خلیج گواتر سیستان و بلوچستان

پاشنه‌های کفش‌تان را بکشید و کوله‌بارتان را بردارید، مقصد جایی است که جاده‌ها به پایان می‌رسند. اینکه می‌گوییم جاده‌ها به پایان می‌رسند در واقع اصل ماجرا نیست! راستش را بخواهید جایی که قرار است این‌بار به کشف و شهودی دل‌چسب در آن بپردازیم جاده‌ها را یک‌راست به آغوش دریا می‌سپارد. فکر هر چه دریا و بندر که تا بحال دیده‌اید از سر بیرون کنید. تمام لذت این سفر به بکر بودن و منحصربفرد بودن آن است. به دریایی که تا کنون ملاقات نکرده‌ و ساحلی که تا بحال لمسش نکرده‌اید. “گواتر” نام خلیجی است که شاید تا بحال حتی یک‌بار هم اسمش را نشنیده باشید اما این خلیج دلربا و منحصربفرد در داخل مرزهای ایران جاخوش کرده و درست مثل ده‌ها جاذبه عجیب و جذاب این سرزمین از نگاه‌ها به دور مانده است. خلیج‌گواتر جایی در منتهی ‌الیه شرقی ایران قرارگرفته و جز جاده‌هایی که یک‌راست به دریا ریخته‌اند، همنشین دیگری ندارد. این خلیج‌زیبا در محدوده استان سیستان و بلوچستان و در داخل مرزهای سیاسی شهرستان نام‌آشنای چابهار، در امتداد سواحل جادویی مکران و دریای عمان قرار گرفته است. اگر هوس سفر به آغوش دریا را دارید، پیشنهاد این‌باره ما خلیج منحصربفرد “گواتر” در انتهای ایران است. برای رزرو هتل‌های چابهار هم می‌توانید سری به ایران هتل آنلاین بزنید. هتل لیپار چابهار تنها یکی از گزینه‌های اقامت در این سرزمین عجایب چشم‌نواز است.

سرزمین سیستان
سیستان و بلوچستان از آن‌دست نام‌هایی است که در چندین دهه اخیر بیشتر با فقر و خشکسالی بر سر زبان‌ها افتاده است اما زیر سایه سنگین این فقر و خشکسالی سرزمینی خفته است که شاید زیبایی‌هایش را نتوان در هیچ نقطه از جهان یک‌جا دور هم جمع کرد. قدم در این سرزمین عجایب که بگذارید به یک‌باره با فرهنگی متفاوت و جذاب و جغرافیایی منحصربفرد مواجه خواهید شد که در تمام وجوه زندگی مردمان این دیار ریشه دوانده است. در میان شهرهای بزرگ و کوچک این سرزمین زیبا و اصیل چابهار نامی شناخته شده است. بندری که راه به اقیانوس می‌برد و به همین دلیل در میان تمامی بنادر ایرانی منحصربفرد است، اما چابهار را با تمام زیبایی‌هایش به سوی مقصدی بکرتر ترک می‌کنیم.

مسیر چابهار تا گواتر
بهتر است از همین الان دوربین‌تان را آماده کنید مسیری که تا خلیج مورد نظر باید طی کنیم خود یک سفر تمام عیار است. از همان ابتدای مسیر در دو سوی جاده کوه‌هایی به شما زل زده‌اند که شکل و شمایل عجیب‌شان حس بودن در سیاره‌‌ای ناشناخته را متبادر می‌کند. کوه‌هایی که در طول هزاران سال با فرسایش دست و پنجه نرم کرده و با این رنگ عجیب و غریب‌شان تمام جاده را مسحور خود کرده‌اند. جاده اما علاوه بر این کوه‌های زیبا درست به موازات سواحل جادویی “مکران” به پیش می‌رود. “مکران” به سواحلی اطلاق می‌شود که از مرز ایران و پاکستان تا مرز دو استان “سیستان و بلوچستان” و “هرمزگان” امتداد دارند، آن‌هم درست در دل دریای “عمان”!

