چگونه از مشگین شهر و منطقه تاریخی شهر یری دیدن کنیم؟
مطمئنا برای لذت بردن از سفر و تفریح باید هوشمندانه سفر کنید و برای برنامه ریزی سفر در شهر مشگین شهر و اطراف آن سه موضوع بسیار مهم است است اول رزرو هتل در مشگین شهر یا مکانی که بتوان در آن اقامت داشت، سپس زمانبندی برای بهترین استفاده و بهره بردن از جاذبه های تفریحی و تاریخی و در نهایت استفاده از امکانات خوراکی و گردشگری غذا که فقط مختص آن منطقه است.
استان اردبیل منطقه ای کوهستانی است که دارای زمستان های سرد و تابستان های معتدل و خنک است، قالی بافی ، گلیم بافی و جاجیم بافی از کهن ترین صنایع دستی شهرستان اردبیل است و عسل سبلان شهرتی جهانی دارد. آش دوغ و دیگر آش های محلی به اضافه پیچاخ قیمه ، انواع كوكو ، رشته پلو قیسی ، اماج بایلدی ، خورش هویچ ، شیرپلو ، باسترما پلو، ساج کباب و خینگل نیز در این استان به فراوانی طبخ می شوند .
بهترین راه سفر به این منطقه استفاده از تورهای گردشگری و بهترین راه حمل نقل خودروی شخصی می باشد. اگر از خودروی شخصی استفاده می کنید ابتدا مسیر خود را مشخص و قوانین راهنمایی و رانندگی را رعایت کنید.
نقشه گردشگری منطقه را می توانید از مبادی ورودی شهر بویژه ابتدای شهر اردبیل تهیه نمایید یا از وبسایت های محلی اطلاعات لازم را کسب نمایید. هتل آران مشگین شهر می تواند محل خوبی برای اقامت شما باشد و می توانید شب را به آرامی در آن سپری نمایید. صبح زود از ساعت 5 تا 7 صبح بهترین زمان برای استفاده از آبگرم های طبیعی منطقه مانند قوتورسو و شابیل است که در محدوده شهر لاهرود قرار دارند. ضمن اینکه هنگام بازگشت از مسیر این استخر های آبگرم از صبحانه های طبیعی و ارگانیکی که در حاشیه این محل ها قابل تهیه است در کنار سکوت محض و طبیعت زیبای شیروان دره لذت ببرید.
بعد از صبحانه بهترین زمان برای بازدید از شهر یری است، در حالیکه از طبیعت زیبای این منطقه لذت برده و از میان باغ های سیب و انگور عبور کرده به شهر یری بروید و از بازدیدتان از این منطقه تاریخی لذت ببرید و فراموش نشود از راهنمای این محل حتما سوالاتی را بپرسید، چرا که رازهای بسیاری در مورد این منطقه وجود دارد که او به شما خواهد گفت.
مقصد بعدی می تواند پل معلق مشگین شهر باشد و این پل زیبا و البته طولانی و هیجان انگیز می تواند تجربه بسیار خوبی را برایتان رقم بزند و برای ناهار می توانید به کبابی های بی نظیر این شهر رفته و آش دوغ و دیگر غذاهای محلی را نیز امتحان نمایید.
هنگام غروب در بستر رودخانه مشگین شهر رستوران های بسیار زیبایی وجود دارند که فضای دلنشین آن ها خاطرات فراموش نشدنی ای را بر ذهن هر بیننده ای رقم خواهد زد و لذت شام های محلی در فضای جنگلی و هوای خنک این منطقه می تواند آرزوی هر گردشگر اهل دلی باشد که هرگز نباید تجربه آن را از دست داد.
