چشمانتان را ببندید و صدای نقاره‌های حرم امام رضا را به یاد بیاورید تا آرامشی عمیق به قلب و روحتان تزریق شود. در کشور پهناور ایران و شهر مشهد الرضا، زیارتگاهی قرار دارد که با وجود آرامشی که به مهمانان خود می‌دهد سبب شده تا نام دومین زیارتگاه جهان را به خود اختصاص دهد. شهر مقدس مشهد به لطف حضور حضرت رضا در کنار دیگر جاذبه‌ها، سالانه میزبان حضور میلیونی گردشگران است.
در هر فیلم،کتاب یا مقاله ای که به عنوان راهنمای سفر به مشهد ببینید از حرم امام رضا به عنوان اولین و برجسته‌ترین جاذبه این شهر صحبت شده است. اوج زیبایی هنر معماری اسلامی در هر گوشه‌ای از این حرم نورانی دیده می‌شود و انسان را به خود جذب می‌کند. اگر می‌خواهید در مورد جزییات این بارگاه نورانی بیشتر بدانید در مقاله امروز با ما همراه باشید تا راهنمایی برای سفر زیارتی و سیاحتی شما باشیم.
تاریخچه حرم امام رضا
حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در سال ٢٠٠ ه.ق به دستور خلیفه وقت به سمت مرو مهاجرت کرد. ایشان پس از مسموم شدن به دست مأمون عباسی، در روستای سناباد یکی از روستاهای توابع نوغان به شهادت رسیدند. از آن پس این محل به مشهد الرضا، یعنی محل شهادت رضا (ع) تغییر نام یافت.
معماری حرم امام رضا
با وجود ادیان مختلف، حرم امام رضا از بزرگترین اماکن مذهبی جهان است که معماری خاص آن نظر گردشگران را به خود جلب می‌کند. در طراحی و ساخت کوچکترین تا بزرگترین جز این حرم از ظرافت و شاهکار هنر ایرانی و اسلامی استفاده شده است. آیینه کاری، گچ‌بری، کاشی کاری، طلاکاری، معرق و… در ساختمان داخلی و نمای بیرونی حرم به زیباترین شکل ممکن صورت گرفته است تا بیینده را مشغول جلوه خود سازد.
حرم امام رضا در قدیم به این شکل نبوده و چهره‌ای که ما در حال حاضر از آن می‌بینیم حاصل تغییرات، تعمیرات و بازسازی‌های متعدد در دوران مختلف است. با وجود این تغییرات نمی‌توان گفت طراحی و معماری آن توسط تنها یک فرد خاص صورت گرفته است. حرم امام رضا ۱۰ صحن، ۱۲ گلدسته و ۲۴ رواق دارد که بر شکوه جلوه معماری آن افزوده است.
مساحت حرم امام رضا چقدر است؟
بعد از انقلاب اسلامی در سال ١٣٥٧، طرح توسعه حرم با جدیت بیشتری دنبال شد. صحن های جمهوری اسلامی، جامع رضوی، هدایت، کوثر و رواق امام خمینی در این دوره ساخته شدند. مجموع مساحت حرم مطهر رضوی تا سال ٩٢ حدود ٧٠ هکتار بود و با تغییرات پیاپی در حرم مطهر رضوی، شکل کنونی این بنا ایجاد شده است.
بخش های مختلف حرم مطهر
معرفی صحن های حرم امام رضا
صحن از اصلی‌ترین اجزای معماری اسلامی است که به شکل مربع یا مستطیل، فضای بیرونی را از فضای داخلی جدا می‌کند. به حیات‌های متعدد با فضای بدون سقف و بزرگی که در روبروی حرم قرار گرفته است صحن حرم می‌گویند. در میان هر کدام از صحن‌ها، حوض و وضوخانه قرار دارد. حرم امام رضا در مجموع ۱۰ صحن دارد که هر کدام ابعاد و ویژگی‌های متفاوتی از دیگری دارند.
