نیازهای روحانی و فیزیکی
شهرهای آذربایجان در دوران قرون وسطی به محله های کوچکی تقسیم شده بود که هر محله حمام عمومی و مسجد خود را داشت تا بدین ترتیب نیازهای روحانی و جسمانی مسلمانان ساکن محله برآورده شوند. حمام های عمومی نقش مهم دیگری نیز داشتند و آن در مراسم ازدواج ساکنین بود.
سال ها قبل از آن که کمونیست های شوروی محافظه کاری دینی را تقبیح کنند، حمام های عمومی زنانه مکان طبیعی رایجی برای مادران مشتاقی بود که قصد داشتند برای پسران خود دختران خوب پیدا کرده و بدین ترتیب در حمام های عمومی به دختران مورد نظر خود نزدیک شده و یا در مورد آن ها تحقیق می کردند. مردان نیز در طرف دیگر ماجرا، از حمام های عمومی مردانه برای عقد قرارداد و معامله در حال خوردن چای و تخته نرد بازی کردن استفاده می کردند.
مهم تر از همه اما، حمام های عمومی، از لحاظ تاریخی، ابزاری برای بهبود شرایط بهداشتی جوامع مسلمان بودند. برای مثال، در دوران شهرت جاده ابریشم، حمام هایی در هر دو ورودی شهر قدیمی باکو ساخته شده بود و مسافران تنها بعد از سوزاندن لباس های کثیف و کهنه و مختصری تمیز کردن می توانستند وارد آن ها شوند.
در دوران اتحاد جماهیر شوروی، فرهنگ حمام های عمومی کمی با رکود مواجه شد زیرا آپارتمان های جدید هر کدام حمام مخصوص خود را داشتند اما حمام های عمومی همچنان در زمان کمبود منابع آبی بهترین و پرطرفدارترین گزینه ها بودند. امروزه نیز تنها گروهی کوچک از وفاداران به حمام های عمومی وجود دارند که نمی توانند بدون حمام عمومی زندگی کنند.
چگونه باید از حمام عمومی استفاده کرد؟
1- زن یا مرد: حمام های عمومی در آذربایجان قوانین خاصی دارند: برخی از آن ها تنها برای استفاده مردان هستند ، برخی تنها برای زنان و برخی دیگر نیز به صورت مختلط اما در بخش هایی جداگانه. اگر چه این جداسازی ها نسبت به دوران قرون وسطی آسان تر شده است اما در برخی از حمام ها از متخصصین ماساژ زن استفاده می شود هر چند حمام های مختلط هنوز امری ممنوع به شمار می آید.
2- پوشیدن حوله مخصوص: برخلاف سوناها و حمام های اروپایی، در حمام های عمومی آذربایجان هنوز هم لخت شدن در برابر دیگر مهمانان ممنوع است و در تمام مدت باید از یک حوله مخصوص به نام لنگ استفاده کرد.
3- شلاق خوردن: با توجه به تاثیری که روس ها بر ساکنین منطقه قفقاز گذاشته اند، جای تعجب ندارد که چوب خوشبوی غان نیز به شکل یک ترکه برای شلاق زدن آرام راه خود را به حمام های عمومی آذربایجان باز کرده باشد. در اتاق بخار که پرخانه نامیده می شود، یکی از کارکنان حمام یا همراهان شما را به آرامی با این چوب خاص شلاق می زند که به بهتر شدن تنفس و جریان بهتر خوب کمک می کند.
5- قوانین اتاق بخار: هنگام حضور در حمام عمومی باید یک کلاه نمدی به سر داشته باشید که موهای شما را از رطوبت و بخار بیش از حد در امان نگه می دارد. کیسه کشیدن و مالش بدن در اتاق بخار کاملاً ممنوع است.
6- صابون کف دار: یکی دیگر از رسوم حمام عمومی استفاده از یک ماده به نام کورپوک است. آب و صابون را با هم ترکیب کرده و به هم می زنند تا کفی بزرگ درست شود که توسط کیسه چی به تمام بدن شما مالیده خواهد شد.