ملاقات با رمین
در همان ابتدای مسیر گذرتان به حوالی “رمین” خواهد افتاد. رمین را با انجیر معابدش و اقامتگاه بوم گردی رمین چابهارش می‌شناسند. درختی که با تمنایی غیر قابل وصف ریشه‌هایش را به طلب آسمان فرستاده است. قدم در محدوده رمین که بگذارید آنچه شما را تا ابد دلبسته این سرزمین خواهد کرد اسکله زیبای آن با آرامشی وهم‌برانگیز است. نگاهی به ساحل که بیاندازید صخره‌های بلندی را خواهید دید که در مصاف با موج‌های دریا صاف و صیقلی شده‌اند و هزاران سال است که نقش یک موج‌شکن آن‌هم از نوع طبیعی‌اش را بر عهده گرفته‌اند. موج‌شکن‌ها را انبوه صدف‌ها آراسته‌اند.

تالاب لیپار و روستای بریس
رمین را که ترک کنید چند کیلومتری بعد در میان سکوت خیال‌برانگیز جاده تابلوی “تالاب لیپار” را خواهید دید که با رنگ صورتی منحصربفردش خیلی‌ها را شیفته سواحل جذاب مکران کرده است. لیپار را هم که پشت سر بگذارید جاده کم‌کم در سکوتی عمیق فرو می‌رود. بریس هم روستایی زیبا با صخره‌های شگفت‌انگیز و بندری زیبا و آرام است که جایی در نزدیکی سواحل مکران جاخوش کرده است. با گذر از بریس دیگر کم‌کم با انتهای مرزهای جنوب‌شرقی ایران نزدیک می‌شوید.

پسابندر
روستای “پسابندر” هم در مسیر همین جاده جاخوش کرده است و حتما باید سری به آن بزنید. بندر این روستا یا همان بندر “پسابندر” را خیلی‌ها یکی از زیباترین و آرام‌ترین بندرهای ایرانی می‌دانند که البته زیر نام بندر چابهار جای برای عرض اندام ندارد. لنج‌های پهلو گرفته در بندر پسابندر خود دنیایی از زیبایی را به نمایش می‌گذارند. پسابندر را هم که پشت سر بگذارید نرم‌نرمک دیگر این جاده 95 کیلومتری به پایان مسیر نزدیک می‌شود. بعد از روستای پسابندر، روستایی کوچک و آرام به دور از هیاهوی زندگی مدرن در برابر چشمان شما ظاهر می‌شود که “گواتر” نام دارد.

روستای گواتر، خلیج گواتر
این‌جا روستای مرزی گواتر است و جاده کمی آن‌سوتر از روستا به پاسگاه مرزبانی منتهی می‌شود، به انتهای یکی از مرزهای ایران. گواتر درست در مجاور دریایی نیلگون قرار گرفته است که با نام خلیج گواتر شناخته می‌شود. خلیجی که در امتداد سواحل زیبای مکران جای گرفته و شاید حتی بر روی نقشه هم آنقدرها هویدا نباشد! برای اقامت در این روستا می توانید در اقامتگاه بوم گردی آژ چابهار اقامت کنید.
اگر پی تعاریف جغرافیایی بگردید، “خلیج” را معادل دریایی خواهید یافت که در دل خشکی به پیش رفته است. “خلیج ‌گواتر” هم درست در همسایگی روستای پسابندر و روستای گواتر در منتهی‌الیه شرقی ایران قرار گرفته و در دل سرزمین سیستان به پیش رفته است. خلیج اما در مقایسه با خلیج چابهار کوچکتر است، اما همین خلیج کوچک بین مرزهای سیاسی ایران و پاکستان دو نیم شده است. نیمی از خلیج در مرزهای ایران و نیمی دیگر در مرزهای آبی پاکستان واقع شده است و همسایگان پاکستانی آن را “گوادر” می‌نامند. “گوادر” یا “گواتر” در منتهی‌الیه جنوب غربی پاکستان و طبیعتا در منتهی‌الیه شرقی ایران قرار گرفته و برای هر دو سرزمین از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است. از سمت مرزهای پاکستان رودخانه “نهردشت” خودش را به گواتر می‌رساند و از سمت خاک ایران نیز رودخانه مشهور “باهوکلات” خودش را به این خلیج زیبا می‌رساند. علاوه بر گواتر و پسابندر که در همسایگی این خلیج قرار گرفته‌اند در آن‌سوی مرزها هم شهر جیوانی در مجاورت این خلیج زیبا جاخوش کرده است که البته به مراتب از همسایگان ایرانی خلیج گواتر آبادتر و پررونق‌تر است.

