مراسم اوجه و ازدواج در قوم ترکمن

هر قومی و هر ملتی برای خودش آداب و رسوم خاصی دارد، این آداب و رسوم که ریشه در عقاید و باورهای اقوام دارد، سالیان سال مورد توجه و احترام آن قوم بوده و به این ترتیب حفظ و به نسل های بعدی منتقل شده است. در طول تاریخ انجام این آداب و رسوم و شیوه ی به جا آوردن آن ها، هر قومی را با قوم دیگر متفاوت و متمایز کرده است. اما در کنار این تمایز جذابیت های ویژه ای به اقوام مختلف بخشیده که قابل انکار نیست. این آداب و رسوم در طی زمان و بر اساس باورها و اصولی شکل گرفته اند و در پس انجام هر یک از آن ها حکمت ها و تدابیر عمیقی نهفته است. از مهم ترین این تدابیر می توان به درک متقابل اشاره کرد.

این آداب و رسوم در مراسم ازدواج، سوگواری، جشن ها و اعیاد مختلف به چشم می خورند و حتی در برخی از نقاط شامل نوع لباس و پوشش یا رفتارهای خاص می شوند. هر چند اکنون برخی از اقوام به قوت گذشته بر انجام این آداب و رسوم پافشاری نمی کنند، اما هنوز هم در بسیاری از مناطق ایران اقوامی هستند که رنگ وبوی سنت ها و آیین های گذشته را حفظ کرده و آن ها را با دقت به جا می آورند. یکی از این اقوام ترکمن ها هستند که با انجام مراسم گوناگون سعی در حفظ سنت ها و آداب و رسوم گذشتگان خود دارند. آن ها در منطقه ی بکر ترکمن صحرا زندگی می کنند و سبک زندگی و آداب و رسوم کهن خود را به زیبایی حفظ کرده اند.

با ما همراه شوید تا به منطقه ی بکر و زیبای ترکمن صحرا برویم و ضمن لذت بردن از زیبایی های طبیعی و بی همتای آن با بخشی از آداب و رسوم سنتی و اصیل این منطقه بیشتر آشنا شویم. ایران هتل آنلاین در این سفر همراه شماست. شما می توانید با رزرو هتل های گرگان از سفر خود به این منطقه بیشتر لذت ببرید. ایران هتل با رزرو آنلاین هتل شهاب ناهار خوران گرگان برای شما بهترین ها را آرزو می کند.

قوم ترکمن
ترکمن ها در منطقه ترکمن صحرا و در شمال شرقی ایران ساکن هستند، این منطقه شامل شهرهای گنبد کاووس، بندر ترکمن، آق‌قلا، مراوه‌تپه، کلاله، سیمین‌شهر، گمش‌تپه، نگین‌شهر، انبار آلوم و داشلی برون می‌باشد. ترکمن ها مردمانی ترک زبان و مسلمان اهل‌سنت (حنفی) می‌باشند، ترکمن نام قومی از اقوام زردپوست ترک زبان است که از چندین هزار سال پیش در شمال دریاچه «ایسیک گول» (بالخاش) در شمال مغولستان زندگی می‌کرده‌اند. آنان از عهد قدیم در صحراهای وسیع بخش های سفلای رود سیر دریا(سیحون) و بین دریای آرال با چادرنشینی روزگار می‌گذراندند.

در مورد چگونگی و پیدایش و خاستگاه این قوم، نظریات متفاوتی وجود دارد، ولی نظر غالب بر این است که آن ها از آسیای جنوب شرقی (حوالی چین) به این منطقه آمده‌اند. تا حدود قرن هفتم میلادی ترکمن ها جزئی از قوم بزرگ ترک بودند و پس از اضمحلال امپراطوری گوگ ترک، گروهی از ترکها که به نام «اغوز» نامیده شدند، از آنان جدا شده و از ناحیه ارخون به طرف آرال و سیر دریا کوچ کردند. پیدایش لفظ «ترکمن» نیز به حدود قرن 9 میلادی مربوط می‍شود. ترکمن ها تا اوایل قرن بیستم عمدتاً کوچ‌نشین بودند، اما پس از آن به مرور به روستا نشینی و شهرنشینی روی آوردند. ترکمن ها از جمله ملل تأثیرگذار در تاریخ هستند و آیین ها و مراسم خاصی دارند که یکی از آن مراسم اوجه است.