اسامی صحن های حرم امام رضا:
- صحن انقلاب اسلامی یا همان صحن عتیق
- صحن آزادی یا صحن نو
- صحن قدس
- صحن جامع رضوی
- صحن غدیر
- صحن کوثر
- صحن هدایت
- صحن بعثت
- صحن جمهوری اسلامی
- صحن امام خمینی
معرفی رواق های حرم امام رضا
اما به سراغ رواق‌های حرم امام رضا برویم که بخش مهم دیگری از زیارتگاه محسوب می‌شوند. حرم امام رضا ۲۷ رواق دارد که هر کدام به منظور خاصی طراحی و ساخته شده‌اند. مجموع مساحت همه رواق‌ها ۵۷۰۰۰ متر مربع است. بیشتر رواق های حرم مطهر مخصوص نشستن با خانواده در جوار بارگاه هستند، اما برخی نیز کابرد خاصی دارند که در کنار نام آن‌ها توضیح خواهیم داد.
رواق های حرم امام رضا:
- رواق دارالحفاظ: این رواق با معماری چشم‌نوازی که دارد مختص قرائت قرآن است و به‌عنوان قدیمی‌ترین رواق حرم امام رضا شناخته می‌شود.
- رواق الله وردیخان: این رواق با فضای کوچک توسط الله وردی خان گرجی، بانی پل معروف الله وردی خان اصفهان ساخته شده است.
- رواق توحید: این رواق را می‌توانید بین ضریح مطهر و پنجره فولاد ببینید.
- رواق دار الاجبه: این رواق در زیر زمین حرم قرار دارد و نزدیکترین رواق به مرقد مطهر محسوب می‌شود. در بخش شرقی رواق پنجره‌هایی دیده می‌شود که به سرداب حرم وصل می‌شود.
- رواق امام خمینی: این رواق با ۹۰۰۰ متر مربع مساحت بزرگترین رواق است که برای برگزاری مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- رواق شیخ طوسی: این رواق مخصوص مراسم عقد است و برای کسانی که دوست دارند در کنار حرم مطهر عهد ازدواج ببندند استفاده می‌شود.
- رواق دارالمرحمه: این رواق در سال ۱۳۹۲ به مجموعه حرم امام رضا اضافه شد و جدیدترین رواق حرم است.
- روق دارالکرامه: این رواق مخصوص خادمان حرم امام رضا است.
- رواق دارالفیض
- رواق دارالشکر
- رواق دارالضیافه
- رواق دارلسعاده
- رواق دارالسلام
- رواق دارالسرور
- رواق دارالعزه
- رواق دارلسیاده
- رواق حاتم خانی
- رواق دارالهدایه
- رواق دارالرحمه
- رواق دارالحکمه
- رواق دارالحجه
- رواق غدیر
- رواق کوثر
- رواق دار القرآن
- رواق حضرت معصومه (س)
- رواق حضرت زهرا (س)
- رواق شیخ حر عامل
چه افراد مشهوری در حرم امام رضا (ع) دفن شده‌اند؟
- عباس میرزا نایب السلطنه (ولیعهد فتحعلی شاه قاجار)
- امیر اسدالله علم (نخست وزیر دربار پهلوی)
- سید عبدالله شیرازی (مرجع تقلید)
- محمد تقی ادیب نیشابوری (شاعر)
- محمد تقی آملی (فقیه شیعه)
- شیخ جعفر مجتهدی (عارف شیعه)
- عباس واعظ طبسی (تولیت آستان قدس رضوی)
راه های دسترسی به حرم امام رضا
مسیر دسترسی به حرم با مترو
تعداد بسیاری از گردشگران و اهالی مشهد به دلیل شلوغ بودن خیابان‌ها ترجیح می‌دهند با مترو تردد داشته باشند. یکی از بهترین و سریع‌ترین راه‌ها برای رفتن به حرم امام رضا سوار شدن بر خط مترو است. شما در هر جایی از این شهر که باشید با کمک مترو و پیاده شدن در ایستگاه شهدا در ناحیه شرق، ایستگاه شهید مفتح و هفده شهریور در غرب و ایستگاه بسیج در جنوب به حرم می‌رسید.
- مسیر غربی حرم یکی از مسیرهای چهارگانه است که خیابان شیرازی و میدان شهدا مشهد را به بست شیخ طوسی متصل می‌کند. بست شیخ طوسی از سمت راست به صحن جمهوری اسلامی، دارالولایه، دارالسیاده، دارالحفاظ و در نهایت به حرم مطهر منتهی می‌شود. صحن انقلاب اسلامی نیز در قسمت روبه‌روی بست شیخ طوسی واقع شده و از طریق آن می‌توان به دارالولایه، دارالشرف، دارالشکر، دارالفیض، توحید خانه، رواق الله وردی خان و در نهایت دارالضیافه دست پیدا کرد.
