تا حالا تهران را چطور شهری دیدهاید؟ شهری پرهیاهو با برجهای دلگیر و زندگی تقریباً مدرن؟ یا شهری که از دیرباز تا کنون به هزار رنگ درآمده و در زیر لایههای خود داستانهای فراموشنشدنی دارد. اگر فقط تعدادی از خانه های تاریخی تهران را از نزدیک ببینید، بار دیگر از روی ظاهر، این شهر را قضاوت نخواهید کرد. داخل خانه های قدیمی تهران بهگونهای است که حتی اگر سلیقهای امروزی داشته باشید، دلتان برای فضای اصیل آنها غنج میرود.
فهرست مطالب
Toggleمجله گردشگری امروز را در ایران هتل آنلاین به سفر در خانه های تاریخی تهران اختصاص میدهیم تا با نگاهی دقیقتر پایتخت کشورمان را بشناسیم. کولهپشتی سبک بردارید و با کفشهای پیادهروی، با ما قدم شوید تا با گردش در داخل خانه های قدیمی تهران به روزگار خوش گذشته سفر کنیم.
بهترین خانه های تاریخی تهران
نفسهای اصالت تهران به همین بناهای تاریخی و زیبا بند است. این خانهها در اولین نگاه چنان بیننده را به خود جلب میکند که آرزو میکردید کاش میشد ساکن یکی از آنها باشید. با تمام سادگی که دارند، شکوه معماری به کار رفته در خانههای اینچنینی انسان را محصور میسازد و سؤالی که در ذهنمان مینشیند این است که چرا چنین زیبایی و اصالتی در خانههای امروزی نیست؟ چه بر سرمان آمده؟ چقدر بد سلیقه شدهایم؛ با وجود میراثی که از هنر معماری و طراحی اجدادمان به ارث بردهایم، باز هم در خانههایی سرد و بیجان زندگی میکنیم.
برای درک بیشتر زیبایی، قدمت، هنر و داستانهای زیر سقف این خانهها، در این بخش به معرفی برخی از مهمترین خانه های تاریخی تهران میپردازیم.
خانه های قدیمی تهران برای عکاسی
خانه موتمن الاطبا
خانه موتمن یکی از خانه های قدیمی تهران برای بازدید است که نظرتان را به خود جلب میکند. خانهای که قدمت آن به دوران قاجار میرسد و متعلق به موتمن الاطبا بوده است. موتمن الاطبا لقب پزشک ناصرالدینشاه قاجار بود که میرزا زینالعابدین خان دنبلی ضرابی نام داشت. رنگ اصیل ایرانی را میتوانید در پنجره و درهای این خانه ببینید که با جلای فیروزهای چشم را نوازش میدهند.
در زمان قدیم خانههای چند طبقه چندان مد نبود و خانه موتمن الاطبا یکی از خاصهای چند طبقه آن زمان تهران بوده است. حوض زیبای جلوی عمارت بهمانند آیینهای، زیبایی و وقار این خانه را دوچندان به رخ میکشد. منظره اینجا از آن خانههایی است که نمیتوانید از لنز دوربینتان پنهان کنید و ناچار به عکاسی هستید.
این عمارت در سال 1379 به عنوان اثری ملی به ثبت رسیده است. برای ورود به این خانه باید بلیطی با بهای 10000 تومان تهیه کنید. بازدید از خانه موتمن الاطبا هر روزه از ساعت 10 تا 17 در آدرس: تهران، خیابان پامنار، محله عودلاجان، روبهروی مسجد کاشانی، انتهای کوچه موتمن الاطبا امکانپذیر است.
