تالاب میانکاله بهشهر، سمفونی پرندگان

تالاب میانکاله کجاست؟ ایران به دلیل داشتن آب و هوای نسبتا گرم و خشک هر سال پذیرای پرندگان مهاجری است که از مناطق سردسیر جهان به کشور ما پناه آورده اند. بهترین مناطق برای زیست این پرندگان تالاب ها، ‌سواحل و دریاچه های مختلفی است که در سراسر ایران گسترده شده اند. یکی از معروف ترین و محبوب ترین تالاب هایی که پرندگان مهاجر به آن جا سفر می کنند تالاب میانکاله است. در این منطقه هم پرندگان آبی فراوان و هم پرندگان خشکی زیادی زندگی می کنند. پرنده های آبزی مانند فلامینگو، ‌پلیکان خاکستری و انواع قوها و برخی گونه های شکاری هم مانند عقاب دریایی دم سفید و از پرندگان خشک زی این منطقه هم می توان به زنبور خوار اشاره کرد.
این تالاب به عنوان یکی از دوازده ذخیره گاه بین المللی زیست کره در ایران به شمار می آید و برای طبیعت دوستان بسیار فضای مفرح بخش و زیبایی است.اما توجه داشته باشید برای بازدید از تالاب حتما باید مجوز اداره سازمان حفاظت از محیط زیست بهشهر را داشته باشید. ضمن اینکه در این مقاله به دو مسیر بسیار هیجان انگیز که ازطریق آن ها می توان به تالاب رسید را معرفی می کنیم : دشت ناز بهشهر و خلیج گرگان.
اگر قصد سفر به این منطقه ای که به بهشت پرنده نگری شهرت یافته است را دارید از طریق رزرو آنلاین هتل یکی از هتل های نزدیک یا رزرو اقامتگاه های بوم گردی منطقه از بابت اسکان خود خاطر جمع شوید.

پرنده نگری در تالاب میانکاله

تقسیم بندی تالاب
هر اندازه به شرق تالاب نزدیک می شویم شوری آب افزایش می یابد.
زیستگاه آب شیرین:‌ زیستگاه آب شیرین در غربی ترین قسمت تالاب قرار دارد و پرندگانی مانند اگرت کوچک، ‌حواصیل خاکستری، ‌حواصیل سفید رنگ و خیلی از اردک های روی آبچر را می توان در این قسمت مشاهده کرد.
زیستگاه لب شور:‌ زیستگاه لب شور در وسط تالاب میانکاله قرار دارد و بیشتر پرندگانی مانند فلامینگو ها، ‌انواع آبچلیک، ‌سلیم و تلیله در این محل مشاهده می شوند.

زمان مهاجرت پرنده ها به تالاب میانکاله

ترتیب حضور پرنده های مختلف در تالاب میانکاله
البته مهاجرت، زادآوری و زندگی پرنده های مختلف مهاجر در میانکاله تنها محدود به فصل های سرد سال نمی شود و بسیاری از آنها در زمان های مختلفی به اینجا مهاجرت می کنند. در این قسمت، ترتیب های مختلف حضور پرنده ها در میانکاله را برای شما شرح می دهیم تا اگر به پرنده خاصی علاقه دارید بدانید چه زمانی باید به این پناهگاه سفر کنید.
اوایل شهریور: خوتکای معمولی، خوتکای ابرو سفید و اردک نوک پهن
میانه شهریور: اردک سرسبز
اواخر شهریور: اردک سرحنایی و فیلوش
اوایل مهرماه: سروکله اردک سیاه کاکل و اردک سرسیاه
15 مهر به بعد: اردک تاج دار و بقیه انواع اردک ها، مرگوس ها و باکلان ها
آبان، آذر و دی ماه
اوایل آبان ماه: غاز خاکستری، غاز پیشانی سفید کوچک
اوایل آذر ماه: چنگرها، چنگرها با داشتن 50 تا 60 درصد جمعیت بیشترین تعداد پرنده های مهاجر میانکاله را شامل می شوند. مهاجرت آنها تا پایان آذرماه ادامه پیدا می کند.

