معبد کلات بوشهر

تعداد بناهای تاریخی موجود در ایران به قدری زیاد است که حتی اگر تا پایان عمر هر روز به دیدن یکی از آن ها برویم شاید باز هم بنایی باشد که فرصت دیدار از آن را نیافته باشید. یکی از این بناهای تاریخی زیبا که تمدنی قدیمی را به نمایش می گذارد و متعلق به ایران باستان است معبد کلات واقع در استان بوشهر می باشد که دیدن از آن می تواند ما را سوار بر ماشین زمان کرده و به روزگار قدیم ببرد. شهر بوشهر واقع در جنوب ایران شهری بندری است که در کنار سواحل زیبای خلیج فارس قرار دارد. عمر این شهر با قدمتی بیش از هزار سال به دوران ساسانیان می رسد. سواحل زیبا، نخلستان های سرسبز و بناهای تاریخی بوشهر آن را به مقصدی جذاب برای گردشگران تبدیل کرده است؛ همچنین فرهنگ زندگی و غذاهای لذیذ و تند بوشهری بسیار لذت بخش هستند. در صورت سفر به این شهر، برای اقامت در آن کافی است وارد سایت ایران هتل آنلاین شده و با چند کلیک ساده در هتل های بوشهر قدم هتل خود را رزرو کنید. پیشنهاد ما به شما هتل جهانگردی دلوار بوشهر است که در بلوار رئيس علي دلوار واقع شده و با امکانات خوبی که دارد می تواند اقامتی به یادماندنی را برایتان به ارمغان آورد.

معبد کلات که با نام آتشکده مند یا آتشکده خورموج هم شناخته می شود یکی دیگر از بناهای تاریخی موجود در ایران است که در استان بوشهر، شهرستان دشتی، 20 کیلومتری جنوب غربی شهر خورموج، 3 کیلومتری جنوب روستاى حيدرى و وراوی و در دامنه کوه مند قرار دارد. این معبد نمونه ای از یک حجاری و کوه تراشی هنرمندانه در دل سخت صخره است که قدرت و مهارت معماری گذشتگان را در مقابل چشمان امروزی ها به عرصه نمایش می گذارد. امروزه بخش هایی از این بنای باارزش از بین رفته و دستخوش تغییرات شده است؛ نمای خارجی بنا شامل دو ورودی است که یکی دارای سقفی قوسی شکل و ديگری بدون سقف است؛ البته این بنا ورودی های دیگری نیز دارد که ازجمله آن ها یک شاه ‌نشین با یک سکوی میانی و یک سکوی افقی است که در سمت راست آن قرار گرفته اند.

مورد بعدی دو ورودی کوچک در دو طرف سکوی شاه نشين است. ورودی دیگری که احتمالا ورودی اصلی بوده به عنوان پنجره و نورگير برای رواق های بنا استفاده می شده است. معبد کلات نمونه ای زیبا و بااصالت از تمدنی بسیار قدیمی است که در گذشته های دور در ایران وجود داشته و در عصر خود تا حد زیادی پیشرفته محسوب می شده است. از طرفی معبد کلات بوشهر را می‌ توان به عنوان یک نمونه بکر و اصیل از زمان حضور آیین مهرپرستی در ایران به شمار آورد. در ساخت معبد کلات که متعلق به دوره اشکانیان (پارت ها) و ساسانیان است و بیش از ۲۰۰۰ سال قدمت دارد از تمام روش های معماری ایرانی، هندی، آشوری، فینیقی و عيلامی استفاده شده است تا بنایی به این زیبایی و استحکام ساخته شود و برای سال های سال پا بر جا بماند تا به دست امروزی ها برسد و مورد تحقیق و بررسی آن ها قرار گیرد.

در ابتدای ورود به معبد کلات به بخش شاه‌ نشین و یک سکوی افقی می رسید که در سمت راست بنا قرار دارد. در ادامه یک اتاق قوسی شکل با انحنایی منظم را می بینید که به طرز هنرمندانه ای با سنگ، گچ و گل ساخته است. در پای کوهی که معبد بر آن واقع شده آثاری از آب انبار و بقایای درختانی در فاصله دویست متری به چشم می‌ خورد و احتمال می رود که زمانی در مقابل معبد میدانی وجود داشته که برای جلوگیری از نفوذ سیلاب‌ های شدید ساخته شده است. بیش از نیم قرن پیش در قسمت شمالی معبد در پشت کوه آثاری از حفره ‌ها، شاه‌ نشین و درختانی وجود داشته ‌است که از آنجا راهی به معبد ختم می‌ شده‌ است؛ متاسفانه به مرور زمان بر اثر ریزش کوه این آثار از بین رفته اند. در مورد ارزش و اهمیت معبد کلات باید گفت که این معبد در تاریخ ۲۷ تیر ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۰۹۵ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده ‌است.

معبد کلات که با نام نیایشگاه مند هم شناخته می شود در دامنه کوه مند، در غرب روستاى حیدرى، در ارتفاعاتی که بر بستر قدیمى رودخانه سیلابى اشراف دارد واقع شده است. از بستر این رودخانه راه باریکى به سمت اولین ورودی معبد کشیده شده که در ارتفاعی حدود ۶۰ متر بوده است. این معبد نمونه بارزی از حجارى در دل صخره هاى سخت و بلندی است که سخت کوشی گذشتگان را با وجود ابزارهای ساده و ابتدایی که در اختیار داشته اند نشان می دهد. ساختمانی که امروزه از معبد کلات به جا مانده است شامل یک سکوی اصلی با سقفی اهرمی شکل و دو ورودی و ده عدد حفره به شکل روزنه هایی در طرفین سکوی اصلی است که واضح است در زمان خود به عنوان نورگیر یا پنجره برای رواق های اصلی معبد به کار رفته است. این معبد از سه طبقه شامل طبقه اصلی یا میانی، طبقه زیرین یا تحتانی و طبقه بالایی یا فوقانی تشکیل شده است که هر سه به شکل مناسبی با هم در ارتباط هستند. این در حالی است که ساختمان هر طبقه به شکلی متفاوت از طبقه دیگر بنا شده و می توان گفت هر طبقه برای منظور خاصی ساخته شده و کاربری ویژه ای داشته است.