عمارت مسعودیه
یکی دیگر از خانه های قدیمی تهران برای بازدید که شما را به عهد دیرین قاجار میبرد، عمارت مسعودیه است. این خانه تاریخی در سال 1250 به دستور مسعود میرزا فرزند ارشد ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد و مسعودیه نام گرفت. عمارتی که از آن صحبت میکنیم بیش از ده ساختمان را دل خود جا داده است. این عمارت اولین موزه ملی و اولین کتابخانه ملی ایران بوده است که در سال 1377 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
عمارت مسعودیه از آن خانه های تاریخی تهران است که میتوانید عکسهای زیبای بسیاری از آن به یادگار ثبت کنید. برای بازدید از این الگوی زیبای معماری قاجاری به آدرس آن در تهران، میدان بهارستان، ضلع جنوب غربی، خیابان اکباتان سری بزنید. برای ورود به این عمارت باید بلیطی با بهای 5000 تومان تهیه کنید. بازدید از اینجا همهروزه از ساعت 8 تا 16 امکانپذیر است.
خانه تاریخی سلطان بیکم
نمونهای شاهکار از رنگ و لعاب داخل خانه های قدیمی تهران را میتوانید در خانه سلطان بیگم ببینید. خانهای با بیش از 200 سال قدمت که بهعنوان خانه شجاعی و موزه بازار نیز شناخته میشود. گفته میشود این خانه تاریخی به یکی از نزدیکان ناصرالدینشاه قاجار به نام خانم سلطان بیگم شجاعی تعلق داشته است.
این خانه را خاندان نیرنما از تقی خان شجاعی خریداری میکنند و در نهایت در سال 1376 به تملک شهرداری تهران درمیآید. خانه شجاعی در حدود 800 مترمربع مساحت دارد. کتابخانه و اتاق آیینه از بخشهایی هستند که در بازدید از اینجا بیش از هر قسمتی نظر شما را به خود جلب میکنند. این دو قسمت، آنقدر باشکوه و زیباست که دلتان میخواهد تصویری برای همیشه در دوربین خود ثبت کنید و به یادگار داشته باشید.
بهای ورود به این خانه رایگان است و امکان بازدید از این عمارت در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ تا ۱۷ و پنجشنبهها از ساعت ۹ تا ۱۳ وجود دارد. خانه سلطان بیگم در میدان امام خمینی و ابتدای خیابان امیرکبیر، خیابان ناظم الاطبا جنوبی، کوچه دشتی، کوچه کمالی قرار دارد.
خانه تاریخی مقدم
از زیباترین خانه های تاریخی تهران میتوانیم به خانه مقدم اشاره کنیم. خانهای که در ابتدا متعلق به یکی از درباریان قاجار به نام محمدتقی خان احتساب الملک بوده است و سپس به دکتر محسن مقدم، استاد باستانشناسی دانشگاه تهران میرسد. در اینجا فقط رنگ میبینید و اصالت. زیبایی خیرهکننده خانه دل از هر گردشگری را میبرد و بی شک با خود زمزمه میکنند که خوش به حال ساکنان این خانه.
عمارتی که جلوه آن از حیاط و حوض و فضای سبز شروع میشود تا به نقشها و رنگهای فضای داخلی برسید. کاشیکاریهای خانه به دوره زندیه و قاجاریه میرسد، سنگ حوضی که در حیاط است از حمام فتحعلی شاه گرفته شده و ستونهای زیبای آن یادآور کاخ چهل ستون است. اینجا کلکسیونی از تاریخ معماری ایران را شاهد هستید. دکتر مقدم در سال ۱۳۵۱ خانه را به موزه اسناد و صنایعدستی تبدیل کرد و در اختیار دانشگاه تهران قرار داد که امروزه مجموعهای نفیس از آثار هنری ایرانی در آن نگهداری میشود.
خانه مقدم سوژه نابی برای عکاسی است. تصاویری که از اینجا به یادگار ثبت میکنید آلبوم عکسهای شما را ارزشمندتر میسازد. خانه مقدم در سال ۱۳۷۹ به ثبت ملی رسیده است. برای بازدید از این خانه باید بلیطی با بهای ۱۰۰۰۰ تومان تهیه کنید. بازدید از اینجا همهروزه از ساعت ۹ تا ۱۷ در آدرس تهران، خیابان امام خمینی، خیابان شیخ هادی، کنار بانک ملت امکانپذیر است.
