شبکه شهرهای خلاق یونسکو
شبکه شهرهای خلاق یونسکو برنامه ای است که در سال 2004 میلادی به راه افتاد تا همکاری میان شهرهایی که از خلاقیت به عنوان عاملی راهبردی برای پیشرفت و توسعه پایدار شهری استفاده می کنند را ترویج دهد. بر اساس این برنامه هر یک از شهرهای خلاق باید خلاقیت و صنایع دستی، هنرهای بومی و فرهنگی خود را در راس برنامه‌های توسعه شهری خود قرارداده و با سایر شهرهای خلاق جهان در سطح بین المللی همکاری فعالی داشته باشد. بنابراین با پیوستن هر یک از شهرها به این شبکه، آن ها متعهد می‌شوند که فعالیت‌ها و تجربه های مثبت خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. هدف از این کار ایجاد حس همکاری بین بخش های مختلف یک جامعه است تا سبب شود که ساخت، تولید و توزیع فعالیت‌ها، محصولات و خدمات فرهنگی در آن جامعه تقویت شود. در این برنامه به عنصر خلاقیت برای آفرینش فرصت های نوین توجه بسیاری شده است. شبکه شهرهای خلاق یونسکو هفت حوزه صنایع دستی، فیلم، طراحی، خوراک شناسی، هنرهای بومی، هنرهای رسانه ای، موسیقی و ادبیات را در بر می گیرد. هم اکنون 246 شهر جهان از جمله چهار شهر ایرانی در شبکه شهرهای خلاق قرار دارند. رشت به سبب تنوع غذایی و فرهنگ غذایی جذاب، اصفهان به سبب صنایع دستی متنوع، سنندج به دلیل داشتن فرهنگ موسیقیایی غنی و بندرعباس به سبب هنرهای بومی و صنایع دستی متنوع خود در این فهرست جای گرفته اند. فرصتی مغتنم برای تعامل با سایر شهرهای جهان تا از تجربیات مثبت و مفید آن ها نیز نهایت استفاده را برده و به توسعه پایداری دست پیدا کنند. 
سنندج، شهر نواهای ابدی
سنندج نخستین شهری است که در فهرست شهرهای خلاق یونسکو قرار گرفته است. شهری که گویا سرنوشت آن با دف و تنبور گره خورده است و اهالی آن با عشق و شوری ذاتی به جهان بی انتهای آوا و نوا متولد می شوند. موسیقی بخش مهمی از هویت مردم این سرزمین است که اگر خوب دقت کنید برخواسته از بطن زندگی مردم این دیار است. آوایی که گویا از طبیعت سرسخت این دیار الهام گرفته شده و با گوشت و پوست ساکنین سرزمین های کردنشین آمیخته شده است. در میان آوازهای پرشور اقوام ایرانی آوازهای کهن کردی مملو از عشق، شادی، مبارزه و امید است. صدای خوش نوای کردی آنقدر دلنشین و ساده است که به دل هر شنونده ای می نشیند. سنندج تنها نمادی از موسیقی اصیل و کهن یکی از کهن ترین اقوام ایرانی است. اکنون پس از گذر سال ها این میراث ارزشمند سبب شده تا نام سنندج در فهرست شهرهای خلاق موسیقی قرار بگیرد و بار دیگر نام بزرگان موسیقی و خوانندگان پرشور سنندجی بر سر زبان ها بیافتد. تنبور، سرنا، دف، شمشال، کمانچه، تنبک، نی و دیوان سازهای اصیل و شناخته شده این سرزمین هستند که هر کدام زبان حال متفاوتی دارند. صدای مسحور کننده این سازها در کنار آوای خوش اهالی این دیار کوهستانی معجونی دلپذیر است. اکنون که سنندج مسیر خود را به عنوان شهر خلاق موسیقی یافته است باید آینده پیش رو را با تاکید بر این گنجینه به پیش ببرد و به اصطلاح اهالی یونسکو برنامه های توسعه شهری خود را بر مبنای این گنجینه برنامه ریزی کرده و گسترش دهد. این برنامه بهانه ای برای معرفی مجدد گوشه ای از هنر موسیقی ایرانی در سطح جهانی نیز است.
