یکی از شاخصه های شناخت فرهنگ هر ملتی آداب و رسوم و سنت های آن ملت است. بیشتر این سنت ها از تاریخ یک سرزمین نشات می گیرند و عمر برخی از این جشن ها با عمر این ملت و سرزمین برابر است. ریشه ی این آداب و رسوم کهن گاهی آن قدر محکم است که حتی جاذبه های دنیای مدرن نیز نتوانسته آن ها را کمرنگ کند و این مراسم هنوز هم در بیشتر جاهای دنیا به قوت قبل برگزار می شود، در واقع با قاطعیت می توان گفت که در حال حاضر مراسم آیینی یکی از جاذبه های مهم گردشگری به شمار می رود. گردشگران زیادی با توجه به این گونه مراسم سنتی برنامه ریزی کرده و به نقاط مختلف ایران سفر می کنند. یکی از این مراسم تماشایی جشن نوروز سلخ قشم است، این جشن دیدنی که در اوایل تابستان برگزار می شود؛ آن قدر برای مردمان این منطقه اهمیت دارد، که بعد از ششصد سال هنوز هم آن را پاس می دارند و در اوج گرما و تابستان آن را به زیبایی برگزار می کنند. این جشن و شادمانی همراه با آداب و رسوم و تشریفات خاصی برپا می شود، آشنا شدن با این مراسم باستانی و کهن برای بسیاری از گردشگران جذابیت بسیاری دارد، به همین دلیل در این روز بخصوص به این جزیره می آیند تا شاهد جشنی باشند، که بومیان جزیره به رسم هر سال و با شکوه هر چه تمام برگزار می کنند. شما هم برای آشنایی با این مراسم خاص به خواندن این مطلب و دیدن عکس های جشن نوروز صیاد اکتفا نکنید و برای سفر به جزیره ی زیبا و دیدنی قشم با ما همراه شوید، ایران هتل آنلاین با امکان
رزرو هتل در قشم در این سفرهمراه شماست. شما می توانید در این سفر هتل های ارم، سینگو و هتل
بوتیک ایرمان قشم را رزرو کرده و با آسودگی خاطر و هوشمندانه سفر کنید.
جشن نوروز صیاد سلخ
نوروز صیاد جشنی است که روز اول مرداد برگزار می شود، در این روز صیادانی که روزی خود را از طریق صید ماهی بدست می آورند، صید ماهی را متوقف می کنند و در این روز به تکریم دریا می پردازند و با این کار قدر شناسی و سپاس گزاری خود را نسبت به موهبت های الهی و طبیعت نشان می دهند.
این مراسم هر سال در روستای سلخ برگزار می شود و علاقمندان به فرهنگ و آداب و رسوم کهن ایران و جنوب در این روستا گرد هم می آیند تا در این آیین باستانی و تماشایی را از نزدیک نظاره کنند و در شادی ماهیگیران و صیادان سلخ سهیم باشند، هر چند این مراسم در تمام جزیره های این منطقه برگزار می شود، اما از آن جا که سلخ یکی از قدیمی ترین مکان های صید ماهی به شمار می رود، این مراسم در این روستا با حال و هوای دیگری برگزار می شود. مردم جنوب و جزیره بر این باورند که امروز روز آزادی آبزیان است و کسی حق ندارد آن ها را صید کند، روز نوروز صیاد؛ در واقع روز جشن دریا و ماهیان است، در این روز ماهی ها و تمام آبزیان این فرصت را دارند که با آرامش خیال به گشت و گذار در این آبی بیکران بپردازند و نعمت آزادی بی پایان را با تمام وجود حس کنند. اما اگر به دنبال درک ریشه های این جشن باستانی برویم، درمی یابیم که هدف از برپایی این جشن و توقف صید ماهی، توجه به حفظ نسل و حفظ محیط زندگی آبزیان بوده است.
