موزه پارس شیراز، تاریخی با طعم زندیه

باغی زیبا که گنجینه های ارزشمندی را دربر گرفته و به جای پنهان کردنشان آن ها در معرض دید قرار داده است. باغ نظر در شلوغی های امروز شهر شیراز مقصد این باره سفر ماست. یک موزه در میان باغ، هدف اصلی ما از سر زدن به باغ نظر است. اگر فکر می کنید که بازدید از موزه آن هم در شیراز شاید آنقدرها هم دلچسب نباشد سخت در اشتباهید. اگر در این سفر کوتاه با ما همسفر شوید، حتما خواهید دید که خشکی و رسمیت موزه هایی که قبلا دیده اید اینجا تبدیل به جاذبه ای قوی می شود که چشم ها و ذهن ها را مسحور و قلب ها را شیفته خود می کند. کافی است قبل از سفر به موزه پارس شیراز عکس آن را ببینید تا نگاهتان به کل دگرگون شود. تاریخچه موزه پارس هم به خودی خود شگفت انگیز است.

باغ نظر
با یک جستجوی کوچک آدرس موزه پارس را پیدا کرده و در صبح یک روز دل انگیز هتل را به مقصد موزه پارس ترک می کنم. تعریف این موزه را بارها و بارها شنیده ام و البته زمانی که فهمیدم این موزه در یک بنای تاریخی و بسیار زیبای شاهانه آن هم از نوع کریمخانی قرار دارد شوق و ذوق دیدارم چند برابر شد. با ورود به خیابان شهره زند در قلب تاریخی شیراز، کم کم سر و کله موزه هم پیدا شد. در نگاه اول یک باغ مصفا با بهارنارنج های زیبا و سرحال و سروهای مغرور و قد کشیده که سرسبزی و شادابی شان حصار نرده های اطراف باغ را کمرنگ تر کرده است. بلیط به دست از چند پله پایین آمده و همان اول کار چشمم به جمال یک آب نما روشن می شود.

در یک نگاه کلی یک باغ بزرگ که حالا بیشتر به پارک می ماند و گل کاری های منظم و کوزه هایی در لب باغچه که نمای فوق العاده ای ایجاد کرده اند. کف حیاط سنگ فرش است و آفتاب امروز قصد دلبری دارد. یک حوض بلند بالا هم خودنمایی می کند و در امتداد نگاهم یک بنای زیبا در آن وسط همچون نگینی می درخشد.

این باغ وسوسه کننده است و مرا فریفته خود کرده است. گشت و گذاری در این باغ نشان از قدمت بالای درختان آن دارد. برخی از درخت ها با تابلوهایی شماره گذاری شده اند که نشان از سن بالای آن ها دارد. نیمکت ها محل مناسبی برای نشستن و لذت بردن از زیبایی درختان است.

در یک گوشه از باغ یک تکه سنگ قرار دارد که انگار ارزش فراوانی دارد. نزدیکتر که می شوم نقوش روی سنگ آشناتر می شوند. تصاویری از پهلوانان ایرانی که گرز بدست آماده و سرحال به شما زل زده اند. سنگ ازاره ای متعلق به دوران قاجار که متعلق به کاخ خورشید است.، با زیبایی و ظرافت تمام که بسیار چشم نواز است. از آن گوشه باغ دل کنده و به گشت و گذارم ادامه می دهم در سویی دیگر یک تکه سنگ دیگر قرار دارد که نقش برجسته دو شیر و یک تاج را در بر می گیرد. نسبت به سنگ ازاره ی قبلی این طرح پیچیده تر و شلوغ تر است. این طرح هم متعلق به دوران قاجار است.

یک سوی دیگر باغ یک ستون سنگی قطور قرار گرفته که به نظر جالب تر از بقیه آثار در محوطه باغ است. یک سنگ با نوشته هایی که بر روی آن حکاکی شده و متعلق به سال 590 هجری است. این سنگ نوشته متعلق به بند رامگرد و پس از کشف از نزدیکی های شیراز به این موزه انتقال یافته است. خود رامگرد به اندازه یک کتاب شگفتی و تاریخ در پی دارد.

