احتیاجی به گفتن نیست که وارد شدن به محوطه حیوانات وحشی اصلا ایده جالبی نیست. ولی چند روز پیش، زنی برای گرفتن سلفی از حصار بتنی محوطه جگوار در باغ وحش وایلد لایف ورلد در فونیکس آریزونا بالا رفت. جگوار گوشه ای از سوییشرت او را گرفته و بازویش را پاره کرده است (ویدئوی این زخم وحشتناک توسط دوربین ها ضبط شده است). رهگذران قبل از اینکه جگوار بتواند آسیب بیشتری به او بزند، او را از آنجا بیرون کشیدند. این زن (و البته جگوار) حالشان خوب است و اذعان کرده که تقصیر خودش بوده است.
این ماجرا به سرعت پخش شد و سوالی که همه در اینترنت مطرح کرده بودند این است: چه اتفاقی میفتند که بعضی ها دست به چنین کار احمقانه ای می زنند؟
این اولین باری نیست که داستان فردی که برای نزدیک شدن به حیوانات، بی احتیاطی کرده است، تبدیل به تیتر خبرها شده است. سال گذشته، مردی مست به داخل محوطه شیرها در باغ وحشی در هند پریده بود زیرا می خواست این گربه های بزرگ را از نزدیک ببیند. یکی از بازدیدکنندگان باغ وحشی در چین، برای گرفتن سلفی وارد محوطه حیوانات شده بود و توسط یک شیردریایی کشته شد. چنین اتفاقاتی در حیات وحش طبیعی نیز به طور مرتب اتفاق می افتند: زمانیکه چندین گردشگر در پارک ملی یلواستون برای گرفتن عکس، بیش از اندازه به گاومیشی نزدیک شده بودند، گاومیش به آنها حمله کرد و با شاخ هایش به شدت آنها را زخمی کرد.
عقل سالم می گوید که به حیواناتی که ممکن است به شما آسیب بزنند، نزدیک نشوید. به همین خاطر باغ وحش ها محافظ و نرده دارند (گاهی اواقات چندین دیواره دارند) تا مردم را از حیوانات جدا نگه دارند. تابلوهایی در همه جا نصب شده است و به وضوح اعلام می کنند که دستتان را داخل قفس حیوانات نبرید.
البته وسوسه نزدیک شدن به حیوانات می تاند آنقدر قوی باشد که برخی از افراد تابلو ها و اعلامیه ها را نادیده می گیرند.
شیرها در محوطه شان در باغ وحشی در لیتونی خوابیده اند و زنی در حال عکس گرفتن از آنهاست. تلویزیون و شبکه های اجتماعی پر از کسانی است که در نزدیکی گربه سانان بزرگ عکس گرفته اند. چنین کارهای بحث-برانگیزی ممن است باعث شکل گیری این تصور نادرست شود که حیوانات درنده خطرناک نیستند.
سوزان کلیتون، استاد روانشناسی و مطالعات محیطی در کالج ووستر در اوهایو، می گوید: حیوانات نسبت به قبل برای ما کمتر واقعی هستند. او معتقد است از آنجا که ما اغلب اوقات حیوانات سمی را در محیط کنترل-شده ای مانند باغ وحش می بینیم، این حیوانات تا حدی شبیه وسایل صحنه به نظر میرسند. او می گوید، افرادی که بی محابا به حیوانات وحشی نزدیک می شوند، مطمئنا قبل از این کارشان، فکر نمی کنند ولی همین افراد در مراحل ناخودآگاه تر، ارتباط با حیوانات خطرناک را متوقف می کنند.
چند دلیل فرهنگی برای این کار وجود دارد. در درجه اول، کلایتون معتقد است که رسانه ها اغلب برخورد با حیوانات خطرناک را نرمال جلوه می دهد. شوهای تلویزیونی و ویدئوهای یوتیوب افراد مخاطره جویی را نشان می دهند که با حیوانات وحشی سروکله میزنند یا “به طور نمادینی از قدرت حیوانات می کاهند”. به عبارت دیگر، دیدن افرادی نظیر کوین ریچاردسون “نجواکننده با شیرها lion whisperer”، که اغلب با شیرها، جگوارها و کفتارها بازی می کند و سروکله میزند، ممکن است این پیام را برساند که این حیوانات آنقدرها هم خطرناک نیستند. ریچاردسون حدود یک میلیون دنبال کننده در یوتیوب دارد اما انتقادهایی از طرف برخی از گروههای محافظه کار دریافت کرده است که می گویند که تبلیغات او برای ارتباط نزدیک با شیرها غیرمسئولانه است. (در سال 2017، زنی تا سر حد مرگ توسط شیری در محوطه شیرها، آسیب دید)
شبکه های اجتماعی نیز مملو از سلفی هاییست که با حیوانات وحشی گرفته شده اند. بسیاری از باغ وحش ها، پارک ها، و تورهای ماجراجویی در اقصی نقاط دنیا، چنین تجربیات نزدیکی را برای عموم مردم فراهم می کنند، مثلا راه رفتن با شیرها، عکس گرفتن با ببرهای بالغ، و شنا در قفس در کنار کوسه ها (کارهایی که هم برای انسانها و هم برای حیوانات خطرات بالقوه ای دارند).
وسوسه سلفی گرفتن
ارین وگل، دانشجوی پسادکترا در بخش روانشناسی دانشگاه کالیفرنیا در سن فرانسیسکو، می گوید: شبکه های اجتماعی در گسترش رویارویی ماجراجویانه و خطرناک با حیوانات نقشی اساسی ایفا می کنند. او می گوید: لایک و کامنت گرفتن نوعی خشنودی آنی ایجاد می کند و تحقیقات نشان می دهند که زمانی شما پستی در شبکه های اجتماعی می گذارید، در حقیقت، اعتماد به نفستان به طور موقت افزایش می یاید.