- در مسیر شمالی حرم، خیابان طبرسی به بست شیخ طوسی منتهی می‌گردد. این مسیر ساده‌ترین راه برای تشرف به حرم و زیارت محسوب می‌شود؛ زیرا با ورود به صحن انقلاب می‌توان به راحتی به حرم امام رضا (ع) رسید؛ با توجه به این موضوع می‌توان فهمید که هتل های خیابان طبرسی مشهد متقاضی بسیاری دارند.
- در مسیر شرقی، خیابان نواب صفوی به بست شیخ حر عاملی می‌رسد. با عبور از بست شیخ حر عاملی و صحن انقلاب می‌توان به سادگی به حرم رسید. صحن آزادی یکی از قسمت‌هایی است که می‌توان از آن به دارالسعاده، گنبد حاتم خانی و در نتیجه حرم رسید. همچنین می‌شود از صحن آزادی به دارالسرور، دارالسلام، دارالحفاظ و در نهایت به حرم مطهر مشرف شد.
- مسیر جنوبی به وسیله دو خیابان امام رضا و شهید اندرزگو به صحن جامع رضوی منتهی می‌شوند. می‌توان از صحن جامع رضوی به رواق امام خمینی (ره) که در قسمت روبه‌روی ورودی این صحن قرار دارد، مراجعه کرد. صحن جامع رضوی، از طریق صحن قدس، مسجد گوهرشاد، رواق دارالسیاده یا دارالحفاظ به حرم مطهر متصل می‌شود. همچنین بست شیخ بهائی، صحن جامع رضوی را به رواق دارالولایه و حرم مطهر وصل می‌کند.
اسکان در شهر مشهد
در زیارت حرم امام رضا کجا اقامت داشته باشیم؟
رزرو هتل های مشهد از بهترین و مطمئن‌ترین انتخاب‌هایی است که معمولا مسافران به سراغ آن می‌روند. شما می توانید قبل از سفر به مشهد با انتخاب هر کدام از بهترین هتل های مشهد از طریق ایران هتل آنلاین، مثل هتل های مشهد نزدیک حرم خیال خود را از بخش اقامتی سفر راحت کنید و آسوده به زیارت بپردازید.
گردشگران بسیاری هتل های لوکس مشهد نزدیک حرم را برای اقامت انتخاب می‌کنند که از امکانات رفاهی و البته تفریحی مناسبی نیز برخوردار هستند. در این هتل‌ها غیر از امتیاز نزدیک بودن به مرقد مطهر مزایایی مثل رستوران، روم سرویس، پارکینگ، سالن ورزشی، استخر، سونا و تفریحات آبی و… برای مسافران در نظر گرفته شده است تا اقامتی دلنشین و خاطره‌انگیز در مشهد داشته باشند.
انتخاب های پر طرفدار دیگری که گردشگران و زائران برای اقامت در جوار بارگاه امام رضا دارند را در ادامه معرفی می‌کنیم که با کلیک بر روی هر کدام می‌توانید توضیحات مربوطه را ببینید.
هتل آپارتمان های نزدیک حرم امام رضا از گزینه‌های مقرون به صرفه و مناسب برای اقامت محسوب می‌شوند. در نزدیکترین هتل آپارتمان به حرم با وجود امکانات رفاهی و دسترسی سریع هر ساعتی ازشبانه روز که بخواهید می‌توانید به زیارت امام رضا بروید و یا در بازارهای اطراف گشتی بزنید و سوغات سفر را تهیه کنید.
هتل های نزدیک حرم امام رضا:
- هتل رضوان مشهد
- هتل عماد مشهد
- هتل مدینه الرضا مشهد
- هتل بشرا مشهد
- هتل اترک مشهد
- هتل آرمان مشهد
- هتل حیات شرق مشهد
- هتل ضیافت الزهرا مشهد
- هتل قصر مشهد
- هتل تهران مشهد
فصل مناسب برای بازدید از حرم امام رضا
حرم امام رضا در تمام روزهای هفته به صورت ۲۴ ساعته پذیرای زائران و عاشقان خود است و هر زمانی که برای شما مقدور باشد و به قول قدیمی‌ها؛ آقا بطلبد، می‌توانید راهی این دیار مقدس شوید.