حالا که حسابی در باغ قدم زده ایم به سمت بنای اصلی حرکت می کنم. هر چه جلوتر می روم زیبایی های این هشت ضلعی آجری بیشتر به چشم می آید. چهار ضلع بزرگتر و چهار ضلع کوچکتر هستند. روی اضلاع بزرگتر پنجره ها یا به اصلاح ارسی ها و روی اضلاع کوچکتر درب ها تعبیه شده است. دور تا دور بنا کاشی کاری های هفت رنگ و زیبایی دارد که چشم را می نوازد. طاق نماهای قوس دار و مقرنس های دلبرانه بنا آن را به شدت زیبا کرده است. نقش گل و مرغ هم که یادگار دوران زندیه و زینت بخش کاخ کوچک و ساده کریمخان است. دور بنا چرخی می زنم تا گوشه ای از زیبایی هایش را از دست ندهم. عمارت کلاه فرنگی، نام بنایی است که در پیش رو می بینیم. بنایی که به دستور کریم خان زند ساخته شد تا محلی برای پذیرایی میهمانان خارجی و گاه برگزاری مراسم و میهمانی ها و رسیدگی به برخی امور حکومتی باشد. لچکی های مثلث شکل و آراسته در بنا، چشم نوازی می کند. اما زیباترین قسمت این بنا تصویر به تخت نشستن حضرت سلیمان و یک منظره شکارگاه است که ظرافت و زیبایی اش هوش از سر می پراند. بیایید سری به درون عمارت کلاه فرنگی بزنیم.
عمارت کلاه فرنگی، قدیمی ترین موزه فارس
حیرت انگیز! اینکه بنایی با این وسعت، درونی به این شگفتی و زیبایی داشته باشد، حیرت انگیز است. یک سالن بزرگ که یک حوض هشت ضلعی مرمرین در مرکز آن دلبری می کند. گنبدی بلند بالا با انواع و اقسام گچ بری های ظریف و حیرت انگیز و مقرنس های زیبا و چشم نواز که نفس را در سینه حبس می کند و پیچک هایی که تا اوج می روند. چهار شاه نشین و چهار اتاقک در چهار سوی این بنای دو طبقه با نقاشی های ظریف و زیبا و گچ بری های استثنایی و خطوط اسلیمی که گویی به در و دیوار جان بخشیده اند. نور هنرمندانه به داخل بنا می تابد و نقاشی های گل و مرغ را جان می دهد.

اینجا به معنای واقعی کلمه ایرانی است. از طرح و نقشه اش گرفته تا نقاشی ها و گچ بری هایش و باز هم یک مهر تایید بر زیبایی و وقار معماری ایرانی. شاید مردمی بودن کریم خان شکل و شمایل کاخ را به این شکل ساده تغییر داده است. زمانی که کریم خان چشم از جهان فرو بست، پیکرش در یکی از شاه نشین های عمارت کلاه فرنگی به خاک سپرده شد، اما با به قدرت رسیدن آقا محمدخان قاجار و کینه توزی های شاه جوان قاجار، قبر کریم خان شکافته شده و استخوان هایش به کاخ گلستان منتقل شد.

موزه پارس، مرورری بر تاریخ ایران
ویترین های شیشه ای در گوشه و کنار موزه و تابلوهای نقاشی نظرم را کاملا به سوی خود جلب کرده است. رنگ و لعاب برخی ویترین ها دیدنی است. ویترینی پر از جعبه های کوچک و بزرگ است با نقاشی های ظریف و آنچنانی، که جعبه لاکی نامیده می شوند.

آینه های بوم الوان زرافشان بازهم با همان طرح و نقش های شکار و گل و بوته در کنار قلمدان های لاکی ظریف آنقدر چشم نواز است که برای دقایقی هر بیننده ای را محو خود می کند. این ویترین ترکیبی از دوران صفویه و زندیه است. مقبره زیبا و ساده کریم خان زند هم در همین حوالی قرار دارد.

