مدرسه علمیه سپهداری اراک

بناهای تاریخی یکی از جاذبه های دیدنی هر شهر و دیار هستند که همواره طرفداران زیادی دارند. هر یک از این بناها متعلق به دوره ای از تاریخ هستند و به شکلی متفاوت برای امروزی ها جلوه نمایی می کنند. ازجمله بناهای تاریخی مدارسی هستند که در واقع مسجد هم بوده و با تزئیناتی که دارند بازدیدکنندگان فراوانی را به تماشای خود دعوت می کنند. یکی از این بناها که در شهر اراک از استان مرکزی واقع شده مدرسه علمیه سپهداری است که بسیار جالب و دیدنی است. اراک یکی از بزرگ ترین شهرهای ایران و مرکز استان مرکزی است. این شهر از نظر صنایع مادر، شهر بسیار مهمی است به طوری که آن را پایتخت صنعتی ایران می نامند. اراک با قدمتی حدود دو قرن نسبت به سایر شهرهای ایران شهر جوان تری محسوب می شود چراکه تاریخ تاسیس آن به دوران قاجار بر می گردد. با این وجود شهر یاد شده دارای آثار تاریخی و فرهنگی فراوان و طبیعت زیبایی است که آن را به یک شهر گردشگردی در ایران تبدیل می کند. ازجمله جاذبه های گردشگری اراک می توان به تالاب میقان، بازار اراک، برج شیشه، حمام چهار فصل، روستای هزاوه، خانه حسن پور، منطقه حفاظت شده هفتاد قله و غیره اشاره کرد.

برای اقامت در اراک می توانید به سایت ایران هتل آنلاین مراجعه کنید و بعد از نوشتن نام اراک در کادر مربوطه و کلیک بر دکمه جست و جو، تنها در عرض چند لحظه لیست بهترین هتل های اراک را ببینید و بعد از مطالعه مشخصات هر یک، هتلی را که مناسب تر انتخاب و رزرو کنید و بابت محل اقامت در سفر آسوده خاطر باشید. یکی از محبوب ترین این هتل ها هتل امیرکبیر اراک است که در بلوار ایت الله اراکی قرار دارد. این هتل در زمینی به مساحت تقریبی 25 هکتار در ارتفاعات شهر اراک بنا شده است. البته ساختمان اصلی هتل دارای مساحتی حدود ده هزار متر مربعی می باشد. هتل امیر کبیر شامل 75 باب اتاق و سوئیت اقامتی مجهز به امکانات به روز در قالب 7 طبقه است. فضای سبز موجود در اطراف ساختمان هتل، چشم اندازهای زیبایی را برای برخی از اتاق ها به وجود آورده است. این هتل در تیر ماه سال 1384 با امکاناتی مناسب و پرسنلی خوش برخورد و مهمان نواز فعالیت خود را شروع کرد. ازجمله امکانات این هتل پنج ستاره می توان به برخی امکانات رفاهی و سالن های رستوران اشاره کرد که با غذاهایی خوشمزه آماده پذیرایی از مهمانان اراک هستند. این هتل که با عنوان هتل باغ هم شناخته می شود جزء گروه هتل های آریا به شمار می رود.

مدرسه علمیه سپهداری در استان مرکزی، شهرستان اراک، چهار سوق مسگرها، کوچه شهید نباتی و در انتهایی ‌ترین گذر (یعنی گذر ششم) بازار اراک واقع شده است. این مدرسه که امروزه با نام مدرسه امام خمینی (ره) شناخته می شود یکی از بناهای تاریخی و مذهبی به جا مانده از دوران حکومت قاجار در ایران است که در سال ۱۲۲۸ هجری قمری همزمان با ساخت بازار تاریخی و قدیمی اراک به دستور یوسف خان گرجی سپهدار اعظم و بانی شهر اراک ساخته شده است. ازجمله امکانات موجود در اطراف این جاذبه تاریخی می توان به دسترسی آسان به وسایل نقلیه و وجود رستوران و بوفه در فاصله ای بسیار نزدیک از آن اشاره کرد.