مراسم ازدواج در قوم ترکمن
مراسم ازدواج در میان ترکمن ها یک مراسم طولانی و مفصل است و مراحل مختلفی دارد، برگزار کردن تک تک این مراحل نشانه ی احترام به زوجین و خانواده ی عروس و داماد می باشد. مراسم اوجه هم یکی از این مراحل است که باید در زمان خود انجام شود. برای آشنا شدن با این مراسم نگاه گذرایی به مراسم ازدواج در میان قوم ترکمن می اندازیم.
ترکمن ها ازدواج را رسم زندگی و در واقع بخشی از آن می دانند و از آن جا که ازدواج باعث تولد فرزندان و افزایش قدرت خانواده و طایفه می شود، برای آن ها بسیار مهم و ارزشمند است. در میان این قوم ازدواج قراردادی است که بین دو خانواده بسته می شود و قواعد خاص خود را دارد. یکی از رسوم رایج در میان آن ها پرداخت شیربها توسط خانواده ی داماد است. از رسوم دیگر پرداخت مهریه است که به صورت نقدی و در روز عروسی پرداخته می شود.

ثوزآتماق
ثوزآتماق پیش کشیدن موضوع ازدواج یا همان خواستگاری است.
ثوز آلماق
پاسخ به خواستگاری و در واقع ابراز موافقت با خواستگاری می باشد. در این مرحله پدرعروس با قربانی کردن گوسفند و پذیرایی از میهمانان موافقت خود را اعلام می کند.
قاپی آچماق
این مرحله مادر، خواهر زن، زن عموها و زن برادرهای داماد برای آشنا شدن با خانواده ی عروس به خانه ی آن ها می روند. در این مرحله تاریخ مرحله بعدی به نام دوز دادشماق تعیین می شود.

دوز دادشماق
این مرحله شبیه بله برون است اما بدون حضور دختر و پسر و با حضور زن های دو خانواده صورت می گیرد. در این مرحله خانواده ی داماد هدایایی برای عروس آینده ی خود می آورند و در آخر تاریخ هم مرحله ی بعدی را تعیین می کنند.
آداماق
نامزدی رسمی است و در آن تنها زنان فامیل شرکت دارند و در این مراسم بزرگتر خانواده داماد نخی باریک و سیاه و سفید را که به هم تابیده اند به گردن دختر می آویزد. این نخ آلاجایوپ نامیده می شود و اشاره به یکی شدن دو جنس مخالف و توافق آن ها برای زندگی مشترک دارد.
مال کثشمک
مال کثشمک مراسمی است که در آن مهریه تعیین می شود، تعیین مهریه با حضور بزرگان دو خانواده انجام می شود.
اوربا یایراتماق
در این مراسم خانواده ی داماد جشن کوچکی ترتیب می دهند و در آن با کمک زنان فامیل و همسایه ها نوعی نان روغنی به نام قاتلاما می پزند و دوازده عدد از آن را برای عروس می برند.
قودابولماق
چند روز قبل از عروسی مراسمی انجام می شود که رسم تقدیم هدایا یا خنچه بردن است. در این رسم چند نفر از زنان فامیل عروس با قرار قبلی به خانواده ی داماد می روند و هدایایی را به خانواده ی عروس تقدیم می کنند. این هدایا تعداد مشخصی از اقلام خاص مانند کله قند و نان قاتلا و هدایایی مانند پارچه و گردنبد طلا و حلقه ی نامزدی می باشد.
ثاغت بل لِ مک
مراسم مختصری برای تعیین ساعت خوش یمن برای برگزاری مراسم عروسی است و در خانه ی پدر عروس برگزار می شود.
کارت نویسی
دو هفته قبل از مراسم عروسی، داماد دوستان خود را دعوت کرده و با همکاری هم نام میهمانان را بر اساس یک لیست بر روی کارت ها می نویسند.
طوی گجه
طوی گیجه مراسمی است که در شب قبل از عروسی برگزار می شود و بخشی از آن شامل رقص سنتی ترکمن ها به نام رقص خنجر نیز می شود.
ب وورچی
ب وورچی زنی معتمد از خانواده عروس و داماد است که در گوشه ی از آلاچیق ترکمنی یا اتاق می نشیند در حالی که صندوق چوبی پیش رو دارد و ضمن تحویل گرفتن هدایای مدعوین، متقابلا هدایایی تقدیم می کند.
کجاوه
در گذشته از کجاوه های آراسته برای این مراسم استفاده می شد، اما امروزه به جای آن کجاوه های رنگین، از اتومبیل هایی استفاده می شود که مزین به گل و گیاه و نوار های رنگین تزیینی هستند و این رسم کمتر مشاهده می شود.
عروس کشان
در این روز مهریه به ریش سفید خانواده ی عروس پرداخت می شود و اجازه ی انتقال عروس به خانواده ی داماد داده می شود. خواندن آیاتی از قران کریم و ارسال هدایایی با یک کاروان از طرف داماد از بخش های دیگری این مراسم است.
آیاقدان آلماق
وقتی زنان همراه کاروان داماد به خانه عروس می رسند، زنان طرف عروس پای زنانی که حامل هدایا هستند را می گیرند تا جنگی مصلحتی بر پا شود. این مراسم با شادی و هلهله همراه است و به آن آیاقدان آلماق می گویند.