زمان بازگشت:
پرنده های مهاجر معمولا از اواخر اسفند به دلیل بالارفتن دمای هوا، شروع به بازگشت به خانه های شان می کنند و دوره بازگشت شان تا اوایل خرداد طول می کشد. اما اگر پرنده ای زخمی یا بیمار و تیرخورده باشد مجبور است در میانکاله بماند.

معروف ترین پرنده های تالاب
پلیکان : پلیکان در بین مردم به مرغ سقا معروف است. پلیکان پا خاکستری بزرگترین نوع پلیکانی است که می توانید آن را به راحتی از نزدیک در تالاب میانکاله ببینید.
خوتکا:‌ خوتکا اردکی است مهاجر که در اوراسیا تخم گذاری کرده و سپس به ایران می آید. خوتکا کوچکترین نوع اردک است. دور چشمانش نوار پهن سبز رنگی است و از این طریق شناخته می شود.
چنگر: نام دیگر پرنده چنگر پرلا می باشد.این پرنده ی آبزی پیشانی سفید رنگ و بدنی سیاه دارد.میان انگشتان پایش پرده ای وجود دارد و همین ویژگی او را از سایر پرنده ها متمایز می کند.
قوها :‌انواع قوهایی که به این تالاب مهاجرت می کنند از نوع قوی گنگ، قوی مشکی، ‌قوی سفید و قوی فریاد کش هستند.

شکار پرنده ها ممنوع
پرندگانی مانند قوی فریاد کش، پلیکان پاخاکستری، فلامینگو، اردک سرسفید، عروس غاز، غازپازرد، طاووسک، چنگر و مرگونس سفید از جمله گونه‌های کمیابی هستند که به دلیل خطر انقراض، در لیست ممنوعیت تجارت جهانی پرندگان در معرض خطر ‪قرار دارند. البته به دلایل زیادی مانند شیوع آنفولانزای فوق حاد پرندگان، شکار در منطقه میانکاله ممنوع اعلام شده است؛ اما نبود نظارت کافی باعث شده تا هر از گاهی صدای شلیک تیر شکارچیان غیر مجاز در این منطقه به گوش برسد.‬

در تالاب میانکاله به چه چیزهایی بر می خوریم ؟
بعد از عبور از قسمت ورودی تالاب و تایید شدن مجوزهای لازم، وارد جاده می شوید. مسیر جاده ای بسیار شگفت انگیز و زیباست. در دو طرف این جاده درختان محلی انار و تمشک روییده اند و مناظر رنگارنگی را برایتان رقم زنده اند.
مهمترین پوشش گیاهی که در میانکاله در قسمت های مختلف به چشم می خورد؛ درختان انار وحشی و بومی ست که باعث به وجود آمدن جنگل انار یا انارستان در این منطقه شده است. خاک شبه جزیره میانکاله مقداری نمک در خود دارد و به همین دلیل برای درختان شورپسند انار محلی مناسب برای رشد و تکثیر است. گاهی نیز در میان این درختان، مراتعی سرسبز و کم درخت به چشم می خورد که از قدیم مورد استفاده مردم محلی برای چرای دام های شان بوده است. انارهایی که از درختان اینجا به دست می به دلیل طعم ترش شان برای تهیه رب انار استفاده می شود. در فصل میوه دهی این درخت (پاییز) اغلب محلی ها به این منطقه می آیند و به کار چیدن انارها مشغول می شوند.

