در فرهنگ ایران باستان و به خصوص “زرتشتیان” آتش از تقدسات و از نشانه های بزرگی خداوند می باشد. به همین دلیل در برخی جشن ها با برپا كردن آتش و شادی در كنار آن به بزرگی و تقدس آن می پردازند. در آئین “زرتشت” این روز بسیار محترم شمرده می شود و بسیار توصیه شده كه به زیارت آتشكده ها رفته و شاد باشند. پس از گذشت قرن ها هنوز هم این آئین در شهرهای بزرگ و به ویژه در میان “زرتشتیان” بسیار رواج داشته است. شهر های “”یزد” و “تهران” از جمله شهر هایی می باشند كه این بزرگداشت بسیار در آن ها رواج داشته است.
در نیایش های “زرتشتیان” بسیار به بزرگی این روز و قداست آتش پرداخته اند. در گوشه ای از «ستایش آذر اهورایی» آمده است: درود بر تو ای آتش، ای برترین آفریده اهورا مزدا. ای پرتو اهورا مزدا، افروخته باش در این خانه … و بسیاری از مدح ها كه درباره آتش و مدح آن آمده است. در كتاب دانشمندان بسیاری از جمله دانشمند آلمانی به نام “شفتلویتز” در باره قداست آتش در آئین های مختلف نیز بسیار آمده است. تا جایی كه مثالی برای همه آئین های اروپایی، آسیایی و قبایل افریقایی آورده شده كه چگونه این عنصر طبیعی را ستایش و احترام می كنند.
9 آذر از زمان باستان تا كنون رسومات خاصی را به خود اختصاص داده است. از قدیم رسم بر این بوده كه در این روز شاد، مردم بهترین و زیباترین لباس های خود را پوشیده و در كنار یكدیگر به جشن و شادی می پرداختند. با جمع شدن در آتشكده ها و تمیز كردن آن ها و تبریك به یكدیگر بهترین آرزو ها را برای همدیگر طلب می كردند. جالب است بدانید”زرتشتیان” اعتقاد بر این موضوع داشتند كه مشورت و گرفتن تصمیم در این روز، نتیجه خوبی در پی خواهد داشت. در این روز در گرد آتش كه برافروخته می شده از انواع چوب های خوش عطر استفاده كرده و خود را آماده آغاز فصل سرما می كرده اند و از آتش افروخته شده تا آخر زمستان حراست كرده و از خاموش شدن آن جلوگیری می كرده اند.
در میان جشن های ایرانی از جشن “آذرگان” گرفته تا “مهرگان” و چهارشنبه آخر سال و همچنین دیگر مراسم های آئین های مختلف نكته قابل توجه این است كه آتش یكی از عناصر مقدس و مورد توجه همه آئین ها بوده كه همیشه زیبایی و پاكی و شادی به همراه داشته است. با وجود این همه جشن و شادباش در تاریخ و فرهنگ غنی كشورمان كم لطفی است اگر این فرهنگ و سنن به فراموشی سپرده شود. گاهی با یاد آوری و برگزاری این آئین ها، می توان به فرهنگ غنی خود بالید و به دیگر فرهنگ ها و سنن در جهان نشان داد كه به درستی ایرانیان را مردمی با فرهنگ و فرهیخته می نامند.