شهر یری کجاست؟
از شهر اردبیل واقع در استان اردبیل به سمت مشکین شهر 65 کیلومتر که حرکت کنید در 31 کیلومتری شهر مشکین شهر، روستایی به نام پیرازمیان وجود دارد که وقتی وارد آن می شوید با منظره بی نظیر ی از باغ های انگور، سیب و دیگر میوه ها مواجه می شوید که بسیار چشم نواز است، این روستا در واقع از توابع روستای دیگری است به نام ارجق و در شمال شرق شهر لاهرود قرار دارد. از میان روستای پیرازمیان و از جاده خاکی ای که از بین باغ ها می گذرد 2 کیلومتر بگذرید، در شمال این روستا محوطه بزرگی است که به نام شهر یری یا به بیان بومیان منطقه شهر یئری یعنی “جای شهر” در کنار رودخانه قره سو قرار دارد. این محوطه باستانی در سال ۱۳۸۱ از سوی میراث فرهنگی استان اردبیل با شماره ۶۱۶۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. محوطه باستانی شهریری، هم اینک تحت نظارت و مراقبت کامل اداره میراث فرهنگی شهرستان مشگین شهر بوده و قابل بازدید برای عموم می باشد.
قدمت شهر یری
آنچه که در معرفی این منطقه بر بنری در ورودی این منطقه نوشته شده است نشان می دهد که قدمت آثار این محوطه به دوره اواخر مفرغ، دوره نوسنگی و مس سنگی و نیز اوایل دوره آهن مربوط است. چارلز برنی، باستان شناس معروف، دوره این منطقه را همزمان با هخامنشیان ولی خارج از محدوده دولت آنها می داند. اینگراهام و سامرز آنرا به پیش از هزاره اول تعلق دانسته اند. با توجه به نبود سفال در کنار سنگ افراشته، نمی توان نظر دقیقی در مورد زمان آنها داد ولی آنها میانه هزاره دوم تا میانه هزاره اول را بهترین دوره برای سنگ افراشته دانسته اند.
در منطقه شهریری چند دوره تاریخی از مس- سنگی، عصر آهن ۱ و عصر آهن ۲ مشخص شده است و بقایایی از قلعه‌ای متعلق به دوره آهن کشف گردیده‌است. در فصول بعدی حفاری، بقایایی از سفال، مفرغ و نقوش انسانی دیده شد که باستان‌شناسان آنها را نذوراتی متعلق به معبد می‌دانستند.
در شهر یری چه چیزی مشاهده می شود
این منطقه برای اولین بار توسط یک باستان‌شناس خارجی به نام «چارلز برنی»در سال ۱۹۴۷ میلادی مورد کاوش قرار گرفت. آنچه که هر بیننده ای اکنون با رفتن به این منطقه باستانی می بیند در واقع نیایشگاه اصلی منطقه شهریری است که سر از خاک برآورده و شامل بیش از 500 سنگ‌افراشت با ارتفاع‌های بین ۷۰ تا ۳۶۰ سانتی متری بوده و اکثرا منقوش به اشکال انسان می باشند. طرح انسان های حک شده بر روی سنگ ها به شکل افرادی دست به سینه با خنجر به کمر بسته و معمولا بدون دهان هستند و تنها یک مجسمه حکاکی شده زن يافت شده که دارای دهان می باشد.
برخی می گویند آن زن به واسطه نوعی مشروعیت دینی یا قانونی به عنوان عابد یا سخنگو به این شکل حکاکی شده است و برخی اینچنین تفسیر می کنند که زنان در تاریخ آن دوران از منزلت بالایی برخوردار بوده و بسیار قابل احترام بوده اند و این سنگ افراشت با مضمون احترام به زنان اینگونه ساخته شده است.
ابعاد و اجزای محوطه شهر یری
محوطه شهریری از سه قسمت اصلی معبد، قوشا تپه و قله تشکیل شده است و وسعت آن۴۰۰ هکتار است. در این محوطه قبرستانی وجود دارد که بعضا طول بعضی از آنها تا شش و نیم متر می رسد و نشانه ها حاکی از ان است که در آن دوران اعتقاد به زندگی بعد از مرگ وجود داشته است و با گذاشتن ابزار و لوازم زندگی و حتی غذا و آب در قبرها اسباب زندگی بعد از مرگ را فراهم می کردند که در نوع خود قابل تامل است.