بندرعباس، سرزمین آفتاب و رنگ
در سرزمین آفتاب و در همسایگی خلیج همیشه فارس سرزمینی قرار دارد که مردمانش در مهربانی و خونگرمی زبانزدند. بندرعباس دومین شهری است که اکنون در کسوت شهرهای خلاق جهانی درآمده است. شهری اصیل و غنی که مردمان کوشا و خستگی ناپذیرش همانند خورشید بخشنده و همانند دریا صاف و یکدست اند. نگاهی به پیشینه این سرزمین کهن که بیاندازید خواهید دید که مردمان این سرزمین چگونه با طبیعت اطراف خود گره خورده اند. نخل، دریا، خاک و خورشید با زندگی ساکنین این سرزمین زیبا در هم تنیده شده است. اگر سری به این شهر بندری و زیبا بزنید به وضوح سلطه رنگ های شاد را حس خواهید کرد. رنگ هایی که در چادرها و لباس های زیبا زنان این سرزمین به خوبی هویداست و شادی عجین شده با فرهنگ کهن آن را به نمایش می گذارد. هنر بخش مهمی از هویت بندرعباس و ساکنین آن است که گویا ریشه ای ذاتی دارد. هنری برخواسته از طبیعت که خود را در قالب حصیربافی های شگفت انگیز و رنگارنگ، گلابتون دوزی، سوزن دوزی، خوس دوزی، چادرشب بافی، فرش بافی، گلیم بافی و … به نمایش می گذارد. از هنر زنان این سرزمین هزاررنگ و هزار طرح که بگذریم مردان هنرمند جنوبی هم دست پر ظاهرمیشوند. مردانی که قرن ها است هنر خود را بر روی دریا به تصویر می کشند. لنج های بزرگی که رزق و روزی خانواده های جنوبی را از دل دریا به خشکی می رساند تبحر مردان این سرزمین را به رخ می کشد. مردان بندرعباسی در ساخت نواهای پرشور هم استادند و آن را با ساخت سنج و دمام به رخ می کشند. بازار پر رونق صنایع دستی زیبا و دلپذیز بندرعباس خود دلیلی برای حضور این شهر زیبا و کهن در فهرست شهرهای خلاق جهانی است. ظرفیتی که به واقع می تواند موقعیت اقتصادی این شهر را به تنهایی ارتقا دهد و سود بسیاری را نصیب مردمان این شهر بکند. شاید قرارگرفتن صنایع دستی بندرعباس در برنامه توسعه شهری آن سبب شود بسیاری از میراث این سرزمین که شاید این روزها کمتر به آن پرداخته می شوند نیز بار دیگر جانی دوباره بگیرند و سنت های کهن پابرجا بمانند. این برنامه فرصت مغتنمی است تا گنجینه هنرهای بومی و صنایع دستی بندرعباس تحت نام ایران بار دیگر در معرض دید جهانیان قرار بگیرد و سبب تعامل بیشتر این شهر با دیگر شهرهای جهان بشود.
رشت، شهر سفره های هزاررنگ
قدم در سرزمین های شمالی کشورمان که می گذارید از یک طرف هیبت البرز و جنگل های حیرت انگیز چند میلیون ساله اش و از سوی دیگر آبی دریای خزر شما را مسحور خود خواهد کرد، اما آنچه این بار مارا به سرزمین های سرسبز شمالی کشورمان کشانده است قرار گرفتن رشت، مرکز استان گیلان، در فهرست خلاق ترین شهرهای جهان است. برای هر مسافری رشت یادآور بوی خوش غذاهای خوش طعم و منحصربفردی است که در بین تمامی اقوام ایرانی محبوب است.گاهی که در شهر و یا در بازار زیبا و روباز شهر قدم می زنید بوی خوش غذاهای تر و تازه رشتی هوش از سرتان می پراند. شهر مملو از حضور رستوران های لوکس و رستوران های ساده و کوچکی است که در گوشه گوشه شهر جای گرفته اند و منویی متنوع، مهیج و بلندبالا از انواع غذاهای کهن را در اخیتار شما قرار میدهند. سفره رنگی و هنر دست مردان و زنان رشتی سبب شده تا این شهر به سبب گنجینه غنی غذاهای خوش عطر و طعم خود در فهرست شهرهای خلاق قرار بگیرد. نگاهی به تاریخ و پیشینه این سرزمین که بیاندازید خواهید دید که غذاهای این منطقه گاهی بیش از چند صد سال قدمت دارند و سینه به سینه به نسل های جدید انتقال یافته اند. غذاها و خوراک هایی که برخواسته از دل طبیعت اند. ماهی های خوشمزه ای که از دل دریا صید می شود و جنگل ها و کوه های سرسبزی که انواع میوه های جنگلی و سبزیجات و گیاهان معطر و پرخاصیت را پیشکش مردم این سرزمین می کنند سبب شده تا اهالی این سرزمین شمالی در طول قرن ها به دستورالعمل های اسرار آمیزی برای طبخ غذاهای مختلف دست پیدا کنند. گیلان یکی از پربرکت ترین استان های ایران است. زمین های حاصلخیز و بارش مناسب باران سبب شده تا کشاورزی، باغداری و دامداری در این منطق رونق فراوانی داشته باشد. دریا نیز با سخاوت تمام آنچه در بطن دارد را پیشکش صیادان می کند. گیلان قطب تولید یکی از پرطرفدارترین نوشیدنی های ایرانی یعنی چای نیز است. غنای فرهنگ غذایی رشت آن را در میان هجده شهر برتر جهان در زمینه فرهنگ خوراک شناسی نیز قرار داده است. باقلا قاتق، کاله کباب، کباب ترش، شش انداز، فسنجان، ترش تره، واویشکا، کولی غورابیج، ماهی ملاته و میرزاقاسمی تنها بخش بسیار کوچکی از سفره بسیار رنگین و خوش عطر رشت است. رشت با داشتن چنین گنجینه ارزشمندی باید روزهای پیش رو را برای استفاده حداکثری از این توانمندی برنامه ریزی کند تا به توسعه مداوم و جریان رو به رشد خود ادامه دهد و گنجینه ارزشمند خود را به تمام جهانیان بشناساند و از تجربیات دیگر شهرهای خلاق جهان در این زمینه یاری بگیرد. 