آداب و رسوم روز نوروز صیاد
در این روز نه تنها صید ماهی ممنوع است، بلکه خوردن گوشت ماهی و سایر آبزیان هم ممنوع است. به همین دلیل زنان هنرمند جنوبی تمام هنر خود را با پختن نوعی حلوا به نام رنگینک آشکار می کنند، و آن را به زیبایی به شکل ماهی تزیین می کنند. شیرینی های این روز با خرما تهیه می شود، و زنان با رنگینک و خبیسه و خرما روغنی از میهمانان پذیرایی می کنند.
یکی از مراسم دیگر این روز شنا در دریاست، مردمان این منطقه بر این باورند که در این روز آب تمامی چشمه ها به دریا می ریزند و آن را مطهر می کنند، بر اساس این باور آن ها در دریا شنا می کنند تا از آفت بیماری ها و بلاها در امان بمانند. همچنین در روز نوروز صیاد اهالی روستا لباس های نو و رنگارنگ می پوشند و لباس های کهنه ی خود را به دریا می سپرند، و به این صورت درد و نحسی را از خود دور کرده و به دریا می ریزند.
یکی از رسم های قابل توجه این روز گلک کشیدن روی در است، گلک نام خاک سرخ جزیره ی هرمز است و در این روز رسم است که حیوانات خود را با گلک سرخ می کنند وبا خود به دریا می برند، همچنین با خاک سرخ بر روی درهایشان علامت می گذارند یا عبارت یا الله را روی در می نویسند و با این حرکت نمادین ورود سال جدید را اعلام می کنند.
رزیف آیینی است کهن که صیادان برای حفظ آداب دریانوردی مثل برافراشتن بادبان و کشیدن لنگر و جمع آوری تور ابداع کردند تا رنج ها و مشقت های دریانوردان از بین نرود و در قالب این مراسم و رقص آیینی به آیندگان منتقل شود.
رزیف خوانی؛ رزیف از کلمه ی ردیف برگرفته شده و از آن جا که هنگام اجرای این مراسم افراد در دو ردیف قرار می گیرند، به این نام شناخته شده است. این مراسم قدرت موسیقی را با حرکات نمایشی که با خیزران یا عصا انجام می شود، به نمایش می گذارد. در این نمایش 30 نفر از مردان جزیره با لباس سفید و محلی در دو ردیف کنار هم قرار می گیرند و چهار نفر نیز در میان آن ها قرار گرفته و دهل می نوازند و با خواندن آوازهای محلی به حرکات رقصندگان ریتم می دهند و ابراز شادمانی می کنند.
از دیگر مراسم مهم این روز می توان به مراسم شوشی اشاره کرد، این مراسم که در گذشته در مراسم عروسی اجرا می شد، کم کم به بوته ی فراموشی سپرده می شد، تا این که برای احیای آن، تصمیم گرفتند آن را در این روز به نمایش بگذارند. بازیگران این نمایش عروسکی، گاو، روباه، شتر، مرغ دریایی و خود شوشی هستند. شوشی در اصل فردی بدوی است که در کوه بوده و هرگز شهر را ندیده است.او ظاهر عجیبی دارد. لباسش سیاه و صورتش با آرد سفید شده است و ریشش هم با سیس مغ (الیاف درخت خرما) درست شده است، شوشی کلاهی بر سر می گذارد که از شاخه ی نخل خرما ساخته شده است. او با شنیدن صدای جشن وشادی به سمت مردم می آید و با عصای خود که از شاخه ی نخل یا برگ خرماست، مردم را می زند.
در آخر این نمایش شوشی همه چیز خود را می بخشد و بعد از آن خودش را در دریا می شوید وتبدیل به یک انسان عادی می شود، در این جا داستان به پایان می رسد. در واقع در این نمایش مضامین زیادی نهفته است. و در آن نیروی خیر و شر را در کنار هم قرار می گیرند. به عنوان مثال: شوشی در این نمایش نماد شر است و دریا و شاخه ی نخل مقدس و متبرک کننده هستند. شوشی با زدن افراد آن ها را متبرک می کند و بلایا و شر را از آن ها دور می کند و در نهایت خود نیز با رفتن به دریا و شستن خود پاک و مطهر می شود.