خلیجی رو به اقیانوس
رو به خلیج گواتر، که در امتدا سواحل جادویی “مکران” قرار گرفته است، که بایستید دریایی نیلگون و آبی را خواهید دید که بی‌واسطه با گذر از دریای عمان به یکباره به اقیانوس “هند” می‌پیوندد. نقشه‌ها می‌گویند اگر از این خلیج کوچک راهی اقیانوس‌ شوید می‌توانید یکسره خودتان را به قطب جنوب برسانید آن‌هم بدون اینکه یک تکه خشکی را بر سر راه خود ببینید. سال‌ها قبل، در روزگاری که گواتر اینقدر آرام و مسکوت نمانده بود بازرگانانی از سرزمین هند و پاکستان برای تجارت با سرزمین‌های دوردست آفریقایی خلیج گواتر را برای تردد برمی‌گزیدند اما حالا ردپای هیچ تاجری در این سرزمین به چشم نمی‌خورد گویی علاوه بر تاریخ آدم‌های عصر حاضر نیز این سرزمین را فراموش کرده‌اند. گواتر آنقدرها که باید شناخه شده نیست اما به نظر می‌رسد همسایه شرقی‌مان بیشتر از ما از آن بهره می‌گیرد. گواتر تا همین چند سال پیش یکی از قطب‌های مطرح صید میگو و شاه میگو هم بوده اما حالا چند سالی است که صید و پرورش میگو هم در آن فروکش کرده است گرچه هنور همسایه شرقی صید خوبی از این خلیج زیبا دارد و هر روز تورهای بزرگتری را به آب می‌اندازد.

موج‌شکن‌های گواتر
چشم به صخره‌های اطراف خلیج که بدوزید به سان سواحل مکران که در طول مسیر چشم‌مان به جمالش روشن شد این‌جا هم صخره‌هایی بلند به چشم می‌خورند که سد راه موج‌های بلند خلیج گواتر شده‌اند. محلی‌ها می‌گویند ارتفاع امواج خلیج وقتی به ساحل صخره‌ای می‌رسند گاهی تا 5 متر هم می‌رسد البته این ارتفاع مختص دورانی است که هنوز سر و کله بادهای موسمی پیدا نشده است. با وزش بادهای موسمی که حوالی تیر تا اواخر مرداد شروع به وزیدن می‌کنند گاهی ارتفاع امواج به 15 متر هم می‌رسد که جان می‌دهد برای موج‌سواری آن‌هم از نوع حرفه‌ای! اما گواتر ناشناخته‌تر از این حرفه‌هاست که شاید اگر آوازه زیبایی‌هایش گوش به گوش و دهان به دهان می‌چرخید امروز میزبان رویدادی جهانی بود و کمی از این فراموشی فاصله می‌گرفت.

گاهی که امواج به موج‌شکن‌های صخره‌ای برخورد می‌کنند در حفره صخره‌ها فرو می‌روند و با فشار به بیرون پرتاب می‌شوند. محلی به این پرتابه‌ها موج‌فشان می‌گویند، که الحق برازنده است. ساحل خلیج‌ گواتر یک ساحل اقیانوسی تمام عیار است که هنوز بکر و دست‌نخورده باقی مانده است، این بکر بودن اما آنقدرها هم بد نیست چرا که هنوز آرامشی وصف‌ناپذیر در این خلیج کوچک جاری است. در آب‌های نیلگون این خلیج دیگر خبری از لنج‌ها نیست و فقط صدای حرکت قایق‌های موتوری به گوش می‌رسد. اینجا در زمره آب‌های مرزی است و اگر نابلد باشید حتما سر از آب‌های سرزمین همسایه درمی‌آورید. آنچه گواتر را خواستنی‌تر می‌کند سواحل بکر و زیبای آن است که علاوه بر زیبایی‌های طبیعی و ذاتی هنوز به کابوس حضور آدم‌ها عادت نکرده است.