مدرسه علمیه سپهداری که شامل یک مسجد نیز است مجموعه ای بسیار زیبا در بافت قدیمی شهر اراک، در نزدیکی بازار قدیمی این شهر است که در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار همزمان با تاسیس شهر سلطان‌ آباد (اراک امروزی) توسط یوسف‌ خان سپهدار بنا شد و مرحوم آیت‌ الله حاج ‌آقا محسن عراقی در توسعه آن نقش بسیار مهمی داشت به طوری که املاک و مغازه هایی را وقف این مدرسه نمود. این مسجد که از ابتدا حوزه علمیه بوده، مرکز مهمی برای تحصیل و تدریس مشاهیر و علمای بزرگ استان مرکزی به شمار می رفته است. در سال ۱۳۳۳ هجری قمری آیت‌ الله حائری یزدی این مدرسه را به یکی از حوزه‌ های علمیه بزرگ کشور تبدیل کرد.

بانی مدرسه علمیه سپهداری حاکم عراق بوده و بر اساس کتیبه موجود در آن، در چوبی ورودی به دستور شخصی به نام آقا جمال ‌الدین نصب شده است. شیوه معماری به کار رفته در ساخت گنبد، ایوان، حجره‌ های اطراف بنا و کاشی کاری‌ های آن، همگی از شیوه معماری بناهای ساخته شده در دوران صفویان الگو گرفته است. این مجموعه به صورت نگینی زیبا در مرکز شهر اراک می‌ درخشد و همواره عده زیادی از گردشگران و مسافران را برای بازدید از خود فرا می خواند. ایوان ورودی و گنبد آجری و کلاهخودی زیبای این مدرسه و مسجد در هر نقطه از اراک قابل رؤیت است. ایوان ورودی حدود 12 متر و گنبد مسجد حدود 18 متر ارتفاع دارند. امام خمینی (ره) در این مدرسه تدریس می‌ نموده و در حجره کنار ایوان ضلع شرقی اقامت داشته است؛ همچنین علمای بزرگوار دیگری مانند مرحوم آیت ‌الله محمدرضا گلپایگانی و آیت الله اراکی در این مدرسه تدریس کرده اند.

ضلع جنوبی مدرسه شامل یک دالان (راهرو) باریک است که مانند یک راه ارتباطی بین مدرسه و چهار سوی بازار عمل می کند؛ علاوه بر این دالان ضلع جنوبی دارای ایوان، گنبدخانه و نیز دو نمازخانه در دو طرف آن است که برای اجرای مراسم مذهبی و خواندن نماز به کار می آید. فضای گنبدخانه مربعی شکل بوده و در چهار طرف آن در ارتفاع حدود 5 متری چهار گوشواره ساخته شده است. از آنجا که این گوشواره ها برای ساخت گنبد کافی نبوده، معمار بین گوشواره‌ ها چهار درگاهی (طاق کمکی) در چهار ضلع ساخته است تا فضای مربعی گنبد خانه را به شکل دایره تبدیل کند. سطوح بیرونی کاسه گنبد، ساده و پوشش آن از کاهگل است؛ اما قسمتی از سطوح داخلی گنبد و دیواره های فضای مربعی شکل آن با کاشی‌ های خشتی و معرق و با نقش و نگارهای گیاهی و هندسی و کتیبه هایی زیبا تزئین شده است. مدرسه تاریخی سپهداری که تمامی حوزویان آن را مادر حوزه علمیه قم می ‌دانند، در حال حاضر با نام «حوزه علمیه امام خمینی» شناخته می‌ شود. هر چند این مسجد و مدرسه، مسجد جمعه (جامع) نیست؛ اما از همان زمان تاسیس تا به امروز مخصوصا در دوره قاجار و پهلوی، به دلیل حضور چشمگیر نمازگزاران به ویژه از طبقه بازاریان در روزهای جمعه و نیز شرکت آن ها در مراسم سوگواری عملا از اعتبار و اهمیت مسجد جمعه برخوردار است.