خانه های قدیمی شمال تهران
خانه تاریخی سیمین و جلال
به منزلگاه عشاق ادبی ایران میرسیم. خانهای که عاشقانههای بسیاری از زوج هنرمند ادبیات معاصر ایران به خود دیده است و امروزه به شکل موزه از آن بازدید میشود. تکتک خشتهای این خانه را سیمین و جلال با دستان خود بنا کردهاند و قدمت آن به بیش از ۵۰ سال میرسد. خوشبختانه بنای این خانه و طراحی آن از زمان زندگی آنها تا حالا همچنان دستنخورده باقی مانده است. وسایل زندگی و آثار این زوج، امروزه در این خانه نگهداری میشود.
خانه سیمین و جلال در سال ۱۳۸۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و در سال ۱۳۹۷ شهرداری با خرید خانه، آن را به موزه تبدیل کرد. بهای بازدید از این خانه برای قشرهای مختلف متفاوت است. گردشگران ایرانی باید بلیطی به بهای ۳۰۰۰ تومان پرداخت نمایند. برای بازدید از این خانه موزه، میتوانید هر روز، غیر از شنبهها از ساعت ۹ تا ۱۷ به آدرس آن در تهران، تجریش، دزاشیب، خیابان شهید رمضانی، کوچه رهبری، کوچه پسندیده، بنبست ارض مراجعه کنید.
خانه تاریخی موزه قصر
قصر یکی دیگر از خانه های تاریخی شهر تهران است که بازدید از آن پیشنهاد میشود. قدمت موزه قصر به دوره فتحعلی شاه قاجار میرسد و حدود ۲۰۰ سال سن دارد. این خانه در زمان خودش برو و بیایی داشته است. بعدها در دوره ناصرالدین شاه، خانه قصر بر اثر سیل ویران میشود. پس از آن، در دوره پهلوی به زندان سیاسی تبدیل میشود و نهایتاً بعد از انقلاب به موزه تغییر کاربری میدهد. در این خانه آنقدر بخشهای متنوع و مختلفی وجود دارد که میتوان برای چند ساعتی در اینجا سرگرم ماند.
برای بازدید از این خانه باید بلیطی با بهای 5000 تومان تهیه کنید. بازدید از اینجا همه روزه از ساعت ۹ تا ۱۹ امکانپذیر است. آدرس: تهران، خیابان پلیس، کنار مقر فرماندهی پلیس تهران بزرگ.
خانه تاریخی عین الدوله
خانه عین الدوله از آن خانه های تاریخی تهران است که سخت سلیقهترینها را هم به خود درگیر میسازد. عمارتی باشکوه که در برابر آن چارهای ندارید جز اینکه زیبایی و هنر آن را تحسین کنید. ستونهای متعدد این خانه آن را از بناهای تاریخی شبیه خود متمایز میکند که وقار خاصی به آن بخشیده است.
ساخت این خانه در اواخر دوره قاجار انجام شده است. ایوان بزرگی در طبقه دوم این عمارت به چشم میخورد که در کنار ستونها، نمای زیبا به ساختمان بخشیده است. این خانه در سال ۱۲۶۰ بنا شده است تا ییلاقی باشکوه باشد و در سال ۱۳۷۶ بعد از مرمت در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
باغ بزرگ، گچبریها، درختان کهنسال و حیاط دلنشین در کنار هم مجموعهای زیبا ساختهاند تا از بازدیدکنندگان دلبری کنند. نگارخانه برگ نام جدید است که بر روی این خانه گذاشته شده است. هزینه ورودی این خانه ۵۰۰۰ تومان است. برای حضور در این خانه میتوانید روزهای شنبه تا پنجشنبه از ساعت ۸ تا ۱۶ به آدرس آن در تهران، پاسداران، میدان هروی، خیابان وفا منش، خیابان جمالی مراجعه کنید.
خانه تاریخی حسین خداداد، عمارت تماشاگه زمان
این خانه تاریخی متعلق به حسین خداداد است، ایشان فردی کارآفرین، صنعتگر و بازرگان بودند. بنای این خانه متعلق به دوره قاجار است که آقای خداداد در سال ۱۳۴۲ آن را خرید و بازسازی نمود. خانه حسین خداداد عمارتی است در دو طبقه که امروزه بیشتر آن را به تماشاگه زمان یا موزه ساعت میشناسند.
