برج خلعت پوشان تبریز

در دورانی که شهر تبریز پایتخت ایران بود رسم بر آن بود، هر کسی که خدمتی برای پادشاه انجام می داد به وی خلعتی هدیه داده می شد. گاهی این خلعت عبا یا نیم تنه بود، گاهی شمشیر یا بازوبند و حتی گاهی پول به جای خلعت در نظر گرفته می شد. بخشش این خلعت به خدمتکاران در برج خلعت پوشان انجام می گرفت و افرادی که به آن ها خلعت تعلق می گرفت پس از گرفتن، آن را می پوشیدند و ابتدا به عالی قاپو رفته و در آنجا پس از ادای احترام به بزرگان در شهر قدم می زدند و به این ترتیب جایگاه خود نزد شاه را به مردم نشان می دادند. برج خلعت پوشان سه طبقه دارد و شکل آن مانند منشوری بلند است که قاعده اش 16 ضلعی بوده و قطر آن 9.5 متر است. سقف طبقه اول گنبدی شکل بوده و طبقه دوم آن پس از مرمت سقفی تیرآهنی دارد. طبق سوم نیز بدون سقف می باشد و محل اجرای مراسم خلعت پوشی و سایر آیین ها بوده است. نمایی از پله های آجری مدور این برج را در شکل زیر مشاهده می کنید:

شکل زیر طبقه همکف عمارت میان باغ خلعت پوشان تبریز است؛ در واقع طراحی و ساختن این برج از طرح مشهور هشت بهشت الهام گرفته شده است. این پلان که آن را نه بخشی نیز می نامند از فرم های اصیل ایرانی است. سازماندهی این طرح سازماندهی متمرکز برونگرا است چراکه فضاها طوری سازماندهی شده اند که یک بخش مرکزی مهم و شاخص در آن ها وجود دارد. در معماری این بنا در دوره های مختلف تغییراتی انجام شده است. این برج آجری است و طاق نماها و راه پله های آجری دارد.

جالب است بدانید که آخرین مراسمی که در آن خلعت پوشاندن صورت گرفت متعلق به سال 1330 هجری قمری است که در آن زمان صمدخان مراغه ای در تبریز حکومت می کرد. از سال 1345 صاحب برج خلعت پوشان، دانشگاه تبریز است که برای تحقیقات علمی محوطه آن را به دانشکده کشاورزی خود واگذار کرده بود.

در حال حاضر عملیات بازسازی و تبدیل آن به مکانی گردشگری در حال انجام است. این برج تاریخی در مسیر جاده ای تهران تبریز واقع شده است و قرار گرفتن آن در مجاورت عناصر طبیعی محیط مانند قله هایی در اطراف این محوطه، باغ های سرسبز و زیبا و مهمتر از همه عبور رودخانه مهرانه رود که زمینه ای مساعد برای گسترش باغ ها و سرسبزی است مسئولان را به فکر برنامه ریزی برای تبدیل محوطه این عمارت به بوستان انداخته است. با این اقدامات عمارت خلعت پوشان به سمبلی زیبا در ورودی شرقی شهر تبریز تبدیل می شود. عمارت خلعت پوشان در سال 1377 به ثبت ملی رسیده است و شماره ثبت آن 2010 می باشد. اگر به خانه های محلی علاقه مند هستید اقامتگاه بوم گردی تقی زاده تبریز نیز که در روستای اسفنجان قرار دارد بسیار به این عمارت نزدیک است. شما می توانید علاوه بر تجربه یک شب خوابیدن در دل کوه و چشیدن طعم زندگی به سبک سنتی سری هم به برج خلعت پوشان تبریز بزنی.

تبریز یکی از شهرهای مهم و پرطرفدار در میان گردشگران است و به سبب آنکه در گذشته پایتخت کشور بوده است، جاذبه های دیدنی بسیاری دارد که از جمله آن ها می توان به برج خلعت پوشان، خانه مشروطه و غیره اشاره کرد؛ همچنین به دلیل موقعیت جغرافیایی این شهر و نزدیکی آن به کشورهای همسایه از نظر اقتصادی نیز مورد توجه افراد بسیاری است و هر ساله مسافران زیادی از اقصی نقاط کشور و حتی جهان راهی تبریز می شوند.