کاروانسرای سعد السلطنه قزوین

از زمانی که انسان خود را شناخت، نیاز به سرپناه و مامن را در خود حس کرد، در واقع داشتن سرپناه از نیازهای اولیه ی انسان است. این نیاز از دیرباز حتی در هنگام سفر نیز، جز نیازهای مهم و اساسی انسان شمرده می شد، وجود آثار و بازمانده ی بناهای باستانی در مسیر رفت و آمد مسافران، حاکی از این است که ایرانیان باستان بناهایی را در مسیر حرکت کاروان ها می ساختند که سرپناه و استراحتگاه مسافران محسوب می شد، و به این مکان ها ها کاروانسرا گفته می شد.

سبک معماری و شیوه ی ساخت بسیاری از کاروانسراها، بیان گر دقت نظر و چیره دستی معماران آن زمان است، و می توان آن ها را در زمره ی شاهکارهای هنر و معماری ایرانی به شمار آورد. در دوره ی پس از اسلام، معماری کاروانسراها از لحاظ سبک و تنوع به اوج شکوفایی رسید و در همین دوران بود که کاروانسراهای زیادی در بازارهای درون شهر، و مسیرهای بیرون از شهر احداث شد. نمونه های بسیاری از این بناهای زیبا، که از کرانه های رود ارس تا سواحل خلیج فارس به یادگار مانده، نشان از ذوق و مهارت معماران و استادان ایرانی دارد، معماران و استادکارانی که با توجه به نیازهای گوناگون، در جهت تحول، تکامل و زیبایی این بناها با جان و دل کوشیدند، و آن ها را به عنوان بناهایی پرکاربرد و در عین حال زیبا گسترش دادند.

با توجه به سبک زیبای معماری و تنوع کاروانسراها، بسیاری ازکارشناسان و صاحب نظران معماری کارونسراها را مهم ترین نشانه ی موفقیت معماران ایرانی به شمار آوردند و استادکاران ایرانی را در این زمینه مبتکر و پیشرو دانسته اند. باید به این نکته توجه داشت که کاروانسرا علاوه بر جنبه ی هنری و رفع نیازهای مسافران، از لحاظ اجتماعی نیز بسیار مهم بود، در واقع تمام کاروانسراهای درون شهری وبرون شهری، محل تعامل اندیشه ها و تبادل آداب و رسوم اقوام و ملل مختلف بودند. و به طور حتم این برخورد و تلاقی اندیشه ها تاثیرات شگرفی بر زندگی مردم این مرز و بوم داشته است.

کاروانسرای سعد السلطنه در قزوین، یکی از این کارونسراهای درون شهری است، این کاروانسرا که در یکی از زیباترین و قدیمی ترین بازارهای ایران قراردارد، به دستور سعد السلطنه اصفهانی حاکم وقت قاجاریه در بازارقزوین ساخته شد. شما هم با ما همراه شوید تا با این شاهکار زیبا بیشتر آشنا بشویم و به شهری سفر کنیم که آثار تاریخی آن، به بیش از یک هزار اثر ثبت شده می رسد، آثاری که شاید کمتر شناخته شده اند ولی بسیار دیدنی و با ارزش هستند. ایران هتل آنلاین در تمام سفرها همراه شماست. برای رزرو آنلاین هتل های ایران در هر نقطه از ایران که هستید، فقط کافی است که به سایت ایران هتل آنلاین مراجعه کنید. رزرو آنلاین هتل های قزوین به شما این امکان را می دهد که هوشمندانه و آسوده خاطر سفر کنید.

بازار سنتی قزوین پیشینه ای هزار ساله دارد، و یکی از زیباترین بازارهای سنتی ایران به شمار می رود، این بازار در دوره ای که قزوین پایتخت ایران بود گسترش پیدا کرد، اما بخشی از زیباترین اجزای کنونی بازار در زمان قاجار به آن اضافه شد، این بخش زیبا کاروانسرای سعد السلطنه است، که بنا به سنت گذشته در درون بازار ساخته شد، و طبعا دارای موقعیت منحصر به فردی بود. این بنای دیدنی به دستور ناصرالدین شاه و بوسیله ی سعدالسلطنه در زمینی به مساحت 6/2 هکتارساخته شد؛ و با همت دو معمار اصفهانی و دو معمار قزوینی در سال 1312 به بهره برداری رسید. این کاروانسرا بزرگترین کاروانسرای سرپوشیده ی جهان و بزرگترین کاروانسرای درون شهری ایران است، و در آن زمان یکی از مهم ترین مراکز تجاری بین اللملی و محل تبادل کالاهای تجار داخلی نیز بوده است. این کاروانسرا به نام های دیگری همچون سرای سعادت، سرای سعدیه و بازارچه ی سعدالسلطنه هم نامیده شده است.