این موزه اولین موزه ساعت در ایران است و در آن، انواع ساعتهای ایرانی و خارجی و همچنین ابزار زمان سنجی نگهداری میشود. این خانه تاریخی که با رنگ زیبای آبی آراسته شده در زمینی به مساحت ۷۰۰ مترمربع ساخته شده است.
برای بازدید از موزه میتوانید هر روزه از ساعت ۹ تا ۱۷ به آدرس آن در تهران، خیابان ولیعصر، ابتدای خیابان سرلشکر فلاحی (زعفرانیه)، نبش تقاطع پرزین بغدادی، پلاک ۱۲ مراجعه کنید.
خانه تاریخی دکتر حسابی
بی شک نام دکتر حسابی آنقدر بزرگ هست که نیاز به معرفی نداشته باشند. ایشان فیزیکدان و ریاضیدان عصر معاصر بودند که شهرت و محبوبیتی جهانی دارند. خانه باغی آجری که متعلق به دکتر حسابی بوده و به همراه همسرشان در اینجا زندگی میکردند.
این خانه امروزه به موزهای تبدیل شده که در آن وسایل کار و زندگی دکتر حسابی را میبینید. چینش خانه و تغییراتی که دکتر در فضای داخلی خانه ایجاد کردهاند تا همسرشان که کمبینا بودند زندگی راحتتری داشته باشد، نظر شما را به خود جلب میکند. خانه دکتر حسابی در خیابان تجریش، خیابان مقصود بیک، خیابان دکتر حسابی قرار دارد و میتوانید هر روز از ۱۰ تا ۱۲ و ۱۴ تا ۱۶ از آن بازدید کنید.
سایر خانه های تاریخی تهران
باغ شازده
وقتی صحبت از رنگ و لعاب و هنر معماری اصیل ایرانی به میان میآید یکی از دورانی که خوش میدرخشد، دوران پادشاهی قاجار است. باغ شازده یکی از زیباترین خانه های تاریخی تهران است که داستانها بسیاری به خود دیده است. این خانه متعلق به یکی از نوادگان قاجار به نام شازده دیدهرو بوده است و در هر دورهای کاربردهای خاصی داشته است.
معماری آجری این خانه با پنجرههای بزرگ چوبی، شیشههای رنگی و حوض بزرگ و آبی رنگ وسط حیاط، آن را به اثری هنری تبدیل کرده است. برای بازدید از این خانه میتوانید هر روزه از ساعت ۹ تا ۲۳ به آدرس آن در تهران، خیابان پامنار، روبهروی مسجد کاشانیها، کوچه موتمن الاطبا، روبهروی خانه موتمن الاطبا بروید.
عمارت نگارستان
یکی دیگر از خانه های ساخته شده در دوران قاجار عمارت معروفی است که امروزه به موزه تبدیل شده و آن را با نام باغ موزه نگارستان تهران میشناسند. باغ نگارستان وسعت بیشتری نسبت به دیگر خانه های تاریخی تهران دارد و تا کنون کاربردهای مختلفی را به خود دیده است. در بخش دانشسرای این خانه که امروزه تخریب شده است افراد مهمی مثل ملک الشعرای بهار، علی اکبر دهخدا، پرویز خانلری تحصیل کردهاند.
نگارستان در سال ۱۱۶۵ شمسی ساخته شده است و در ابتدا مساحتی بالغ بر ۴۳۰۰۰ مترمربع داشت که امروزه تنها ۱۱۰۰۰ مترمربع از آن باقی مانده است. باغی که درختان رعنا در کنار حوض و گلهای رنگارنگ این عمارت را احاطه کرده، شما را خلوتی خاستنی در ایام خوش روزگار قدیم میبرد که دل کندن از آن سخت است. در بازدید از این خانه تاریخی میتوانید به موزه استاد کمالالملک، استاد جهانگیر ارجمند و استاد روحالامینی بروید و از آثار فاخر هنری دیدن کنید.