کمی آن سوتر ویترین قرآن های دست نویس و بسیار قدیمی چشم نوازی می کند. قرآنی مشهور به هفده من که توسط شاه ابراهیم پسر شاهرخ تیموری در قرن نهم هجری نگاشته شده است و سال ها در دروازه قرآن و تنگ الله اکبر شیراز بر بالای دروازه قرار داشته است و حالا در موزه پارس نگهداری می شود. چند قرآن خطی دیگر هم در سایر ویترین ها به چشم می خورد که منتسب به پیامبر اکرم(ص) و برخی از اصحاب ایشان است. برخی از قرآن ها نیز منتسب به امامان است. تابلوها هم بخش ارزشمندی از این موزه هستند. تابلوی کریم خان زند اثر صدرالدین شیرازی در کنار برخی از لوازم شخصی پادشاه نیز در ویترین ها به چشم می خورد.

یک تابلوی زیبا هم کریم خان را در کنار دوستانش در حال کشیدن قلیان به تصویر میکشد. حالا که بحث از قلیان شد باید بگویم قلیان های باارزشی اینجا در میان ویترین ها به چشم می خورد!

یک ویترین پر از ادوات جنگی یک سرباز ایرانی است. یک شمشیر فولادی، زرهی ریز بافت، کلاه خود و سپری آهنی که برخی از آن ها در همان شیراز کشف شده و آن طور که در توضیحات کنار ابزار در ویترین ذکر شده برخی متعلق به دوران زندیه و برخی متعلق به دوران صفویه است.

موزه گستره وسیعی از تاریخ را شامل می شود، از هزاره های قبل از میلاد گرفته تا سال های معاصر، چرا که کمی آن سوتر شکل و شمایل ویترین نشان از قدمت بالای محتویاتش دارد. ظرف ها و ابزارهایی که مفرغی نامیده می شوند و قدمتی چند هزار ساله دارند. یک سردیس جالب هم در میان ویترین جلب توجه می کند و به گمانم متعلق به دوران ساسانی است و آن طور که نوشته متعلق به منطقه داراب استان فارس است.

به این مجموعه های تاریخی که می رسم یک ویترین دارای چند کوزه است که نقش و طرح ابتدایی اش نشان از قدمت بالای آن دارد. شکل و شمایل عجیب کوزه ها هم نشان از کهن بودن آن ها دارد. این کوزه ها هم چند هزار سالی قدمت دارند و متعلق به هزاره دوم قبل از میلاد است. چند تکه ظروف سفالی اما رنگ و لعاب لاجوردی و شکل و شمایلی نوتر دارند و گویی متعلق به دورانی معاصرتر است. رنگ لاجوردی آن ها بسیار زیباست و هنوز هم آثار نقاشی شان هویداست. آثاری متعلق به قرون هشتم و نهم.

تابلوهای نقاشی اما بخش مهم موزه اند. در میان نقش ناز و نیاز حافظ و معشوقه اش که معاصر است و نقاشی بایزید بسطامی اما تابلوی سند ازدواج یکی از همان ممالک های قدیم خنده را میهمان لب ها می کند.

دست خط صدرالمتالهین، قلیان های میناکاری و نقره کاری شده، آیینه کاری، خاتم کاری، سکه های قدیمی، ظروف طلاکاری، قرآن های نفیس و بعضا طلاکوب، زمان گذشته اما هنوز چیزهای زیادی برای کشف باقی مانده است.

موزه پارس در قلب عمارت کلاه فرنگی یکپارچه ایران است و از هر سو که میروی بخشی از تاریخ به زیبایی تمام از بیننده استقبال می کند.

آدرس موزه پارس شیراز
آدرس: شیراز، خیابان زند، باغ نظر، جنب ارگ کریمخان
ساعات بازدید: از ساعت 8 الی 18
هزینه بلیط: 3000 تومان

اقامت در شیراز

رزرو هتل در شیراز