حرم امام رضا در ایام ولادت و شهادت‌های مذهبی و عید نوروز بیشترین تعداد زائر را دارد و از همیشه شلوغ‌تر است. اگر به دنبال زیارت در فضایی آرام به دور از شلوغی می‌گردید بهتر است روزهای غیر از موارد ذکر شده را برای زیارت و سیاحت در بارگاه امام رضا انتخاب کنید.
رستوران های نزدیک حرم امام رضا
اما یکی از لذت‌های سفر به مشهد بعد از زیارت کردن و سبک شدن جسم و روح، بخش شکم‌‌گردی است که خوشبختانه با وجود رستوران خوب نزدیک حرم امام رضا می‌توانید به سراغ آن‌ها بروید. در این بخش شما را با رستوران های نزدیک حرم امام رضا آشنا می‌کنیم تا در صورت نیاز به آن‌ها مراجعه کنید.
- رستوران ملک
- رستوران باباطاهر
- رستوران صدف
- رستوران نقش جهان
- رستوران تشریفات
- کافه میلانو
- رستوران فردوسی
- رستوران شبهای لبنان
- رستوران لاله
- رستوران فیروزه
- رستوران الماس
خیابان امام رضا در مشهد
جاهای دیدنی نزدیک حرم امام رضا
بعد از زیارت و صرف غذا بهتر است گشتی در شهر بزنید و به سراغ جاهای دیدنی مشهد نزدیک حرم بروید تا با تاریخ، فرهنگ و جاذبه‌های این شهر بیشتر آشنا شوید. در نزدیکی حرم امام رضا فرصت‌های گردشگری خوبی وجود دارد که نباید از آن‌ها غافل شد. بهتر است از هر لحظه این سفر استفاده کنید و به لیستی که در اختیارتان قرار می‌دهیم سری بزنید.
- مسجد گوهرشاد مشهد
- مقبره شیخ بهایی
- گنبد خشتی امامزاده محمد
- کلیسای مسروپ مقدس
- آرامگاه پیر پالاندوز
- بازار رضا مشهد
- مرکز خرید آرمان
- مسجد هفتاد و دو تن (مسجد شاه)
- خانه تاریخی ملک
- خانه تاریخی داروغه
- خانه تاریخی توکلی
- حمام مهدی قلی بیک
- مدرسه عباسقلی خان
- میدان شهدا
- باغ نادری مشهد
سفر به مشهد
عکس های حرم رضا
کلام پایانی
حس خوب زیارت بارگاه امام رضا از آن احساس‌های ماندگار است که تا همیشه به خوبی از آن یاد می‌کنید. حرم امام رضا از جاذبه‌هایی است که دلتنگی برای آن باعث حضور چندباره گردشگران در شهر مشهد می‌شود. دلتنگی که تنها با خیره شدن بر گنبد طلا و چشم دوختن به ضریح مبارک رفع می شود. در این مقاله سعی کردیم هر آنچه در مورد حرم امام رضا لازم است بدانید در اختیارتان بگذاریم، شما نیز اگر تجربه زیارت این بارگاه را دارید نظر خود را با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول درباره حرم امام رضا
حرم امام رضا چند صحن، رواق و گلدسته دارد؟
حرم امام رضا ۱۰ صحن، ۱۲ گلدسته و ۲۴ رواق دارد.
مساحت حرم امام رضا چقدر است؟
مساحت حرم امام رضا بیش از ۷۰ هکتار است.
جاهای دیدنی نزدیک حرم امام رضا کدام است؟
مسجد گوهر شاد، میدان شهدا، بازار رضا، آرامشگاه پیرپالاندوز و… از جاهای دیدنی نزدیک به حرم امام رضا هستند.
خیابان‌های اصلی اطراف حرم امام رضا کدامند؟
خیابان طبرسی، خیابان امام رضا، خیابان شیرازی و خیابان نواب؛ چهار خیابان اصلی در اطراف حرم هستند.