اصفهان، نصف جهان
اصفهان به عنوان یکی از مشهورترین شهرهای ایرانی در میان بسیاری از جهانیان نیز شناخته شده است. شهری اصیل که روزگاری پایتخت حکومت شکوهمند صفویه بوده است. نگاهی به پیشینه این سرزمین کهن که بیاندازید ردپای حکومت ها و تمدن های بسیاری را در این شهر زیبا خواهید دید. اصفهان آنقدر زیبا و دیدنی است که لقب نصف جهان را از ان خود کرده است. بناهای شکوهمند و فاخر این شهر سال ها است که نبض اقتصادی این شهر را تحت کنترل خود درآورده و هر ساله گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را جذب خود می کند. اصفهان این بار نه به خاطر داشتن بناهای تاریخی بسیار زیبا که به سبب داشتن هنرها و صنایع دستی متعدد و حیرت انگیز خود در فهرست شهرهای خلاق یونسکو قرار گرفته است. قدم در بازار شکوهمند اصفهان که بگذارید دنیایی از رنگ و طرح در برابر چشمان شما هویدا خواهد شد که گاه ظرافت شان هوش از سر شما می پراند. هنرهای دستی این سرزمین از چنان تنوعی برخوردار است که در هر بار سفر به این شهر می توانید سوغات تازه ای تهیه کنید. چوب، فلز و شیشه در این بازار هزار رنگ به چنان شکل و شمایلی آراسته می شود که چشمان هر بیننده ای را خیره می کند. هنر مردم این سرزمین قرن ها قدمت دارد و از ذوق و قریحه سرشار آنان نشات می گیرد. هنری که در قالب اعلاترین تزئینات اغلب خود را در آثار تاریخی شکوهمند اصفهان نیز به رخ می کشد. خاتم، میناکاری، منبت کاری، قلم زنی، کاشی کاری، نمدمالی، سوزن دوزی، فیروزه کوبی، عبا بافی و ملیله سازی تنها بخش کوچک و ناچیزی از هنر این سرزمین است. صنایع دستی متنوع و بسیار گران بهای این سرزمین در کنار طیف وسیعی از هنرمندان و صنعتگران قابل و مجرب خود پتانسیل جدی برای توسعه هر چه بیشتر این شهر است. اکنون که صنایع دستی اصفهان سبب شده تا این شهر در فهرست شهرهای خلاق جهان قرار بگیرد باید منتظر باشیم تا ببینیم مسئولین این شهر چه برنامه ای برای گنجاندن این گنجینه های ارزشمند و پردرآمد در برنامه توسعه شهری اصفهان دارند. این برنامه شاید در تثبیت بسیاری از هنرهای اصیل این سرزمین که این روزها در سایه کم توجهی نسل جدید اندکی کمرنگ شده است نیز موثر باشد و سبب شود تا از داشته هایمان به نحو بهتری استفاده کنیم. توجه به صنایع دستی اصیل این سرزمین سبب زنده شدن بسیاری از سنت ها و تقویت فرهنگ کهن این دیار نیز خواهد شد. این برنامه فرصت مناسبی است تا بار دیگر اصفهان بر معرفی هر چه بیشتر و بهتر صنایع دستی خود در سطح جهانی بیاندیشد.
سرزمین موج های آبی مشهد
1403-07-09
