برای اقامت در استان خراسان جنوبی می توانید در یکی از هتل های سرایان بمانید. پیشنهاد ما برای شما اقامتگاه بومگردی زرین چاه سرایان یا اقامتگاه بومگردی نمکزار سه قلعه سرایان است. هر یک از این دو را که انتخاب کنید می توانید تجربه اقامتی رویایی و جالب را در استان خراسان جنوبی به دست آورید. هر دو اقامتگاه در فاصله نزدیکی از هم قرار دارند. در واقع اقامتگاه زرین چاه در 65 کیلومتری جنوب سرایان – بخش سه قلعه – روستای زرین چاه و اقامتگاه نمکزار در 62 کیلومتری جنوب سرایان – بعد از شهر سه قلعه – در منطقه ی نمکزار واقع شده اند و با چیدمان سنتی که دارند می توانند خاطرات خوبی از سفر به استان خراسان جنوبی را در ذهن ها بسازند.
معرفی کلی
شهرستان سرایان در استان خراسان جنوبی در قسمت شرق ایران واقع شده است. خراسان جنوبی یکی از استان های مرزی کشور است. این استان سومین استان بیابانی ایران می باشد و سرزمینی زیبا برای کویرنوردان محسوب می شود. تا سال ۱۳۸۳ از استان خراسان جنوبی همراه با خراسان شمالی و خراسان رضوی تحت عنوان استان خراسان یاد می شد اما از این سال به بعد این استان به عنوان یک استان مستقل شناخته شد. استان خراسان جنوبی ۱۱ شهرستان دارد که یکی از آنها سرایان است. این استان در زمینه کشاورزی اهمیت بالایی دارد و موفق به کسب رتبه اول در تولید محصولات باغی زرشک و عناب و نیز رتبه دوم در تولید زعفران و پنبه در سطح ایران شده است. همچنین ششمین تولیدکننده انار و هشتمین تولیدکننده ی چغندرقند در کشور می باشد. خراسان جنوبی از لحاظ ناهمواری ها، به دو قسمت کوهستانی و مرتفع در شمال و شمال غرب و پست و هموار در دشت های مرکزی و جنوبی تقسیم می شود. همسایگان این استان از شمال خراسان رضوی، از غرب استان های یزد، اصفهان و سمنان، از شرق کشور افغانستان و از جنوب استان های سیستان و بلوچستان و کرمان است. آب و هوای استان خراسان جنوبی از نوع خشک و بیابانی است. وجود آب و هوای بیابانی باعث به وجود آمدن رودخانه های فصلی و عدم ایجاد رودخانه های دائمی در این استان شده است.
همان طور که اشاره شد یکی از شهرستان های استان خراسان جنوبی شهرستان سرایان است. این شهرستان دومین قطب تولید زعفران در خراسان جنوبی می باشد. شهرستان سرایان در شمال غربی استان واقع شده است. این شهرستان از غرب به شهرستان فردوس، از شمال به بخش کاخک شهرستان گناباد، از شرق به بخش سده شهرستان قائنات، از جنوب و جنوب شرق به بخش خوسف شهرستان بیرجند و از جنوب غربی به بخش دیهوک شهرستان طبس محدود می شود.
شهرستان سرایان در ۱۶۰ کیلومتری مرکز استان یعنی شهر بیرجند و ۴۰ کیلومتری شرق فردوس، در دشتی هموار در حاشیه ی کویر و در دامنه ی جنوب غربی رشته کوه زابری معروف به شتران قرار گرفته است. آب و هوای این شهرستان نسبتاً معتدل و دارای زمستان های سرد و تابستان های خشک می باشد. این شهرستان دارای جاذبه های دیدنی بسیاری است. از جمله ی این جاذبه ها می توان به غار بتون، کویر سه قلعه در فاصله 50 کیلومتری از مرکز شهرستان، آسمان سه قلعه به عنوان تاریک ترین اسمان خاورمیانه و رصد خانه سه قلعه برای مشاهده ی واضح اجرام آسمانی، دریاچه ی فصلی ده چاق طالب، مرقد امامزاده سلطان کریم شاه، آبشارهای دره سبز رود، کاروانسرای سرایان، موزه ی صنایع دستی و مردم شناسی و آرامگاه تورانشاه اشاره کرد. در کنار تمام اینها مزارع زعفران سرایان چیز دیگری است. مزارعی با گل هایی زیبا به رنگ بنفش که پر از طلای سرخ و ناب می باشد. با سفر در اوایط فصل پاییز به سرایان می توانید شاهد وجود این مزارع زیبا و مناظر چشم نواز و عمل برداشت زعفران باشید و از دیدن این صحنه ها کمال لذت را ببرید.