برای ورود به فضای بیرونی خانه نیاز به پرداخت هزینهای نیست؛ اما برای بازدید از موزهها داخل عمارت باید بلیت تهیه کنید. عمارت نگارستان در تهران، میدان بهارستان، محدوده خیابان صفی علیشاه و خیابان دانشسرا واقع شده است.
خانه تیمورتاش
خانه تیمورتاش یکی دیگر از خانه های تاریخی تهران است که بسیاری آن را به نام موزه جنگ میشناسند. این خانه در زمان ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده است. در ساخت این خانه از سبکهای معماری ایرانی، هندی و روسی استفاده شده است. عمارتی که در اینجا میبینید آنقدر زیبا و چشمگیر است که نظر شما را به خود جلب میکند. سردیس فرماندهان جنگی و سلاحهای جنگی موزهای را تشکیل داده که امروزه خانه تیمورتاش به آن تبدیل شده است.
آخرین مالک این خانه عبدالحسین تیمورتاش اولین وزیر دربار پهلوی بوده استکمی نگاهتان را چهره زشت جنگ بگیرید و سر بچرخانید تا زیبایی و شکوهی که در ساخت و طراحی این خانه بهکاررفته را ببینید. از آیینهکاری و شیشههای رنگارنگ تا گچبریهای استادانه و پنجرههای ارسی، لحظاتی زیبا از زمان حضورتان در اینجا میسازد.
بازدید از این خانه رایگان است و شما میتوانید روزهای دوشنبه از ساعت ۱۴ تا ۱۸ و روزهای جمعه از ساعت ۱۰ تا ۱۸ در آدرس تهران، خیابان کارگر جنوبی، خیابان پاستور، دانشگاه جنگ به اینجا بیایید.
خانه تاریخی دکتر محمد منصور فلامکی
خانهای که قرار است از آن صحبت کنیم یکی از خانه های قدیمی زمان شاه است. خانه مربوط به شخصی به نام دکتر محمد منصور فلامکی است؛ کسی که در رشته معماری و مرمت بناهای تاریخی در خارج از کشور تحصیل کرده و یکی از اساتید برجسته دانشگاهی بوده است. زمان ساخت این خانه به دوره پهلوی دوم میرسد، خانهای که هنر استاد در معماری آن دیده میشود.
این خانه در حال حاضر به مرکز پژوهشی به همین نام تبدیل شده است و بسیاری از همایش های حوزه معماری و شهرسازی در آن برگزار میشود. خانه تاریخی دکتر محمد منصور فلامکی در آدرس تهران، میدان هفت تیر، خیابان عبدالکریم شریعتی واقع شده است.
خانه صادق هدایت
صادق هدایت آنقدر شهرت دارد که اگر کتابهایش را نخوانده باشید حداقل نام او کتابهایش را شنیدهاید. خانهای که به آن سر میزنیم، یکی از خانه های تاریخی تهران است که ساخت آن به دوران قاجار میرسد. صادق هدایت کودکی و نوجوانی خود را در این خانه گذراند و صاحب اصلی خانه هدایت قلی خان اعتضاد الملک یعنی پدر ایشان بوده است. معماری زیبای خانه را در بدو ورود ، در حیاط خانه میتوانید ببینید.
نگارههای زیبا و اصیل نقاشی شده بر روی دیوار، حوض کوچک، باغچه و راهپلهای که اهالی خانه را به زیرزمین و قصههای آن وصل میکرده، همه از اجزای تشکیلدهنده خانه هستند که نشان از صفای اهالی روزگارش میدهد. این خانه زیبا و دلنشین را فرح پهلوی به نیت ایجاد مرکز ادبی خریداری کرد که مرمت آن تا سال ۱۳۵۶ طول کشید و با حضور انقلاب، مجالی برای عرضه پیدا نکرد.
