خانه “حاج آقا علی” كه در گذشته به خانه “وقفی” شناخته می شده، از مجموعه های بسیاری در كنار هم به وجود آمده است. وجود نزدیك به 90 اتاق در اطراف این مجموعه نشان از بزرگی و وسعت این خانه است. بخش های مختلف این عمارت كه به شاه نشین، حوضخانه، پاییزی و زمستانی تقسیم می شود هر كدام از خصوصیات خاصی برخوردار می باشد. حیاط ها و راهروها كه ارتباط دهنده بخش های مختلف این خانه می باشد در كنار هشتی ها و دیگر نقاطی كه در زمان خود و در معماری آن زمان گنجانده می شده است مجموعه ای بی مثال را بر جای گذاشته است. هر یك از استان های كشور ما در منطقه جغرافیایی خاصی قرار گرفته است. آب و هوای متنوع و مناطق طبیعی و تاریخی بسیاری در گوشه گوشه این استان ها دیده می شود كه هر كدام دنیایی از زیبایی و تمدن و تاریخ می باشد. در این مقاله سفری خواهیم داشت به استان “كرمان” و یكی از جاهای دیدنی کرمان كه شهرتی جهانی دارد. استان كرمان از جمله استان هایی می باشد كه هم از لحاظ طبیعی و همچنین از لحاظ تاریخی زبان زد می باشد. در سفر به این استان زیبا و اقامت در یكی از هتل های این استان كه از زیبا ترین هتل های ایران می باشد و یا اقامت در اقامتگاه های سنتی و بوم گردی این استان كه از قدیمی ترین و سنتی ترین خانه های كشور هستند، می توان به تفریح و بازدید از بناهای قدیمی و جذاب و طبیعت این استان پرداخت. خانه حاج آقا علی در رفسنجان از زیباترین، قدیمی ترین و بزرگترین خانه های سنتی و خشت و گلی جهان به حساب می آید. خانه حاج آقا علی در كرمان بنایی با عظمت كه گوشه ای از هنر و فرهنگ و معماری كشور را كه از دوران قاجاریه به جای مانده است را به رخ بینندگان می كشد. در ادامه این مقاله شما را با تاریخچه و عجایب و زیبایی های این بنای باستانی كه در قلب استان كرمان واقع شده است آشنا می كنیم.
خانه حاج آقا علی واقع در رفسنجان استان كرمان یا بهتر بگوییم این بنا در “قاسم آباد” استان كرمان در نزدیكی شهر رفسنجان واقع شده است. این خانه تاریخی متعلق به حاج آقا علی معروف به زعیم الله رفسنجانی از تجار بنام در آن زمان بوده است. این تاجر و املاك دار در سال های اولیه حكومت قاجار به سال 1136 هجری شمسی این بنای ماندگار را بنا نهاده است. در باره گذشته این مرد فرزانه بسیار نقل قول هایی شنیده می شود. برخی به فقر این شخص در اوایل زندگی آن اشاره كرده و معتقدند گنجینه ای با ارزش را پیدا كرده و به تاجری بزرگ تبدیل شده است. برخی نیز ثروت “حاج آقا علی” را حاصل تلاش و پشتكارش طی زندگی می دانند. این كه ثروت افرادی همانند “حاج آقا علی” از كدام راه به دست آمده است از بزرگی و بخشندگی وی چیزی نمی كاهد. پس از معرفی زیبایی های این بنای بزرگ در كنار دیگر زیبایی های استان “كرمان” بدون شك در اولین فرصت با رزرو هتل در كرمان یا دیگر شهر های این استان سفری پر هیجان را به این منطقه خواهید داشت.
اگر از شهر “رفسنجان” از طریق جاده “رفسنجان” به “دره در” از شرق این شهر خارج شویم، پس از طی پنج كیلومتر به “قاسم آباد” در نزدیكی “رفسنجان” خواهیم رسید. در مقابل حسینیه “حاج آقا علی” خانه تاریخی و خشتی بزرگی با همین نام خود نمایی می كند. خانه ای با زیر بنایی بالغ بر هفت هزار متر مربع و یادگار از دوران “قاجاریه” كه با ورود به آن لحظه ای سفری به 300 سال قبل خواهیم داشت. بنایی كه همچون طبیعت و اقلیم این استان هم رنگ خاك ساخته شده است. بنایی با عظمت كه تما ما با خشت و خاك ساخته شده است و از شاهكار های معماری در جهان به شمار می آید.
خانه “حاج آقا علی” در واقع قسمتی از مجموعه ای بزرگ و كامل در زمان خود به حساب می آمده. مجموعه ای شامل حجره ها، بازار، آب انبار، حسینیه، مسجد، یخدان و خانه “حاج آقا علی” كه با عظمت ترین قسمت این مجموعه بوده است. با ورود به این خانه تاریخی و قدم زدن در گوشه گوشه آن، به زیبایی و قدمت این بنا پی خواهیم برد. در بدو ورود به این خانه با عظمت، حوضی بزرگ به شكل مستطیل در وسط حیاط كه زیبایی دوچندانی را به این خانه می دهد چشم هر بیننده ای را به خود جذب می كند. حوضی كه آب خود را از طریق قنات هایی كه در گذشته پر آب بوده اند، تامین می كرده است. البته این تنها حوض این خانه نبوده، در اندرونی این بنا در یكی از بزرگ ترین سالن های سرپوشیده این مجموعه حوضی فیروزه ای رنگ با گچ بری های برجسته خود خودنمایی می كند.