وگل می گوید: مردم برای رسیدن به چنین احساسی، حتی بدون اینکه خودشان آگاهانه این کار را انجام دهند، ممکن است از مرزهای بیشتر و بیشتری عبور کنند تا هیجان انگیزترین وجه خودشان را به نمایش بگذارند. او می گوید: ممکن است گرفتن عکس از حیوونات وحشی و زیبا از پشت قفس ها یا در فاصله ای زیاد برای این افراد کافی نباشد. ولی اگر سلفی بگیرید نشان می دهد که شما بخشی از این ماجراجویی بوده اید.
بازدیدکننده ای در باغ وحشی در فرانسه از پشت شیشه به خرس قطبی نگاه می کند. در بسیاری از پارکهای ملی ایالات متحده مانند یلواستون، مردم بیش از پیش جان خودشان را به خطر می اندازند تا به خرس ها و سایر حیوانات وحشی نزدیک شوند تا بتوانند با آنها عکس بگیرند. پارک ملی یلو استون دستورالعمل هایی برای سلفی گرفتن ایمن وضع کرده است تا از رفتارهای غیرمحتاطانه و بی محابا جلوگیری کند.
فقط مسئله رویارویی با حیوانات خطرناک نیست. مردم برای گرفتن سلفی های خفن جان خودشان را به خطر می اندازند و در کنار قطارهای در حال حرکت می ایستند، بر لبه صخره ها تلوتلو خوران راه می روند، حتی با اسلحه مسلح هم عکس می گیرند. نتیجه چنین رفتارهایی اغلب تراژدیک است. تحقیقی در سال 2018 نشان داد که 259 سلفی منجر به مرگ در سراسر دنیا بین سالهای 2011 تا 2017 ثبت شده است. در بیشتر حوادث رفتارهای پرخطر وجود داشته است و اکثر قربانیان مردان جوانی بودند که در اوایل دهه 20 زندگی خود بودند.
وگل می گوید: مردم همیشه دوست داشته اند که کارهای خطرناک انجام دهند، حتی قبل از اینکه شبکه های اجتماعی به وجود بیایند. اما افرادی وجود دارند که در شبکه های اجتماعی به نوعی رفتار می کنند که در سایر شرایط چنین رفتارهایی ندارند. همین وسوسه ها هم زمانیکه در تعطیلات به سر می برید یا زمانیکه با دوستانتان اوقات خوشی را سپری می کنید، به سراغ شما می آیند. اگر بخواهید آن لحظه را ثبت کنید تا در اینستاگرام بگذارید، دیگر در آن لحظه کاملا هوشیار و آگاه نیستید.
وگل معتقد است: اگر بخواهید تمرکز کنید تا سلفی تان را در شبکه های اجتماعی پست کنید، دیگر کاملا متوجه آن چه در روبرویتان است (یک حیوان وحشی خطرناک) نیستید. آنچه که گفته شد دستورالعملی برای تصمیم گیریهای بدون فکر و دمدمی مزاجانه است.
جدایی از طبیعت
تا جایی که مربوط به رویارویی با حیوانات است، تصمیم های غیرمحتاطانه می تواند امنیت حیوانات را نیز به خطر بیندازد. حیوانات باغ وحش اغلب باید برای حفاظت از کسی که وارد محوطه ی آنها شده است، کشته شوند، مانند هرمبه گوریلی 17 ساله که در سال 2015 درباغ وحش سیسنسیناتی که زمانیکه پسری جوان داخل قفسش افتاد، مورد اثبات گلوله قرار گرفت.
مخاطره جویان اغلب زندگی حیوانات را به خطر می اندازند. همین هفته گذشته ویدئویی نشان داد که مردی در سکوی ساحلی فلوریدا روی یک پلیکان وحشی پریده است تا سوارش شود. ویدئو نشان می دهد که پلیکان تلاش می کند تا از شر مرد خلاص شد و بقیه تماشاگران به آنها می خندیدند. در سال 2015 ویدئویی پخش شد که نشان می داد مردی بر پشت گوزن ماده ای پریده است که در حال شنا از عرض دریاچه ای در بریتیش کلمبیای کانادا بوده است.
کلایتون، استاد روانشناسی و مطالعات محیطی، می گوید: عامل مشترک در چنین حوادثی این است که مردم به درک و شعور حیوانات احترام نمی گذارند. محیط باغ وحش می تواند مروج چنین دیدگاهی باشد که حیوانات باغ وحش به خاطر ما در آنجا هستند.
او می گوید، مردم در دوران کودکی بسته به آموزش هایی که می بینند، یاد می گیرند که به حیوانات به چشم شی نگاه کنند یا با احترام با آنها برخورد کنند. مثلا در باغ وحش، پدر و مادر می توانند به به خرسی اشاره کنند و بخندند و بگویند که به نظرت احمق نیست؟ یا می توانید به باغ وحش بروید تا به کودکان بیاموزید که با حیوانات با احترام برخورد کنند.
وگل می گوید، برای وسوسه هایی که برای سلفی گرفتن های خطرناک هنگامی که در کنار قفس ببرها هستید، دارید، در برابر احساس نیاز به کاری احمقانه برای گرفتن یک عکس خویشتن دار باشید. برای گرفتن یک سلفی که نباید دست به هر کاری زد.