آدرس کاروانسرای سعدالسلطنه: استان قزوین، شهر قزوین، خیابان امام خمینی

این کاروانسرا از بناهای تو در تو و به صورت چهارگوش ساخته شده است و در چهار ضلع حیاط آن حجره هایی دیده می شود، سرتا سر حیاط را ایوانی فراگرفته است که طاق نمای ایوان ها دارای آجرکاری و و سقف داخلی ایوان ها دارای تزیینات و مقرنس کاری است. این کاروانسرا دارای چندین ورودی، چندین حیاط وسیع، حجره های متعدد، هشتی های باشکوه و دالان های طولانی و آجرکاری شده است. این کاروانسرا یکی از کاروانسراهای انگشت شمار ایران است که دارای چندین حمام، تیمچه، شترخان، راسته، چهارسوق، مسجد، چایخانه و… است. یکی از با زیباترین و باارزش ترین قسمت های این بنا چهار سوق آن است که از تقاطع قائم دو راسته ایجاد شده و برفراز آن یک گنبد بزرگ کاشی کاری شده قرار دارد. کاشی های سقف با نقش و نگارهای هندسی و رنگ های زنده و زیبای زرد و فیروزه ای به زیبایی خودنمایی می کنند.

سقف این گنبد نورگیر ندارد، اما چهار طرف گنبد را چهار نیم گنبد با رسمی بندی و نور گیر فرا گرفته اند، که فضا را بزرگتر و پرنورتر نشان می دهند. این کاروانسرا دارای 5 حیاط اصلی است که بزرگترین آن ها 3073 متر وسعت دارد ولی فقط 1500 متر آن فضای باز است، بقیه ی این فضا ترکیبی از فضاهای باز و بسته است. یکی از حیاط های این بنا سعدیه و دیگری نگار السلطنه نامیده می شود. در انتهای کاروانسرا نیز مسجدی قرار دارد که این مسجد متعلق به دوره ی فتحعلی شاه است، و به نام مسجد النبی و به عنوان بزرگترین مسجد شهر قزوین شناخته می شود.

کاروانسرای سعد السلطنه که تا قبل از جنگ جهانی اول مرکز تجارت و بازرگانی شهر محسوب می شد، بعد از تغییرات سیاسی کشور روسیه، دچار تغییر شد، و اهمیت خود را به عنوان پل ارتباطی و بازرگانی بین اروپا و آسیا از دست داد، پس از آن حیات اقتصادی این مرکز تجاری نیمه فعال شد، برخی از حجره ها به صورت مستقل اداره می شد وبرخی نیز به انبار تبدیل شدند و قسمتی از کاروانسرای سعدالسلطنه تبدیل به کارخانه ی آرد سلامت و کارخانه ی تولید کشمش شد، قسمت های دیگر نیز تبدیل به کارگاه های مختلفی همچون کارگاه چوب بری شدند، به همین دلیل در سال های اخیر این کاروانسرا بازار چوب نامیده می شد. اما این اثر تاریخی در سال 1316 به عنوان بخشی از مجموعه ی بازار با شماره ی 1021 به ثبت رسید و در سال 1377 با شماره ی 2089 به عنوان یک بخش مجزا به نام کاروانسرای سعد السلطنه در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.

در حال حاضر بخش هایی از این بازار بوسیله ی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مرمت شده است، و تعدادی زیادی از غرفه ها و حجره های آن پس از مرمت و بازسازی با کاربری های جدید و متنوع مورد استفاده قرار گرفته است. یکی از این بخش ها، رستوران کاروانسرای سعد السلطنه می باشد، که بسیار مورد توجه مردم و گردشگران قرار گرفته است. از غرفه ها ی مورد توجه دیگر می توان به غرفه های صنایع دستی و کافه ی نگارالسلطنه اشاره کرد.

امروزه کاروانسرای سعد السلطنه بنایی است که با ورود به آن گویی به گذشته سفرمی کنیم، دیدن سردرها و طاق قوسی شکل و آجرنماهای چند صد ساله و حجره های مرمت شده ی قدیمی هر بیننده ای را به وجد می آورد.

قدم زدن روی سنگ فرشی که با گام برداشتن برروی آن ناخودآگاه خودت را در زمان های قدیم می یابی و تو را در پیچ و خم های بازار همراهی می کند، دنیای دیگری است. گویی این مسیرتاریخی که در طول سال ها محل گذرمردمان زیادی بوده، قصد دارد به زبان بی زبانی داستان تمام روزهایی را که سپری کرده برای تو تعریف کند. بدون شک این کاروانسرا روزهای تلخ وشیرین زیادی را شاهد بوده است، و سرگذشت مردمان زیادی را شنیده است که بیشترشان بازرگانانی بودند که به قصد تجارت یا استراحت از این مکان می گذشتند. به همین دلیل هنوز هم نام آن در میان آثار ارزشمند کشورمان دیده می شود، و مورد توجه گردشگران است.