جشن برداشت زعفران
گیاه زعفران که با عنوان طلای سرخ از آن یاد می شود یکی از باارزش ترین محصولات کشاورزی در تمام دنیا به شمار می رود. خوشبختانه این گیاه به مقدار فراوان در کشور عزیز ما ایران نیز کشت می شود. از جمله مناطقی از ایران که گیاه زعفران در آن به عمل می آید شهرستان سرایان از استان خراسان جنوبی است. برداشت زعفران در این شهرستان از ابتدای آبان ماه آغاز شده و حدودا به مدت یک ماه به طول می انجامد تا تمام محصول برداشت و جمع آوری شود. این در حالی است که تقریبا هر ساله بعد از اتمام عمل برداشت زعفران جشنی در سرایان بر پا می شود و عده ی زیادی گرد هم آمده و شکر و سپاس خداوند یکتا را به جای می آورند و به شادی و سرور می پردازند. 
جشن برداشت زعفران در شهرستان سرایان هر ساله در اواخر آبان ماه با حضور مسئولان استانی و شهرستانی و عده ای از کشاورزان منطقه و جمع کثیری از مردم عادی با مشارکت دانشکده کشاورزی، مدیریت جهاد کشاورزی، شورای اسلامی شهر و فرمانداری در روزهای اوج برداشت این محصول در سرایان در دانشکده ی کشاورزی این شهرستان برگزار می شود. معمولا در این جشن عده ای از کشاورزان سرایانی به صورت نمادین به عمل برداشت زعفران می پردازند و عده ای نیز به پاک کردن گل های آن مشغول می شوند. لازم به ذکر است که معمولا این مراسم به صورت زنده و مستقیم از شبکه ی استانی خراسان جنوبی پخش می شود و در آن دستاوردهای علمی و میدانی در زمینه ی زعفران در منطقه و دانشکده کشاورزی سرایان به نمایش گذاشته می شود و از کشاورزان نمونه ی شهرستان تقدیر به عمل می آید. نکته ی دیگری که در مورد این جشن وجود دارد اینکه از طرف مسئولان تلاش می شود تا جشن زعفران سرایان به یک جشنواره ی ملی تبدیل شود تا با شکوه بیشتری بر پا شود و مردم از سراسر ایران در آن شرکت کنند.
طبق گفته ی معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان خراسان جنوبی، حدود 15هزار و780 هکتار از این استان تحت پوشش کاشت گیاه زعفران است که دو هزار و 780 هکتار از آن یعنی حدود یک هفتم در شهرستان سرایان واقع شده است و هر ساله حدود 10 تا 12 تن زعفران خشک از آن به دست می آید به طوری که این مقدار در سال 1396 معادل 10 تن و در سال 1397 معادل 12 تن بوده است. در واقع نیاز كم زعفران به آب و وجود سفره های زیرزمینی سرایان این محصول كشاورزی را با شرایط اب و هوایی و کشاورزی این شهرستان سازگار كرده و كشاورزان نیز رغبت زیادی به كاشت این محصول نشان می دهند.
برداشت زعفران در آبان
در شهرستان سرایان با فرا رسیدن فصل پاییز کار کشاورزان بیشتر می شود اما لذت انجام آن از کار در بهار و تابستان به مراتب افزون تر است چون نتیجه ی زحمت یک ساله ی خود را برداشت می کنند. محصولی که در این شهرستان کشت می شود زعفران است؛ محصولی که در سراسر جهان از ارزش و قیمت بالایی برخوردار است به طوری که قیمت هر کیلوگرم از آن در سال 1397 حداقل چهار میلیون تومان بوده است. البته پیش از این بیشترین اراضی کشاورزی در شهرستان سرایان به دو محصول گندم و جو اختصاص داشت اما امروزه زعفران جای این 2 محصول را گرفته و بیش از هر محصول دیگری در سرایان کشت می شود. کشاورزان سرایان در ماه آبان قبل از طلوع خورشید درست بعد از اقامه ی نماز صبح که هوا خنک تر است راهی زمین های خود می شوند و به برداشت گل های زیبای زعفران مشغول می شوند. آنها صبح خیلی زود بیدار می شوند و هر چه هوا خنک تر باشد تلاش بیشتری برای جمع آوری محصول می کنند چون هر چه محصول زعفران در هوای خنک تری برداشت شود کیفیت بالاتری دارد. 