در بستر رودخانه ای که معبد بر آن اشراف دارد و امروزه کاملا خشک شده است آثاری از بندها و آبگردان‌ هايى به چشم می خورد که نشان می دهد در زمان های دور یک ميدان بزرگ در قسمت جلویى معبد وجود داشته است. امروزه سطح اين ميدان را به صورت دستی با خاک و سنگ بالا آورده ‌اند. طبق آنچه به نظر می رسد میدان در زمان خود محل تجمع گروه بزرگی از مردم بوده که اکنون دیگر از بین رفته و تقریبا چیزی از آن باقی نمانده است. نکته قابل توجهی که در مورد معبد کلات وجود دارد چاه های متعددی است که در اتاق های پایینی بنا دیده می شود که طبق نظر باستان شناسان برای دفن اموات یا نگهداری استخوان آن ها حفر شده اند. طبقه میانى معبد، محل نشستن کاهنان و انجام مراسمات خاص مذهبى بوده است. در این طبقه یک سکوی میانی وجود دارد که به نظر می رسد محل قرارگیری قربانى یا گناهکار و یا کسى بوده که مراسم مذهبى بایستی در مورد او انجام می شده است.

در این معبد دخمه هایی نیز وجود دارد که به عنوان قبر از آن ها استفاده می شده است. این دخمه ها به تقليد از خانه های موجود در آن زمان ساخته شده اند. نقشه ساخت این قبرها مانند مقابر فينيقی است. این دخمه ها را به شکل خاصی ساخته اند به طوری که آن ها را بر روی هم قرار داده و هر چه به طبقات بالاتر نزدیک شده اند ابعاد دخمه ها را کوچکتر در نظر گرفته اند. این شیوه ساخت به نقشه زيگورات و ميل های مضرس شبیه است و اصالت بابلی و عیلامی دارد اما نقشه صلیبی دهلیزها هندی و ایرانی است. در يکی از دخمه های موجود در معبد کلات یک صندلی سنگی به شکلی زیبا حجاری شده که نحوه ساخت آن از شیوه معماری سنگی هندی تبعیت می کند. در کل قبرهایی که در معبد کلات وجود دارد نشانه ای از تمدن های مختلف ایرانی، هندی، آشوری، فینیقی و عيلامی است. پس از وقوع زمین لرزه دشتی چنان به نظر می رسید که معبد کلات تخریب شده اما این بنای باستانی در مقابل این زمین لرزه نیز مقاومت کرده و خوشبختانه صدمه چندانی به آن وارد نیامد.

برای دیدن از معبد کلات بایستی با خودروی شخصی عازم منطقه شوید چراکه ماشین های سواری تنها تا روستای حیدری شما را همراهی می کنند. از طرفی پیشنهاد می شود آب، غذا و خوراکی با خود به همراه ببرید چون در اطراف معبد مغازه ای برای خرید وجود ندارد. از طرف دیگر به دنبال اقامتگاه نباشید و چنانچه می خواهید شب را در منطقه بمانید بهتر است به شهر خورموج بازگردید و یا راهی بوشهر شوید که گزینه مناسب تری است. شاید عدم وجود مغازه و اقامتگاه در وهله اول برای گردشگران چندان خوشایند نباشد اما همین موضوع باعث شده به محض پا نهادن در معبد کلات بر تن تاریخ قدم بردارید و خود را در زمان های بسیار دور ببینید و از قرارگیری در بنایی متعلق به ایران باستان لذت ببرید. البته لازم به ذکر است در جوار این جاذبه تاریخی از پوشش شبکه برخوردار هستید و از این بابت هیچ مشکلی ندارید. لازم به ذکر است بازدید از این جاذبه تاریخی برای عموم مردم آزاد و کاملا رایگان است.

ازجمله نزدیک ترین جاذبه های گردشگری به معبد کلات منطقه گردشگری بنگه دشتی در فاصله سه کیلومتری شرق شهر خورموج است و در کنار بازدید از این معبد می توانید در این منطقه نیز گشتی بزنید و از زیبایی های آن لذت ببرید. این منطقه یکی از زیباترین و کم نظیرترین مناطق گردشگری و زیست محیطی در استان بوشهر است که دارای آبشارهای مصنوعی، چشمه آب، باغ های خرما، درختان جنگلی کنار، بادام و گیاهان دارویی است و بیش از100 هکتار وسعت دارد. جاذبه بعدی بنایی موجود در شهر خورموج است که با نام قلعه خورموج شناخته می شود. این قلعه یکی از آثار تاریخی و جاذبه های دیدنی استان بوشهر به شمار می رود که با سبک معماری سلجوقی و ساسانی در عصر قاجاریان بنا شده است. بازدید از این اثر که در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، می تواند بسیار جالب و جذاب باشد.

در جای جای کشور ایران می توان جاذبه هایی را یافت که بازدید از هر کدام برای اکثر افراد جالب توجه خواهد بود. معبد کلات بوشهر یکی از جاهای دیدنی این استان محسوب می شود که نظر گردشگران زیادی را به سمت خود جلب می کند. جالب است بدانید قدمت این معبد 2000 سال بوده و مربوط به دوران اشکانیان است.