خلاصه بعد از طی کردن مسافتی باید از ماشین پیاده شده و قدم بزنید. اما قبل از هر چیز باید چکمه هایتان را پا کنید و سعی کنید بدون اینکه پایتان آسیبی ببیند راهتان را از میان درختچه ها، ‌علف ها و گیاهان باز کنید. سپس به دشتی وسیع می رسید که به مرور و با پیش روی شبیه باتلاق می شود، ‌در نتیجه حرکت کردن سخت می شود و تا نزدیکی های آب وضع به همین منوال ادامه دارد. مدام باید چکمه های در گل فرورفته ی خود را از فرورفتگی های زمین مرطوب در آورید . اما زمانیکه به ساحل رسیدید، چسبندگی به پایان می رسد و می توانید راحت قدم بردارید و پیاده روی کنید. پیاده روی در این قسمت از تالاب با همه ی پیاده روی هایی که تا به حال انجام داده اید فرق دارد. در این جا چشم اندازی از یک زمین مسطح و صاف را پیش رو دارید ضمن اینکه خبری از سر و صدای بوق ماشین و داد و بیداد شهری هم نیست.آلودگی به صفر می رسد و هوایی که تنفس می کنید پاک است.از همه دلپذیرتر صدای پرندگانی است که می شنوید :‌ترکیب آواهای متنوع گونه های مختلف پرنده های ایرانی و خارجی.در این حال کم کم آب بالا می آید و ساق پایتان را لمس می کند و حسابی خنک می شوید.

مسیر های دسترسی تماشایی اطراف تالاب میانکاله

دشت ناز بهشهر
یکی از مسیرهایی که به تالاب میانکاله می رسد گذر از دشت زیبای بهشهر است. این ناحیه نیز یکی از پناهگاه های حیات وحش ایران محسوب می شود. دشت ناز وسعتی حدود 55 هکتار دارد و به عنوان اصلی ترین مرکز تکثیر و نگهداری از گوزن زرد خالدار است. این گونه از جانداران متاسفانه در حال انقراض هستند. اطراف گوزن ها فنس هایی کشیده شده است که از پشت این قفس ها می توان گوزن هایی را دید که به سرعت در حال دویدن هستند. در کنار تماشای این گوزن های زیبا، ‌تماشای کبوترهای جنگلی که به صورت دسته ای در آسمان پرواز می کنند خاطره ای عجیب و عزیز را برایتان رقم می زند.در مورد بازدید از محوطه حیات وحش دشت ناز نیز باید حتما مجوز اداره سازمان حفاظت از محیط زیست بهشهر را داشته باشید. این جاذبه به دلایل مختلف تحت خطر قرار دارد. یکی از مهمترین عوامل این خطر افزایش گونه گوزن زرد است که خود خطری جدی برای گونه‌ های اندمیک منطقه به شمار می آید. همچنین فشار ناشی از نگهداری و تکثیر گوزن زرد طی بیش از ۵ دهه و تخریب پوشش جنگلی و عدم رویش و جایگزینی درختچه‌ های جدید مهمترین عوامل مخرب تاثیر گذار بر منطقه حیات وحش دشت ناز به حساب می آید.

خلیج گرگان
خلیج گرگان، خلیج کم عمق و بزرگی است که در کرانه دریای خزر واقع شده است. این خلیج بر اثر پیشروی شبه جزیره میانکاله به وجود آمده است. خلیج گرگان تنها خلیج دریای خزر در محدوده ی جفرافیای ایران و استان گیلان به حساب می آید. خلیج گرگان به همراه تالاب میانکاله به عنوان نخستین مجموعه تالاب بین المللی جهان در فهرست تالاب های رامسر به ثبت رسیده است. خلیج گرگان به عنوان بخشی از پناهگاه حیات وحش تالاب میانکاله به حساب می آید.خلیج گرگان مقدار قابل توجهی ماهی خاویار مورد نیاز کشور را تامین می کند. در این خلیج ماهیان استخوان دار و ماهیان غضروفی وجود دارند که از نمونه آن ها می توان به ماهی سفید و ماهی کفال اشاره کرد. حیات خلیج گرگان از یک سو در اختیار دریای خزر است و از سوی دیگر از طریق رود ولگا تأمین می‌شود، اما پدیده‌های اقلیمی مانند خشکسالی، کاهش بارندگی و پس‌روی دریای خزر حیات این خلیج را متحول کرده و باعث شده خلیج رو به خشکی جریان یابد. خلیج گرگان را پیش از خشک سالی کامل به خاطر بسپاریم.