این خانه تا مدتها بعد از انقلاب، مهدکودکی برای بچهها شد که آسیبهای زیادی در این دوره به آن وارد شد. خانه صادق هدایت در حال حاضر به کتابخانهای تبدیل شده و زیر نظر بیمارستان امیر اعلم است که بیشتر اسناد پزشکی در آن نگهداری میشود و به همین دلیل امکان بازدید از آن وجود ندارد. خانه تاریخی صادق هدایت در آدرس تهران، خیابان سعدی، خیابان شهید تقوی، جنب سفارت سابق، پلاک ۳ واقع شده است.
خانه تاریخی کاظمی
لیست خانه تاریخی در تهران را که نگاهی بیندازید به خانهای برمیخورید که بسیاری آن را با نامهای عمارت کاظمی، سرای کاظمی، خانه موزه تهران قدیم نیز میشناسند. خانه تاریخی کاظمی را میرزا سید کاظم تفرشی از درباریان قاجار در دوره حکومت محمد شاه، بنا کرد.
بنایی با مساحت ۲۰۰۰ مترمربع و قدمتی بیش از ۱۰۰ سال. معماری چشمنواز این بنا با منبتکاری پنجرهها، شیشههای رنگی و گچبریهای عمارت نظر هر بینندهای را جلب میکند. امروزه داخل عمارت به موزه مردم شناسی تبدیل شده که بازدید از آن خالیازلطف نیست.
خانه کاظمی در سال در سال ۱۳۸۶ مرمت شده است و در سال ۱۳۷۹ به ثبت ملی رسید. ورودی این خانه تاریخی رایگان است و میتوانید برای بازدید از آن هر روز از ساعت ۹ تا ۱۷ به آدرس تهران، منطقه ۱۲، خیابان ۱۵ خرداد، محله امامزاده یحیی (چالهمیدان)، کوچه ابوالقاسم شیرازی بروید.
خانه گدار
فضای داخلی خانه های تاریخی تهران با ظاهر آنها تفاوت دارد؛ خانه گدار تهران نیز این ویژگی را دارد. خانهای قدیمی که معمار آن آندره گدار، شخصی فرانسوی بود و سیسال در ایران زندگی کرد. خانه گدار نسبت به خانههای تاریخی دیگر در تهران سبکی مدرنتر دارد و قسمتهایی از آن نیز به معماری ایرانی دوره پهلوی مربوط میشود. ستونهایی که اینجا میبینید شما را به یاد ستونهای تخت جمشید میاندازد. این خانه نمایی سفیدرنگ دارد و یکدستی آن شکوه پاکی را یادآور میشود.
آندره گدار بنیانگذار و رئیس پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران بوده است. او همچنین طراحی و اجرای آثاری مثل: حافظیه شیراز، موزه ملی ایران، مدرسه ایرانشهر یزد و مرمت آثاری همچون مسجد شیخ لطفالله، هتل عباسی اصفهان و مسجد جامع شیراز را عهدهدار بود.
خانه گدار بعد از آسیبهایی که در طول دوران مختلف دیده، بازسازی و مرمت شد و اکنون از آن بهعنوان کافه رستوران استفاده میشود. بازدید از چنین مکانی هم فال است و هم تماشا. با تصور ایام قدیم در گوشهای بنشینید و قهوهای سفارش دهید تا به دل تاریخ خانه سفر کنید.
برای بازدید از خانه گدار میتوانید هر روز از ساعت 12 تا 23:30 به آدرس آن در تهران، خیابان انقلاب، خیابان قدس، خیابان پور سینا، کوچه جلالیه، پلاک 2 مراجعه کنید.
خانه مینایی
خانه مینایی، بنایی است که از آن بهعنوان یکی از خانه های تاریخی تهران یاد میشود. این خانه در مساحت 450 مترمربع به منیر السلطنه، همسر سوم ناصرالدینشاه و مادر کامران میرزا تعلق داشته است. خانه مینایی در سال 1345 توسط فرهاد مینایی خریداری میشود و ازآنپس نام او بر روی خانه گذاشته میشود.
