسمی که با آداب خاص و متفاوتی توسط افراد چوب به دست، اجرا می‌شود و مردم اینجا به آن اعتقاد بسیاری دارند.
در بازدید از این جاذبه زنده فرهنگی و آئینی، مردم قالی‌ها را جمع می‌کنند و در آب رودخانه می‌شوند و به تعبیری آن‌ها را غسل می‌دهند. اگر به دیدن چنین مراسم‌هایی علاقه‌مند باشید؛ بهتر است برنامه سفرتان را با زمان اجرای آن در مشهد اردهال هماهنگ کنید.
مشهد اردهال کجاست؟ مشهد اردهال در کدام استان است؟
به استان اصفهان که وارد شوید از هر کسی نشان مشهد اردهال را بپرسید به شما راه را نشان می‌دهد. مشهد اردهال برخلاف نامش که ذهن شما را به سمت خراسان می‌کشاند؛ در استان زیبای اصفهان قرار دارد. این منطقه در روستایی زیبا از توابع شهر کاشان است که در 42 کیلومتری غرب کاشان و درمسیر کاشان – دلیجان واقع شده است. از این روستا که مساحت آن به 104 هکتار می‌رسد، تا دلیجان 32 کیلومتر فاصله وجود دارد.
فاصله قم تا مشهد اردهال
اگر از شهر قم عازم مشهد اردهال هستید بهتر است بدانید که فاصله‌ای در حدود 124 کیلومتر پیش رو دارید که با زمانی کمتر از یک ساعت و نیم رانندگی می‌توانید به اینجا برسید.
فاصله مشهد اردهال تا کاشان
مشهد اردهال در فاصله‌ای کوتاه از شهر زیبای کاشان قرار دارد به‌طوری‌که با طی زمانی در حدود نیم ساعت می‌توانید از مشهد اردهال به کاشان برسید. از کاشان تا مشهد اردهال حدود 40 کیلومتر فاصله وجود دارد.
مسیر دسترسی به مشهد اردهال
مشهد اردهال، بخش کوچکی از کاشان است و نباید انتظار ایستگاه راه آهن یا فرودگاه را داشت، تنها راه رفتن به اینجا سفر زمینی با خودرو شخصی، تاکسی و اتوبوس است. برای رفتن به مشهد اردهال با هر وسیله‌ای باید اول به کاشان بروید که دسترسی بسیار ساده‌تری دارید. از کاشان تا مشهد اردهال حدود کمتر از یک ساعت زمان فاصله دارید.
جاهای دیدنی مشهد اردهال
برای بسیاری از مردم جالب است که در بخشی چون مشهد اردهال آن‌قدر جاذبه های دیدنی وجود دارد که شاید مجبور به اقامت در این منطقه شوند. از بازید از قالی و امامزاده و طبیعت این منطقه گرفته تا مقبره سهراب سپهری و روستاهای دیدنی اطراف آن؛ طوری سرگرم می‌شوید که گذر زمان را متوجه نشوید.
مقبره سهراب سپهری
هر کسی شعر فارسی به‌ویژه شعر نو را دوست داشته باشد و یا به نقاشی علاقه‌مند باشد، محال است سهراب سپهری شاعر، نویسنده و نقاش معروف عصر معاصر کشورمان را نشناسد. در مشهد اردهال می‌توانید به مزار سهرابی بروید که آوازه جهانی دارد و خیلی از مردم با شعرهای و کارهای او عاشق هنر شدند. با وجود دشت‌های سرسبز و زیبا، آسمان آبی، کوهستان و هوای پاک اینجا، عجیب نیست کسی مثل سهراب بر سر ذوق بیاید تا آن‌چنان دلبری کند.
آرامگاه سهراب سپهری در صحن امامزاده سلطان علی ابن محمد باقر قرار دارد و هر ساله تعداد بسیاری از مردم به دیدن مقبره این شاعر بزرگ ایرانی در مشهد اردهال می‌آیند.
آستان امامزاده سلطان علی در مشهد اردهال
یکی دیگر از جاهای دیدنی اینجا آستان مقدس امامزاده سلطان علی است که هر ساله زائران بسیاری را به سمت خود می‌کشاند. این امام زاده از فرزندان امام محمد باقر (ع) است. گفته می‌شود که ساخت بنای اصلی اینجا به دوره آل بویه برمی‌گردد که در دوران پادشاهان صفویه، سلجوقیان و قاجاریه قسمت‌هایی به بنای اصلی اضافه شده است.
آستان امامزاده سلطان علی مساحتی در حدود سه هزار مترمربع را دربرگرفته که صحن مقدس در وسط آن قرار دارد. در چهار گوشه این بارگاه طاق‌های گنبدی شکلی وجود دارد که از میان طاق‌ها به داخل حرم راه وجود دارد. کاشی‌های فیروزه‌ای، گنبد، صحن، ایوان و گلدسته از قسمت‌های مختلف این زیارتگاه است که بر شکوه و زیبایی آن افزوده است.
روستای نشلج
روستا‌ها در هر سفر و گردشی از جاذبه های دینی و طبیعی به شمار می‌روند که بازدید از آن‌ها حس و حال متفاوت و دوست‌داشتنی به شما می‌دهد. یکی از روستاهایی که در بازدید از مشهد اردهال می‌توانید از آن دیدن کنید روستای نشلج است که با مردمان خونگرم و مهمان‌نوازش، شما را شیفته خود می‌سازد.