مدرسه سپهداری اولین مدرسه علمیه بنا شده در اراک است. این مدرسه به عنوان اولین بنای شهری با الگوگیری از شیوه ساخت مدارس دوران صفویه و با تزئینات کاشی کاری‌ ظریف و زیبای دوران قاجار یکی از بناهای دیدنی موجود در مجموعه بازار اراک به شمار می آید. مدرسه علمیه سپهداری به وسیله یوسف خان سپهدار (پدر داماد فتحعلی ‌شاه قاجار) بنا شده و آیت ‌الله حاج ‌آقا محسن عراقی کمک شایانی به توسعه آن کرده ‌است. در سال ۱۳۳۳ هجری قمری آیت ‌الله حائری یزدی این مدرسه را به یکی از حوزه‌ های علمیه بزرگ کشور تبدیل کرد تا محلی برای طلابی باشد که قرار است در آینده به شخصیت های بسیار بزرگی مبدل شوند. در واقع این مجموعه برای مدتی شبیه به یک ویرانه شد اما در سال 1333 هجری قمری با ورود آیت الله حائری به اراک وضعیت مدرسه به کل تغییر کرد و بزرگانی چون آیت الله امام خمینی، آیت الله گلپایگانی، آیت الله اراکی و آیت الله خوانساری در محضر آیت الله مؤسس به تحصیل، تدریس و زندگی پرداختند. پس از هجرت آیت الله مؤسس به قم، درخشش این مدرسه تا حدی کم شد اما دوباره احیا شده و اکنون از نظر کیفیت و کمیت از وضعیت مطوبی برخوردار است. اکنون در این مدرسه حدود 150 طلبه مشغول تحصیل هستند که علاوه بر فقه و اصول، دروسی مانند اخلاق، تاریخ، حدیث، قرآن و غیره را نیز فرا می گیرند .

معماری داخلی مدرسه سپهداری از روش چهار ایوانی اطاعت می ‌کند. در این بنا دو ایوان شمالی و جنوبی بلندتر و بزرگ تر از دو ایوان شرقی و غربی هستند. در اطراف حیاط مدرسه بیست و پنج حجره (اتاقی برای تحصیل طلبه ها) وجود دارد و هر حجره دارای یک ایوان کوچک در سمت جلو و یک قسمت نشیمن در سمت عقب خود است. سردر و لچکی حجره ‌ها با کاشی های خشتی هفت رنگ بسیار زیبا تزئین شده است. گنبد مدرسه یک پوش بوده و در نوع خود بزرگترین گنبد آجری در بافت قدیمی اراک به شمار می رود. از دیگر اجزای داخلی مدرسه می ‌توان به آب ‌انبار و صحن نسبتا بزرگ با حوضی سنگی و بسیار زیبا در وسط آن اشاره کرد که همگی در کنار هم بر زیبایی و چشم نوازی این مجموعه افزوده اند. دو درب ورودی و خروجی برای این ساختمان در نظر گرفته شده که یکی به بازار و دیگری مشرف به گذر سپهداری است.

هزاران طلبه و دانش ‌آموخته در مدرسه سپهداری به کسب علوم دینی پرداختند که بعدها در گروه مراجع تقلید و رهبری قرار گرفتند. ازجمله شخصیت ‌های بزرگی که در این مدرسه به کسب معارف اسلامی پرداختند و بعدها به انسان های وارسته و سرشناسی تبدیل شدند می‌ توان به آقا نورالدین عراقی، آیت ‌الله خمینی، آیت‌ الله گلپایگانی، سید احمد خوانساری، آیت الله اراکی، آیت الله کمره ‌ای، مرحوم گواری، ذوالفنون و … اشاره کرد.

یکی از نزدیک ترین جاذبه های گردشگری اراک به این مدرسه تاریخی موزه صنایع دستی است که تحت عنوان خانه حسن پور نیز از آن یاد می شود. در کنار بازدید از این مدرسه می توان از این موزه نیز دیدن نمود و با صنایع دستی اراکی ها آشنا شد. از طرفی این مجموعه در نزدیک بازار قدیمی اراک قرار گرفته است. بازاری که یکی از دیدنی ترین جاذبه های شهر اراک بوده و می تواند خاطرات خوش و جالبی از سفر به اراک را در ذهن مسافران بسازد.

اراک یکی از شهرهای مهم کشور محسوب می شود و همانطور که می دانید مرکز استان مرکزی است. این شهر علاوه بر اهمیت صنعتی که دارد دارای جاذبه های دیدنی و تاریخی متعددی نیز است. آب و هوای شهر یاد شده در تابستان گرم و خشک و در زمستان سرد و مرطوب است. یکی از جاذبه های دیدنی اراک مدرسه علمیه سپهداری است که بازدید از آن برای بسیاری از افراد جالب توجه خواهد بود.