ماهی تازه
شغل مردم این دیار به سان اغلب مجاورین دریا، ماهیگیری است. شانس بیاورید و به وقت بازگشت معدود قایق‌های روستا از صید، یک ماهی خوشمزه از صیاد بگیرید. ماهی که در آب اقیانوس‌های آزاد رشد کرده و به‌سان اغلب ماهی‌های جنوب خوش‌طعم و خوشمزه است. ماهی را زنان این سرزمین با انبوهی از ادویه‌های خوش‌طعم طبخ می‌کنند که مزه‌اش تا مدت‌ها در ذهن باقی می‌ماند.
ملاقات دلفین‌ها
اگر خلیج آرام باشد باید حتما سوار قایق یکی از محلی‌های خون‌گرم گواتری شوید و خودتان را کمی دورتر از ساحل خلیج گواتر به بزم دلفین‌ها برسانید. دیدن بازیگوشی دلفین‌ها در این خلیج آنقدر شیرین است که حالا حالاها از یادتان نمی‌رود.

جنگل‌های حرا

پرندگان مهاجر
سواحل این خلیج اما مامنی برای پرندگان مهاجر و بومی هم هست. اگر به فصل کوچ پرندگان مهاجر از سرزمین‌های سردسیری به این سرزمین بیایید انبوه پرندگانی را خواهید دید که غوغای حضورشان تمام خلیج را فرا گرفته است.
سفر به جیوانی
چابهار با 100 کیلومتر فاصله، نزدیک‌ترین شهر به گواتر در داخل مرزهای ایران است. محلی‌ها اغلب برای تامین مایحتاج‌شان راهی شهر می‌شوند اما اغلب مسیرشان چابهار نیست! همسایه پاکستانی یا همان شهر کوچک جیوانی بین اهالی گواتر محبوب‌تر است و با قایق تنها با صرف زمان 30 الی 40 دقیقه‌ای به راحتی قابل دسترسی است. این رفت و آمد بین اهالی گواتر و جیوانی ریشه‌های عمیق دارد، تا جایی که اغلب لحن صحبت و لهجه‌شان نیز شبیه یکدیگر است. عروس دادن و عروس آوردن هم سنتی است که بین اهالی این دو سرزمین همسایه بسیار مرسوم است. برخی هم کارشان آوردن اجناس مختلف از جیوانی و فروش آن در شهرها و روستاهای مجاور است.

اقامت در گواتر
راستش را بخواهید اغلب مسافرین این دیار معتقدند که مردم گواتر در مهمان‌نوازی بی‌رقیبند. مردمانی خون‌گرم و اصیل که با آغوش باز پذیرای هر مسافری هستند اما اگر قصد دارید تا شبی را در این سرزمین رویایی سپری کنید باید بدانید که گواتر یکی از محروم‌ترین روستاهای ایران است و از امکانات حداقلی برای اقامت نیز محروم است پس باید شب را به همان چابهار بازگردید اما اگر مایل باشید می‌توانید در خانه اهالی روستا هم اقامت کنید و حتما طعم غذاهای سنتی این دیار مثل بریانی را بچشید. بریانی‌های این روستا با تمام بریانی‌های سیستان متفاوت است و البته بسیار تند، درست به سبک همسایه پاکستانی!
بهترین فصل سفر
فصل زمستان و اوایل فصل بهار بهترین زمان برای حضور در سواحل رویایی خلیج گواتر است.
منطقه حفاظت‌شده گاندو
خلیج “گواتر” را خیلی‌ها خلیج “نعل اسبی” عمان می‌دانند. این خلیج نعل اسبی به همراه جنگل‌های حرای بارزشمند خود بخشی از منطقه حفاظت‌شده گاندو است. خلیج گواتر اما به همراه خوری که باهو نام دارد یکی از بزرگترین تالاب‌های ایران محسوب می‌شوند که با 175 هزار هکتار وسعت در سال‌های اخیر در فهرست تالاب‌های بین‌المللی نیز به ثبت رسیده‌اند.