تالاب میقان اراک، گوش سپردن به آوای پرندگان

شاید به نظرتان زمستان فصل مناسبی برای سفر نباشد. سرمای هوا و اوضاع نامساعد جوی عده زیادی را از سفر کردن منصرف می کند. اما اگر اهل سفر باشید و سرمای هوا شما را اذیت نکنه ما شما را با مقصدی آشنا می کنیم که اتفاقاً بهترین زمان سفر به آن زمستان است. به ویژه اگر اهل طبیعت گردی و علاقه مند به پرندگان باشید، تالاب میقان اراک منطقه ای تماشایی برای شما خواهد بود. اگر قصد سفر به این خطه زیبا را دارید بهتر است پیش از انجام هر کاری اقدام به رزرو هتل های اراک کرده و سفری لذت بخش را برای خود مهیا کنید. این تالاب زیبا در استان مرکزی و شمال شرق اراک قرار دارد. جاده روستای طرمزد به عنوان جاده اصلی دسترسی به تالاب شناخته می شود و هنگامی که از آن عبور کنید به کویر می رسید. در ابتدای جاده کویری شرکت صنایع معدنی ایران قرار دارد. پس از طی کردن مسافتی 14 کیلومتری به تالاب میقان دسترسی پیدا می کنید.

تالاب ها اکوسیستم های بی همتایی هستند که ویژگی منحصر به فردی دارند. به دلیل شرایط زیست محیطی خاصی که دارند دخل و تصرف انسان ها در آن ها بسیار محدود است. همین امر سبب به وجود آمدن جلوه های بی نظیر از طبیعت شده است. در واقع تالاب ها نه تنها سرای تعداد زیادی از پرندگان منحصر به فرد مهاجر هستند بلکه لازم است به آن ها از لحاظ فایده های قابل توجه اقتصادی، زیبایی های طبیعی، ورزش و تفریح نیز نگریست.

تالاب میقان اراک را بیشتر بشناسید

بسته به میزان بارندگی سالیانه آب تالاب متغیر است؛ گاهی بسیار پرآب و گاهی خشک و کویری است. علاوه بر بارش های جوی، آب رودخانه های فراهان، شهراب، قره کهریز و رودخانه های فصلی این تالاب را تغذیه می کند. سه جزیره نیز در این تالاب وجود دارند. در بخش مرکزی ایران، تالاب میقان تنها تالابی است که در فصل پاییز دارای آب است و همین امر سبب کوچ پرندگان مهاجر به این تالاب شده است. سالیانه با سرد شدن هوا چیزی نزدیک به شش هزار قطعه از انواع گوناگون پرندگان مهاجر به این منطقه سفر می کنند. سفر این پرندگان معمولاً از اواسط شهریور ماه آغاز شده و تا دی ماه ادامه دارد. این تاریخ بستگی به میزان سرمای هوا نیز دارد.

پرندگانی مانند مرغابی ها، آنغوت، درناهای خاکستری، اردک سر سفید، عقاب صحرایی، هوبره، عقاب خالدار بزرگ، دم سیاه، سنقر سفید و غیره مهمانان این تالاب هستند؛ اما از میان این پرندگان درناها جایگاه ویژه ای دارند. بیشترین تعداد پرندگان در این اکوسیستم متعلق به درناها است. از آنجا که روستانشینان حاشیه این تالاب کشاورز و دامدار هستند، شرایط مناسبی برای تغذیه درناها از دانه ها و ریشه های محصولات کشاورزی وجود دارد. این امر حضور پرندگان زیبا را پررنگ تر می کند و جالب است بدانید که روز پانزدهم آبان را به دلیل تجمع درناها در این تالاب به عنوان روز درنا نام گذاری کرده اند. دلیل نامگذاری این روز تثبیت تالاب میقان و درنا در افکار عمومی است. در روز پانزدهم آبان عکاسانی از سراسر کشور برای خلق صحنه های زیبایی از این نوع پرنده به میقان سفر می کنند.