از زمانی که این مراسم برای گردشگران نیز جذابیت پیدا کرده است ، برنامه های دیگری به این جشن افزوده شد که این مراسم را محبوب تر کرده است. این مراسم عبارتند از: شنا، طناب کشی، غواصی، دومیدانی، قایق رانی، بازی های محلی و مسابقه ی آشپزی. همچنین در این روز نمایشگاهی از هنرهای دستی بانوان جزیره برگزار می شود.
روستای سلخ
نام این روستا که با صید ماهی مرتبط است، به معنای محل پوست کندن می باشد، در گذشته کوسه نهنگ های بسیار بزرگی به نام کولی کر در این منطقه زندگی می کردند، که صید آن ها کار ساده ای نبوده و نیاز به قدرت بدنی و ورزیدگی زیادی داشته است و صیادان ماهر و ورزیده ی سلخ این کوسه نهنگ ها را شکار و در همین محل آماده می کردند. تا این که صید کوسه ماهی در این منطقه ممنوع شد، ولی صیادان با صید ماهی های دیگر به کسب روزی از دریا ادامه دادند و این روستا همچنان روستای ماهیگیران باقی ماند. در واقع هنوز هم صید و صیادی از مهم ترین مشخصه های مردمان این منطقه است. این مردمان با دریا بزرگ شده اند و با گوش سپردن به صدای دریا و تماشای آرامش و تلاطم آن معنای زیر و بم زندگی را آموخته اند. به همین دلیل با جشن نوروز صیاد پیوند دیرینه ای دارند. در این جشن عده ی زیادی شرکت می کنند. علاوه بر سلخ این مراسم در جزایر دیگری مانند لارک، هرمز، هنگام و … نیز برگزار می شود.
ریشه و مبدا جشن نوروز صیاد
مبدا شکل گیری این جشن باورها و سنت هایی است که مردمان دریا و صیادان داشتند، به عبارت دیگر می توان گفت از آن جایی که دریا منبع کسب روزی برای صیادان بوده است، آن ها همیشه برای دریا و موجودات دریایی احترام خاصی قائل بوده اند و همین سرآغاز شکل گیری این گونه آیین ها و مراسم بوده است. آن ها با اجرای این مراسم قدردانی و پیوند خود را با دریا بیان می کنند، به نوعی آن ها خود را با طبیعت یکپارچه کرده و به این گونه آن را تکریم می کنند.
صیادان برای خود تقویمی دارند که چهار فصل دارد و به این صورت است:
اولین فصل جوزاست، که صد روز است و از اوایل دهه ی سوم فروردین آغاز می شود.
دومین فصل گرماست و اولین روز آن روز نوروز صیاد است و 65 روز دارد.
سومین فصل شریماست وصد روز طول می کشد.
آخرین فصل زمستان است که آن هم صد روز طول می کشد.
قشم یکی از فعال ترین بنادر صیادی است و بیش از هفت هزار صیاد دارد. صیادان روز اول فصل گرما را جشن می گیرند و از فردای آن فصل جدید صید وصیادی در جزیره ی قشم آغاز می شود و صیادان دوباره تورهای خود را برای کسب روزی حلال در دریای نیلگون خلیج فارس پهن می کنند.
امیدواریم این مراسم برای شما نیز جالب و جذاب بوده باشد، اگر شما هم علاقمند به شناخت ابعاد دیگراین سرزمین هستید، می توانید در این روز خاص به قشم سفر کنید. درواقع آداب و رسوم هر منطقه دریچه ای است برای شناخت بیشتر و عمیق تر مردمان این مرز و بوم.