جزئیات بخشهای مختلف محوطه باستانی شهریری بدین صورت می باشد:
– قلعه با منطقه وسیع مسکوني مصطبه ای شکل با معماری سنگی، شامل دیوار طويل دفاعي (نوع خشکه چین و صخره طبیعی چسبیده به رودخانه قره سو)، عصر آهن
– معبد یا محلي در ارتباط با برگزاری آیین های مذهبی به نام مکتب اوشاقلاري (سنگ افراشته)، عصر آهن ۱ و ۲
– گورهاي باستاني از نوع کلان سنگي (مگالنيك)، عصر آهن
– محوطه قوشاتپه، گذر نوسنگی به کالكولتيك (مس و سنگ)
– غار باستاني و دروازه قسمت غربي معبد
– رودخانه قره سو
– محوطه قارا کهیل قاباغی، دوره برنز (هزاره سوم و چهارم قبل از میلاد)
اهمیت شهر یری
این منطقه در وهله اول نشانگر تاریخ منطقه به قدمت 7 هزار سال است، دوم آنکه وجود معبد و سنگ افراشت هایی با اندازه های مختلف و با شمشیر و از دو جنس زن و مرد نشان دهنده نکاتی است که می تواند رازهای بسیاری را از گذشته بشر به صورت مستند پرده بردارد، مثلا وجود طبقات مختلف اجتماعی که از اندازه های مختلف سنگ افراشت ها برداشت می شود، وجود عوامل دفاعی منظم و استفاده از شمشیر در عصر آهن، حضور فعالیت اجتماعی زنان و مردان و برابری جنسیتی موجود در تعداد و جنسیت سنگ افراشت ها، وجود پرستش و اعتقاد به زندگی پس از مرگ و بسیاری از نشانه های دیگری که اهل فن و باستان شناسان می توانند به تفسیر به آن ها بپردازند.
موارد مشابه در دنیا
شاید تنها نمونه های تاریخی که در دنیا، فقط قدمت شان با این منطقه برابری می کند، می توان به تمدن مایاها در پرو و مکزیک و گواتمالا اشاره کرد که شهرتی جهانی دارند، علیرضا هژبر نوری باستان‌شناس ایرانی در مورد عجیب بودن این منطقه به این نکته اشاره کرده است که در شهر یری در مجموع ۵۳۷ سنگ افراشت در معبد یافت شده است که در هیچ جایی از دنیا نظیر ندارد. تاکنون فقط هشت قطعه از این نوع سنگ افراشته ها در نقاط دیگر یافت شده اند که هفت قطعه آن در منطقه حکاری کردستان ترکیه و یک قطعه هم در قپوزستان آذربایجان بوده است.
باید گفت با اندکی تامل در فضای آرام این محوطه باستانی از خیره شدن به این سنگ افراشت ها دو نکته مهم و در عین حال آموزنده درک می شود: اول آنکه عظمت و بزرگی آن اجتماع باستانی و دغدغه انسان های آن دوران هر قدر بزرگ بوده از آن 7 هزار سال گذشته است و کل تاریخ آن تمدن حتی چشم بهم زدنی در گذار تاریخ نیست و دوم آنکه اکنون محوطه ای از باقیمانده اجتماعی که روزی دارای معبد، نگهبانان و تمدنی بزرگ بود و حاکم و خدمتکار داشتند و زنان و مردان سال ها در کنار هم زیسته و ظلم ها و نیکی ها دیده اند، اکنون به شکل مجسمه های سنگی بی دهان و با سکوتی مبهم ولی آموزنده به ما می نگرند و چه کسی می داند که چه فریاد هایی در این چشمان خیره وجود دارد که نشانه های آن تا امروز باقی است تا به گوش ما برسند و این شاید همان عبرت تاریخ باشد… .
سبلان مقصد به یاد ماندنی گردشگران
در پایان باید خاطر نشان کرد منطقه سبلان، با چشمه های آب گرم، منطقه های تاریخی، طبیعت زیبا، باغ های میوه بی نظیر و صدها جاذبه گردشگری دیگر می تواند مقصد بسیار خوبی برای سفر باشد و بهترین زمان سفر به این منطقه می تواند از اواخر اردیبهشت تا اواسط شهریور باشد.
ایران بزرگ، سرزمین گردشگران است و هر گوشه از این مرز و بوم می تواند دنیایی از تجربه های شیرین و لذت بخش و خاطرات بسیار خوب باشد، استان اردبیل از این قانون مستثنی نیست و پیشنهاد می کنیم حتما به این منطقه سر بزنید و مطمئن باشید فراموش نشدنی خواهد بود.