کجه وه کویمز
در طول این مراسم و در کشاکش آن زنی با بسته های کجه وه کویمز که نشانگر رضایت عروس از این وصلت هستند، وارد می شود و با این پیام آتش جنگ مصلحتی خاموش می شود.
دالاشماق
پس از مراسم عروس کشان و کسب اجازه از پدر عروس؛ عروس را به خانه داماد می برند. در این جا یکی از اعضای خانواده ی داماد در حالی که پارچه ی قرمزی در دست دارد به سمت عروس رفته و در طی یک مجادله ی لفظی ساختگی با فامیل عروس چادر قرمز را بر سر عروس می اندازد، این مراسم با شادی و سرور به پایان می رسد.

اوون ثپمک
وقتی که کاروان عروس به خانه داماد رسید، مادر داماد کمی آرد بر سر عروس می پاشد که این کار به قصد و نیت سفیدبختی و برکت انجام شده و به آن اوون ثپمک می گویند.
پول ثپمک
پس از مراسم اوون ثپمک، رسمی به نام پول ثپمک انجام می شود که در آن نزدیکان داماد بر سر عروس پول و نقل و نبات می ریزند.
کشتی و اسب دوانی
بعد از این مرحله ترکمن ها با انجام مراسمی مانند کشتی و اسب دوانی شادمانی خود را ابراز می کنند.
قیچی زدن
در طی جاری کردن خطبه ی عقد چهار نفر در چهارگوشه ی اتاق قیچی می زنند و با این کار زبان بدخواهان بریده می شود.
الدش دیرمک
بعد از پایان مراسم عقد تعدادی از زنان دست عروس و داماد را روی هم می گذارند و با خواندن اشعاری مراسمی موسوم به الدش دیرمک را اجرا می کنند. در این هنگام زنان فامیل مشغول آماده شدن برای مراسم اوجه هستند.

مراسم اوجه
با پایان مراسم الدش دیرمک باید مراسمی به نام اوجه آش برگزار شود. در این مراسم غذایی به نام چکدرمه با برنج و گردن گوسفند طبخ می شود، این غذا مخصوص عروس و داماد است که پس از آماده شدن در دو بشقاب مجزا ریخته شده و خویشاوندان عروس و داماد دور بشقاب ها دستمال می پیچند و دستمال ها را با گره های محکم می بندند، عروس و داماد باید این دستمال های پر از گره را در میان میهمانان بگشایند و هر کدام زودتر موفق به انجام این کار شوند بر زندگی مشترک تسلط بیشتری خواهند داشت. عروس و داماد در این مراسم در دهان یکدیگر لقمه می گذارند و در پایان مبلغی پول به عنوان هدیه عروس و داماد برای آشپز باشی کنار گذاشته می شود.