در بازدید از اینجا به بخشهای مختلفی مثل آبانبار، راهرو و اتاقهای تابستانه برمیخورید که شما را به روزگاری دور میبرد. در معماری این خانه از ترکیب دو سبک معماری مدرن و سنتی استفاده شده که همین تلفیق آن را به اثری هنری تبدیل کرده است.
خانه مینایی در سال 1386 در لیست آثار ملی وارد میشود و در سال 1395 تخت اختیار امور فرهنگی شهرداری تهران گذاشته میشود. بازدید از این خانه رایگان است و میتوانید جز شنبهها، همه روزه از ساعت 9 تا 17 در آدرس تهران، خیابان ولیعصر(عج)، میدان منیریه، کوچه کریمی طینت، پلاک ۵ از آن بازدید کنید.
خانه تاریخی نصیرالدوله
نصیرالدوله نام یکی از وزیران حکومت قاجار بوده که این خانه زیبا را به نام خود ثبت کرده است. آیینهکاریهای این خانه از سقف گرفته تا دیوارها، جلوهای باشکوه و رؤیایی به آن داده است. غیر از آینهکاری، شیشههای رنگی و رقص نور بر زمین و دیوار خانه بسیار چشمنواز است. این عمارت در طبقه ساخته شده که بخشی بهعنوان شاهنشین و دیگری بهعنوان کالسکه خانه کاربرد داشته است.
این خانه با عناوین دیگری مانند خانة آصفی، خانة سعادت خواه و تالار آیینة نصیرالدوله شناخته میشود و در سال 1382 در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است. با وجود اینکه سازمان میراثفرهنگی خانه نصیرالدوله را در تملک خود دارد، اما بیمهری و کمتوجهی نسبت به تخریب و مرمتنکردن آسیب بسیاری به خانه وارد کرده است. خانه تاریخی نصیرالدوله در آدرس تهران، خیابان امیرکبیر، خیابان شهید علیرضا، کوچه شهید هداوند، کوچه مرآت، پلاک 20 قرار دارد و امکان بازدید از آن در حال حاضر وجود ندارد.
خانه تاریخی استاد صبا
خانه تاریخی صبا از بناهایی است که امروزه به موزه موسیقی تبدیل شده است. استاد صبا از موسیقیدانهای به نام ایرانی است که طبق وصیت ایشان، خانه بعد از فوتشان به موزه تبدیل شد. این خانه از دو قسمت بیرونی و داخلی تشکیل شده که بافتی ساده و بیآلایش دارد. در این موزه میتوانید سازهای استاد صبا را به همراه صفحههای نت و قاب عکسهایی از ایام زندگی ایشان ببینید.
خانه تاریخی صبا در تهران، خیابان بهارستان، خیابان ظهیرالاسلام، بنبست صبا قرار دارد. امکان بازدید از این خانه هر روز غیر از جمعهها از ساعت 8:30 تا 15:30 به صورت رایگان وجود دارد.
خانه دبیرالملک
خانه دبیرالمک یکی از خانه های تاریخی تهران است که متعلق به میرزا محمد حسین خان فراهانی، ملقب به دبیرالملک از رجال زمان ناصرالدین شاه بوده است. جالب است بدانید خانه دبیرالملک به شکل بنایی متقارن ساخته شده است. در ساخت این خانه، اتاق شاه نشین در وسط و باقی بخشها در اطراف آن قرار گرفتهاند.
امکان بازدید از این خانه بهصورت هر روز، جز شنبهها از ساعت 10 تا 17 در آدرس میدان بهارستان، پایینتر از چهارراه سرچشمه، کوچه قوامالحضور، خیابان جاویدی، کوچه فخرالملک برای عموم مردم وجود دارد.
خانه تاریخی دکتر معین
هر کسی که کمترین اطلاعاتی راجع به ادبیات فارسی داشته باشد دکتر معین را میشناسد. کتاب معتبر فرهنگ معین یادگاری بزرگ از این استاد زبانشناس ایرانی است. دکتر معین اولین کسی بود که دکترای رشته ادبیات فارسی را دریافت کرد. بعد از مرگ ایشان، خانه محل سکونشان به موزهای فرهنگی تبدیل شد.