بافت قدیمی نشلج نشان از قدمت بالای آن دارد. این روستا با منظره‌ای زیبا در بین کوه‌های باصلابت قرار گرفته است و آب و هوای مطلوب آن موقعیت خوبی برای تفریح به گردشگران می‌دهد.
سوغات مشهد اردهال
به دیاری آمده‌اید که مردمان خوش‌ذوقش شما را با سوغاتی‌های هنرمندانه و زیبا راهی خواهند کرد. هنر بخش جدانشدنی از زندگی مردم استان اصفهان است که با دست و دلبازی آن را به شیوه‌های مختلف اجرا و در اختیار گردشگران قرار می‌دهند. اهالی مشهد اردهال با تاریخ کهن و قدمت بالای محل سکونت خود، هنرهای بسیاری را از اجداد خود به ارث برده‌اند.
در این دیار می‌توانید از صنایع دستی زیبایی چون قالی‌های هزار نقش و جاجیم های اصیل و ساده که شهرت بسیاری دارند به سوغات ببرید. با علم به اینکه شغل اصلی مردم اینجا کشاورزی و قالی بافی است با خرید سوغات و حمایت از کالاهای ارائه شده توسط مردم می‌توانید کمکی به رونق کسب و کار اهالی کرده باشید.
غذاهای محلی مشهد اردهال
مشهد اردهال به دلیل آب و هوای مطبوع از تنوع میوه‌های خوبی برخوردار است که مشتقات میوه و میوه‌های تازه، سوغات خوبی به‌حساب می‌آیند. گوشت لوبیا، قیمه ریزه، گندم پلو، کاچی، سرگنجشکی، کله جوش، شوید پلو و فسنجان از غذاهای معروف دست‌پخت کدبانوهای اینجاست که باید از آن‌ها امتحان کنید تا از بخش شکم گردی در مشهد اردهال بی‌نصیب نمانید.
طبیعت مشهد اردهال و بهترین زمان سفر
در مشهد اردهال با مناطق کوهستانی زیبایی روبرو می‌شوید که هوس کوهنوردی به سرتان می‌زند و اگر اهل ورزش باشید از خیر آن نمی‌گذرید. مناطق بکر اکسیژن پاک دشت‌ها و کوه‌های شاد و آسمان شب پر ستاره، نبود آبشار یا دریاچه را در اینجا به‌خوبی جبران کرده تا تصویری متفاوت از طبیعت به شما نشان دهد.
اینجا از مناطق ییلاقی کاشان به‌حساب می‌آید و هوای مطبوع آن گردشگران را به سمت خود می‌کشاند. مشهد اردهال در دره و دشتی واقع شده و از هر طرف به کوهستان و تپه‌ها می‌رسد. آب و هوای اینجا در زمستان و پاییز سرد و بهار و تابستان مطبوعی دارد. کسانی که علاوه بر گردش مشتاق دیدن مراسم قالی شویی هستند بهترین زمان سفر برایشان ابتدای پاییز خواهد بود.
اقامت در مشهد اردهال
زمان برنامه‌ریزی برای هر سفر یکی از دغدغه‌های اصلی که باید از قبل به فکر آن بود بخش اقامت سفر است. در سفر به کاشان برای بازدید از جاذبه های دیدنی این دیار، هتل های کاشان و یا اقامتگاه‌هایی چون مجتمع اقامتی خورشید اردهال کاشان مکان مناسبی برای استراحت شما خواهند ساخت تا با فراغ خاطر به گردش و تفریحتان برسید.
مجتمع اقامتی خورشید اردهال کاشان
این مجتمع در سال 1395 فعالیت خود را آغاز کرده و پذیرای مهمانان شهر کاشان و بخش‌های آن است. مجتمع اقامتی خورشید اردهال کاشان در شهر مشهد اردهال واقع شده است و فاصله‌ای در حدود 44 کیلومتر با شهر کاشان دارد. این مجتمع تا جاذبه زیبای آبشار نیاسر 25 کیلومتر فاصله دارد که با صرف زمانی کوتاه می‌توانید از آن دیدن کنید. از اقامتگاه خورشید اردهال تا غار چال نخجیر نراق که از غارهای آهکی و زنده دنیا محسوب می‌شود 33 کیلومتر فاصله وجود دارد. مجتمع خورشید اردهال با 27 باب سوئیت و کلبه، آماده میزبانی از مسافران این شهر است.
سخن آخر
در مشهد اردهال علاوه بر بازدید از جاذبه های طبیعی و زیبای این منطقه با آیینی آشنا شدید که شهرتی جهانی دارد. از این پس مشهد اردهال را با آیینی که از اعتقاد و باور مردم این منطقه به دفاع از حق مظلوم برمی‌گردد به یاد می‌آوریم. سنتی که در عین حال تلفیقی از هنر قالی بافی را با مذهب و پاکی مردم مشهد اردهال در آن دیده می‌شود. مشهد اردهال را با تجربه‌ای لذت بخش ترک می‌کنیم و نام قالی را با این شهر در خاطرمان برای همیشه ثبت می‌کنیم.