پرندگان خوشرنگ درنا از سمت سیبری به سمت آفریقا حرکت می کنند و از آنجایی که این تالاب در مسیر کوچ این پرنده قرار دارد، زمستان را در آن سپری می کنند. تالاب میقان به دلیل قرار گرفتن در زاویه برخورد دو رشته کوه البرز و زاگرس و شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک تنوع زیستی بالایی دارد، آن را به عنوان منبع گیاهان شور نیز می شناسند و چون میانگین ارتفاع از سطح دریا در میقان 1700 متر است به عنوان یکی از مرتفع ترین شوره زارها در کشور ایران به شمار می رود. انواع زیستگاه های تالاب شامل زیستگاه های آبی، کنار آبی، بیابانی و درختچه ای است. درختچه های باارزش قره داغ و آتریپلکس که در اطراف این تالاب وجود دارند بهترین مکان برای زندگی گونه های با اهمیتی همچون جرد ایرانی، روباه، شغال و زرده بر هستند. پساب فاضلاب تصفیه خانه وارد آب تالاب می شود و این پساب منجر به رشد نیزارهایی در بخش هایی از آن شده است که این نیزارها به عنوان زیستگاه های اصلی پرندگان مهاجر استفاده می شوند. این پرندگان برای حفاظت جان خود از دست سایر حیوانات در پشت این نیزارها آشیانه سازی، استتار و تولید مثل می کنند.

شوری آب این تالاب بالا است و همین امر موجب ایجاد گنبدهای نمکی در سطوح زیرین شده است. این تالاب تأمین کننده سولفات سدیم کشور است و به عنوان بزرگترین منبع تأمین کننده در کشور به شمار می رود. این تالاب که یک اکوسیستم طبیعی است دارای پتانسیل های زیادی از نظر گردشگری است. اقلیم مناسب، پرندگان مهاجر و پوشش گیاهی منطقه میقان را به یک نقطه زیبای گردشگری تبدیل کرده است. اقداماتی نیز برای فراهم کردن بستر پرنده نگری و اکوتوریسم در این تالاب صورت گرفته است. به عنوان مثال در سال 1392 اقدام به احداث برجی برای پرنده نگری شده است که البته در زمینه ایمنی ایراداتی در این برج وجود داشت و استحکام بخشی از آن در برنامه شورای فنی استان قرار دارد. با راه اندازی این برج شرایط مناسبی برای رصد پرندگان، بدون اختلال در آرامش آن ها مهیا خواهد شد.

امروزه شکار و صید انواع پرندگان در تالاب میقان ممنوع است؛ علاوه بر آن برای حفاظت از اکوسیستم تالاب، تعلیف احشام نیز ممنوع اعلام شده است. در این رابطه در طول مسیر تابلوهای شکار ممنوع را مشاهده خواهید کرد. به دلیل اهمیت بالای تالاب میقان در جذب گردشگران، اداره منابع طبیعی و آبخیزداری تقویت پوشش گیاهی این منطقه و ایجاد بادشکن برای کنترل کردن ریزگردها و جلوگیری از حرکت شن های روان کویر میقان را در دستور کار خود قرار داده است؛ به عنوان مثال کاشت نهال قره داغ به عنوان یک بادشکن دائمی بسیار موثر است. مساحت تالاب میقان چیزی در حدود 24025 هکتار بوده و بهترین روش مشاهده پرندگان در این منطقه دوربین های دوچشمی است. یک روز برای سفر به این تالاب زیبا کافی است، اما اگر به گردشگری روستایی و اقامت در یک خانه روستایی علاقه مند هستید می توانید شب را در یکی از روستاهای اطراف تالاب در خانه یکی از اهالی خونگرم سپری کنید؛ سعی کنید در هنگام اقامت در روستا به فرهنگ حساس جامعه محلی احترام بگذارید.

• لوازم مورد نیاز برای سفر به تالاب شامل کوله پشتی سبک، دوربین دوچشمی، کفش راحتی، عینک آفتابی، دوربین فیلم برداری و لوازم شخصی است.

• نکته ای که باید رعایت کنید آن است که هرگز لباس هایی با رنگ های تند نپوشید؛ این رنگ ها باعث ترسیدن و فرار کردن پرندگان خواهد شد.

• ورود خودرو به منطقه تالاب امکان پذیر نیست زیرا باعث کاهش امنیت منطقه و پرندگان می شود.

• حتما به خاطر بسپارید که سکوت را رعایت کنید تا شانس بیشتری برای تماشای این موجودات بینظیر داشته باشید.

• رستوران و مغازه ای اطراف تالاب وجود ندارد؛ از این رو برای خود آب و مواد خوراکی همراه داشته باشید.

• در پاکیزگی تالاب کوشا بوده و لطفا زباله های خود را در طبیعت زیبای تالاب رها نکنید

بسیاری از گردشگران کشورمان ایران را با جاذبه های تاریخی و اماکن باستانی آن می شناسند؛ اما این دسته از افراد باید بدانند که این سرزمین دارای جاذبه های دیدنی و طبیعی متعددی نیز است که برای بسیاری جالب توجه می باشد. تالاب میقان را می توان یکی از جاهای دیدنی منحصر به فرد اراک دانست که زیستگاه پرندگان و جانوران مختلفی است.