خانه معین یکی از خانه های قدیمی زمان شاه است. ساخت این خانه موزه به دوره پهلوی میرسد. در همسایگی خانه دکتر معین، خانه محمد علی امیر جاهد، تصنیفدان مشهور ایرانی نیز وجود دارد. امروزه این دوخانه در کنار هم به موزهای فرهنگی تبدیل شده است که وسایل زندگی و آثار آنها در اینجا قابل بازدید است.
هزینه بازدید از این خانه رایگان است و میتوانید روزهای شنبه تا پنجشنبه از ساعت ۸ تا ۱۸ در آدرس: تهران، خیابان پیروزی، میدان چهارصددستگاه، انتهای خیابان بایزید بسطامی به اینجا بیایید.
عمارت کوشک یا خانه تاریخی شقاقی
در مرکز شهر تهران، نزدیک به لالهزار عمارتی باشکوه و خیرهکننده به نام کوشک وجود دارد. خانهای تاریخی در قلب تهران که ساخت آن به سال ۱۳۱۰ برمیگردد. مالک و سازنده خانه شخصی به نام دکتر شقاقی بوده است که خانه را در مساحتی حدود ۱۶۰۰ مترمربع بنا کردند. ساخت بنا به دوره قاجار نمیرسد؛ اما سبک معماری آن از برگرفته از هنر دوره قاجار است. هنر و اصالت را در جز به جز این خانه میتوانید ببینید.
خانه شقاقی در سال ۱۳۷۸ به ثبت ملی رسیده است از شنبه تا پنجشنبه، از ساعت ۹ تا ۲۲ امکان بازدید از این خانه برای عموم وجود دارد. آدرس خانه شقاقی در خیابان سعدی، شهید قائدی، هدایت سابق واقع شده است.
خانه تاریخی ناصر الدین میرزا
به خانه تاریخی دیگری در دل تهران بزرگ میرسیم خانه ای که از آن به نام خانه ناصر الدین میرزا یاد میشود. این خانه با معماری متفاوت و خاص خود نظر بازدیدکنندگان را جلب میکند. قدمت بنای این خانه به دوره قاجار میرسد. گفته میشود این خانه به دستور ناصرالدین میرزا فرزند مظفرالدین شاه در سال ۱۲۸۰ ساخته شده است.
این خانه تاریخی در ابتدا مساحتی در حدود ۴۵۰۰ مترمربع داشته که اکنون تنها ۹۰۰ متر مربع از آن باقی مانده است. خانهای به سبک و سیاق خانه های اعیانی آن زمان که هوش از سرتان میبرد. این خانه حیاط مرکزی و زیرزمین ندارد و تنها به دو بخش شاهنشین و خدمه نشین تقسیم میشود. خانه تاریخی ناصر الدین میرزا در سال ۱۳۸۴ به ثبت ملی رسیده است.
خانه تاریخی ناصر الدین میرزا در آدرس خیابان صوراسرافیل، بنبست ناصرالدین میرزا، پلاک ۱۶ واقع شده است. در حال حاضر امکان بازدید از این خانه وجود دارد.
کلام پایانی
در مقاله خانه های تاریخی تهران، گردشی متفاوت از جنس هنر و ذوق و اصالت در معماری ایرانی داشتیم، تا قدمت تهران را با ساختمانهای بیاصالت و بیروح قضاوت نکنیم. خانههایی که فقط خدا میداند چه قصههای به خود دیدهاند و ما امروز، تنها شکوه و سکوت آنها را میبینیم.
خانههای که محل زندگی مشاهیر یا درباریان حکومت زمان خود بودهاند و برخی امروزه به موزهای برای بازدید تبدیل شدهاند. کاش با بازدید از این خانهها کمی سلیقهمان بهتر شود و خانههای هرچند کوچکمان را با شیوهای ایرانی طراحی کنیم تا مثل خانه های تاریخی ایران پس از سالها، روحی زنده داشته باشند.