7- قهوه، نمک و عسل: یکی دیگر از کارهایی که در حمام های عمومی روی بدن شما انجام می شود، مالیدن نمک، قهوه و عسل به پوست است. نمک باعث می شود که عرق بیشتری کنید، قهوه خاصیت خوشبو کنندگی دارد و عسل نیز هر زخم و التهابی که روی بدن باشد را التیام می بخشد.
8- طولانی بودن فرآیند: فرآیند حمام کردن در حمام عمومی نباید با عجله و شتاب صورت گیرد و نوشیدن چای پس از پایان حمام از اهمیت بالایی برخوردار است. این که چه مدت می توانید در حمام بمانید هیچ محدودیتی ندارد. از این رو ممکن است 6 تا 8 ساعت نیز در حمام مانده و در حین مشت و مال با همراهان و دیگر افراد حاضر در حمام به گفتگو بپردازید.
اکثر حمام های عمومی قدیمی آذربایجان دیگر فعال نیستند و برخی از آن ها به شکل مکان هایی تاریخی مورد حفاظت قرار گرفته اند. برخی دیگر از این حمام ها نیز به مغازه، بازار یا قهوه خانه تغییر کاربری داده اند. با این وجود، هنوز هم برخی از این حمام های عمومی قدیمی در مرکز شهر باکو فعال بوده و می توان مراسم حمام گذشته را در آن ها تجربه کرد.
حمام آقا میکاییل که در قرن 18 ساخته شده یکی از قدیمی ترین حمام های عمومی آذربایجان است که هنوز هم فعال بوده و در روزهای متفاوت به روی زنان و مردان باز می شود. این حمام چنان مشهور است که چندین بار از آن به عنوان لوکیشن فیلم های تاریخی استفاده شده است که از آن میان می توان به فیلم «If Not This One, Then That One» در سال 1956 اشاره کرد.
روزهایی که زنان به حمام آقا میکاییل می آیند روزهای دوشنبه و جمعه بوده و باقی روزهای هفته مختص مردان است. قیمت ورودی 10 منات (حدود 6 دلار) است که با پرداخت آن دسترسی بدون محدودیتی به اتاق بخار، دوش ها و استخر خواهید داشت. هزینه خدمات اضافی بدین شرح است: مشت و مال و سابیدن بدن 10 منات، درمان قهوه، نمک و عسل 20 منات و ماساژ 20 منات.
از دیگر حمام های عمومی مشهور آذربایجان می توان به حمام آقا زینال حمامی، شی- بی حمامی، حمام آخوند و تزبای حمام اشاره کرد.
در پایان اگر می خواهید به شهرهای زیبای ایران سفر کنید می توانید بهترین هتل های ایران را به صورت آنلاین در سایت ایران هتل رزرو نمایید.
با سلام
بعضی کشورها مانند ژاپن و ترکیه فرهنگ توجه به حمام عمومی را بخوبی حفظ کرده اند اما متاسفانه در کشور ما نه تنها به این کسب و کار توجه نمی شود بلکه مراجعان حمام های عمومی پس از خروج از حمام و بدون استثنا با مزاحمت های تلفنی ناشناس با تهمت های آزار دهنده مواجه می شوند که توسط مسئولین محترم به جد باید پیگیری و بررسی شود. این مساله سبب شده از مشتریان حمام ها در ایران کاملا کاسته شده و همان رونق و کسب و کار ضعیف حمام ها نیز کم کم از بین برود. این که گفته می شود علت کاهش مشتریان حمام ها بهداشت ضعیف آنهاست موضوعی فرعی ست زیرا به چشم خود دیده ام که حمام های عمومی به مراتب از استخرهای عمومی تمیزتر هستند.
با تشکر از حسن نظر مدیریت محترم سایت جهت توجه به نظرات.
ممنون مهدی عزیز بابت ثبت نظرتون