خانه “حاج آقا علی” كه در گذشته به خانه “وقفی” شناخته می شده، از مجموعه های بسیاری در كنار هم به وجود آمده است. وجود نزدیك به 90 اتاق در اطراف این مجموعه نشان از بزرگی و وسعت این خانه است. بخش های مختلف این عمارت كه به شاه نشین، حوضخانه، پاییزی و زمستانی تقسیم می شود هر كدام از خصوصیات خاصی برخوردار می باشد. حیاط ها و راهروها كه ارتباط دهنده بخش های مختلف این خانه می باشد در كنار هشتی ها و دیگر نقاطی كه در زمان خود و در معماری آن زمان گنجانده می شده است مجموعه ای بی مثال را بر جای گذاشته است.
در معماری سنتی و قاجاری در قدیم، رسم بر این بوده كه در بناهای مسكونی قسمت های مختلفی كه هر كدام كاربردی جداگانه دارند ساخته می شده. قسمت هایی از قبیل اندرونی، شاه نشین، خلوت خانه و دیگر بخش های مختلف. در این عمارت كم نظیر نیز بخش های زیبایی گرداگرد هم جمع شده است. یكی دیگر از این بخش ها عمارت شاه نشین این مجموعه بوده كه از مهمترین بخش های بناهای مسكونی در دوران “قاجار” به قبل بوده است. ایوان شاه نشین محلی زیبا با گچ بری های های باشكوه محلی برای برای پذیرایی از مهمانان و تجار بوده و از بزرگترین قسمت های هر عمارتی می باشد.
از دیگر قسمت های مورد توجه گردشگران و مسافران در این مجموعه ایوان ها و همچنین عمارتی موسوم به كلاه فرنگی می باشد. ایوان كه كاربردی برای سكونت در فصول پاییز و اواخر اسفند ماه را دارد. این عمارت در سمت غربی خانه “حاج آقا علی” واقع شده است. در فصل نابستان و ماه های گرم سال نیز عمارت كلاه فرنگی مورد استفاده قرار می گرفته است. همانند بادگیر ها كه در برخی عمارت ها دیده می شود، در این عمارت نیز با باز شدن هفت دری ها و ورود هوای گرم به داخل ساختمان و برخورد با آب نما ها و فواره ها، به هوایی خنك تبدیل شده و این عمارت خوش نقش و نگار را با خنكای خود محیطی دل نشین برای استراحت می كرده. در این عمارت قسمتی هم برای گذران فصل زمستان و فصل سرد سال پیش بینی شده است. بنای پنج دری كه در خود شومینه های گچ كاری شده ای را جای داده است، محلی برای اقامت در فصل زمستان بوده است.
از زیبایی ها و عظمت خانه حاج آقا علی رفسنجان كه بگذریم، می توان به زیبایی های شهر “رفسنجان” و شهر “كرمان” در این استان نیز اشاره كرد كه خود نیازمند مقاله های تخصصی گردشگری جداگانه ای می باشند. در فاصله 5 كیلومتری این بنا شما می توانید از قدیمی ترین بازار شهر “رفسنجان” كه بازاری سنتی می باشد دیدن كنید. بازاری كه مجموعه های مختلفی از جمله حمام، آب انبار، بار انداز، كاروانسرا، كه از دوران “سلجوقی” به جای مانده است را در دل خود جای داده است. موزه مردم شناسی این شهر كه در محل حمام قدیمی در بازار واقع شده است از دیگر جاذبه های تاریخی شهر “رفسنجان” می باشد.
از دیگر اماكن دیدنی شهر “رفسنجان” كه در سفر و بازدید از خانه حاج آقا علی می توانید به آن ها نیز سری بزنید می توان به كاروانسرای كبوتر خان، برج خلیل آباد، درخت پسته كهنسال اودرج، حصار قدیم رفسنجان، آب انبار مرادی، غار میرزا و بسیاری دیگر از زیبایی های این استان و شهر “رفسنجان” دیدن كنید. از ویژگی های استان “كرمان” و شهر “رفسنجان”، می توان به وجودهتل ها ی کرمان و اقامتگاه های بوم گردی بسیاری كه دغدغه اقامت در این استان را برای گردشگران از بین برده است اشاره كرد. اقامتگاه هایی همچون هتل الماس رفسنجان و هتل هیلان رفسنجان كه در نزدیكی بنای زیبای خانه حاج آقا علی در رفسنجان قرار گرفته اند نمونه ای از هتل های واقع در این شهر می باشند.