قطعا رفتن به سر کار آن هم کار کشاورزی در صبح به آن زودی با وجود هوای سردی که سوزش بر صورت می زند کار دشواری است اما یک کشاورز سرایانی این دشواری را به جان می خرد تا محصول زعفران خود را برداشت کرده و به فروش برساند و نتیجه ی زحمت یک ساله ی خود را ببیند. او با دیدن گل های بنفش زعفران نماز شکر به جای می آورد و در حالی که نام الله بر زبانش جاری است شروع به برداشت زعفران ها می کند.
طبق گفته ی مدیر جهاد کشاورزی سرایان در سال گذشته حدود شش هزار نفر در سرایان به زعفران کاری اشتغال داشته اند و با توجه به افزایش سطح زیرکشت این محصول در این شهرستان پیش بینی شده که در سال های آینده تعداد افراد بیشتری به زعفران کاری در سرایان مشغول شوند و مقدار زعفران افزون تری تولید کنند.
با سر بر آوردن اولین غنچه های بنفش زعفران از زیر خاک حال و هوای دیگری بر سرایان حاکم می شود. در واقع سرایانی ها روزها به برداشت زعفران می پردازند و شب ها اعضای خانواده دور هم جمع شده و گل های زعفران را پر می کنند تا پرچم باارزش آن را از گل جدا سازند. شور و هیجان و صمیمیت در این روزها و شب ها در سرایان موج می زند چرا که همه گرد هم جمع می شوند و هر شب به خانه ی یکی از اقوام رفته و محصول او را پر می کنند. این پر کردن ها موجب می شود تا اعضای خانواده دور هم جمع شوند و با دلی خوش و لبی خندان تا دیر وقت کنار هم بنشینند و به کار و تلاش دسته جمعی بپردازند. 
اهداف برگزاری جشن زعفران در سرایان
رئیس شورای اسلامی شهرستان سرایان در سال گذشته با تاکید بر مرغوبیت زعفران سرایان از این شهرستان به عنوان دومین تولیدکننده ی استان خراسان یاد کرده و اذعان داشته که کیفیت زعفران سرایان با توجه به آنالیزها و آزمایش هایی که در سال 1396 از لحاظ رنگ دانه، طعم و بو بر آن انجام شده در حد استاندارد و حتی بالاتر بوده و ثابت شده که زعفران سرایان مرغوب ترین نوع زعفران در کشور است که شاید یکی از دلایل آن برداشت محصول در صبح خیلی زود باشد. پس زعفران سرایان از لحاظ کمی دارای رتبه ی دوم اما از لحاظ کیفی دارای رتبه ی اول در استان خراسان جنوبی است. در حالت کلی می توان گفت که استان خراسان جنوبی از لحاظ كیفیت زعفران رتبه ی اول ایران را نصیب خود کرده است و از این استان به عنوان سرزمین طلای سرخ ایران یاد می شود. خراسان جنوبی باید این عنوان را مدیون شهرستان سرایان بداند.
جشن زعفران در سرایان اهداف متفاوتی را دنبال می کند که از جمله ی آن می توان به تقویت گردشگری، معرفی کیفیت مرغوب و ممتاز زعفران سرایان، آخرین دستاوردهای آموزشی، تحقیقاتی و ترویجی در حوزه زعفران در سرایان و افزایش روحیه نشاط و شادابی و برندسازی این محصول اشاره کرد. معمولا در کنار جشن زعفران در سرایان از یافته های پژوهشی دانشکده ی کشاورزی سرایان در زمینه ی کشت زعفران نیز بهره برداری شده و آموزش های کاربردی به دانشجویان داده می شود. از طرفی از آنجا که یکی از اهداف برگزاری این جشن تقویت صنعت گردشگری سرایان است از نقاط گردشگری موجود در آن یاد می شود و به معرفی جاذبه های دیدنی سرایان پرداخته خواهد شد.
سرزمین موج های آبی مشهد
1403-07-09
