کرمان دیاری است که طیف وسیعی از جاذبه های گردشگری را در خود جای داده است. جاهای دیدنی کرمان از خشکی کویر شهداد را شامل می شود تا سرسبزی باغ شاهزاده ماهان. بناهای تاریخی این شهر نیز طرفداران خاص خود را دارد. مجموعه گنجعلیخان که شامل مسجد، کاروانسرا، مدرسه و حمام است در کنار بازار گنجعلی خان کرمان قرار دارد. یکی از بخش های دیدنی این مجموعه حمام آن است. این حمام متعلق به قرن یازدهم هجری قمری و دوران صفوی است. آن را می توان گنجینه ای بینظیر از تلفیق هنر زیبای معماری و به کار بردن مصالح گوناگون همراه با کاشیکاری ها، نقاشی ها، مقرنس کاری ها، حجاری ها و گچبری ها نام برد.
برای سفر به کرمان با سر زدن به سایت ایران هتل آنلاین اقدام به رزرو هتل در کرمان نمایید. هتل پارس کرمان هتلی پنج ستاره با موقعیت مکانی خوبی در شهر است.
نگاهی گذرا به مجموعه گنجعلی خان کرمان
در هنگام سلطنت شاه عباس صفوی فردی به نام گنجعلی خان یکی از حاکمان معروف کرمان بود. دوران حکمرانی وی از سال 1005 تا 1034 هجری قمری بود. گنجعلی خان فردی کوشا در زمینه آبادانی و احداث بناهای کاربردی بود. وی با صرف هزینه دولتی بناهای عام المنفعه زیادی ساخت. در زیر تصویری از گنجعلی خان را مشاهده می نمایید.
یکی از اقدامات مهم وی ساخت میدانی بزرگ با طول 100 و عرض 50 متر در وسط شهر کرمان بود. دور تا دور این میدان نیز مدرسه، مسجد، حمام، بازار، آب انبار، ضرابخانه و چهارسوق احداث کرد که به تمامی این بناها مجموعه گنجعلی خان گفته می شود. معمار مجموعه گنجعلیخان استاد سلطان محمد یزدی بود. این بناهای با ارزش در دوران صفویه و در زمان اوج شکوفایی هنر معماری در این شهر ساخته شدند.
برای آشنایی بیشتر شما در ادامه توضیحات کوتاهی در مورد بناهای اطراف میدان و سپس حمام گنجعلی خان ارائه شده است:
ضرابخانه گنجعلی خان
ضرابخانه یکی از بناهای اطراف میدان است که در دوره های مختلف برای ضرب سکه از آن استفاده می شده. این بنا دارای تزئینات خاصی است و شیوه معماری به کار رفته در آن ویژگی مهم برای بازدید از این مجموعه است. مساحت ضرابخانه حدوداً 280 متر است و در قسمت شمال میدان قرار گفته است. نقشه آن به صورت هشت ضلعی است. یک اتاق دارد، چهار ایوان و غرفه که در چهار زاویه قرار گرفته اند. امروزه ضرابخانه به موزه ای بسیار زیبا تبدیل شده است.
بیشتر بخوانید:
در این موزه سکه های ضرب شده در دوران های مختلف اشکانی، ساسانی، اموی، عباسی، گورکانی، تیموری، ایلخانی، آق قویونلو، افشار، صفوی، زندیه، قاجار و پهلوی همراه با توضیحاتی در مورد جنس و وزن آنها و نقوش روی سکه ها را مشاهده می کنید.
مدرسه و کاروانسرای گنجعلیخان
مدرسه گنجعلیخان مساحتی در حدود 3200 متر مربع دارد که در قسمت شرقی میدان قرار گرفته است. این مدرسه دو طبقه بوده و تاریخ احداث آن بر روی کتیبه ای که بر سردر آن قرار گرفته سال 1007 هجری قمری می باشد. در این مدرسه گنجینه ای از کاشی کاری های معرق، گچبری و نقاشی های زیبای دوران صفویه را مشاهده می کنید.
در واقع کاروانسرا گنجعلی خان کرمان همان مدرسه بوده که تغییر کاربری پیدا کرده و تبدیل به کاروانسرا شده است. در حال حاضر نیز این کاروانسرا به یکی از حوزه های علمیه مهم کرمان تبدیل شده است.
مسجد گنجعلی خان
مسجد گنجعلی خان کرمان در قسمت شمال شرقی میدان قرار گرفته است و نمونه بارزی از هنر تزئینی دوران صفویه است. بنای این مسجد کوچک است. یک شبستان و یک ایوان ورودی دارد. سقف گنبدی مسجد دارای 12 نورگیر است.
حمام گنجعلی خان
حمام گنجعلی خان با مساحتی در حدود 1000 متر مربع می باشد. این حمام تا سال 1316 خورشیدی (چیزی حدود 50 سال) توسط مردم استفاده می شد. آب حمام از قناتی که در نزدیکی میدان قرار داشت تأمین می شد. امروزه این حمام تبدیل به موزه شده و مورد استقبال قشر کثیری از گردشگران قرار گرفته است. به همین دلیل توضیحات بیشتری در این خصوص ارائه می شود.
قسمت های مختلف حمام های تاریخی تقریباً شبیه هم هستند. در ساخت تمام آنها سردر و دالان و رختکن و هشتی و خزینه و تون و چال حوض نمایان است. از زیبایی های این حمام استفاده از انواع کاشی است. کاشی های معرق، کاشی های هفت رنگ و کاشی های خشتی در ساخت این حمام به کار رفته اند. راهروهای این حمام ارتفاع کمی دارند ولی ارتفاع رختکن زیاد است. جالب است بدانید که این حمام ضدزلزله ساخته شده است.
در این حمام ابتدا ار سردر آن وارد راهرو می شوید و پس از عبور از هشتی به رختکن یا سربینه می رسید.
ورودی رختکن حمام
رختکن یک فضای باز و در واقع فضای اصلی حمام است که کاشیکاری زیبایی دارد. فضای رختکن شامل یک فضای میانی با سقف بلندی است که غرفه های کوچکی در گرداگرد آن قرار دارند. غرفه هایی مانند غرفه کارگران، غرفه بازرگانان و غرفه خوانین. رختکن محلی برای استراحت و گفتگو بود.
مجسمه های ساخته شده در غرفه خوانین
در قسمت هشتی میانی وسایلی که در آن زمان برای حمام کردن استفاده می شد به نمایش درآمده است. وسایلی مانند کیسه، لیف، سنگ پا، سرخاب و غیره.
بعد از عبور از هشتی به گرمخانه حمام می رسیم که در آن مجسمه هایی از دلاکانی که در حال مشت و مال و یا کیسه کشیدن هستند نمایش داده شده اند.
بخش های دیگر حمام، خزینه، محل مخصوص حمام کردن حاکمان و افراد بزرگ مملکتی و تون حمام یا آتش دان هستند.
تون آن قسمتی است که گرمای حمام از آن تأمین می شود. تون در زیر خزینه قرار دارد.از طریق پایین رفتن تعدادی پله به تون دسترسی پیدا می کنید. گرما و دود حاصل از سوختن هیزم در این قسمت توسط انشعاباتی به نام گربه رو به حمام و سپس به بیرون هدایت می شد.
سنگی در حمام وجود دارد که به آن سنگ ساعت گفته می شود. که در گذشته زمان را از طریق این سنگ متوجه می شدند. این سنگ که تقریباً قرمز رنگ است در محلی قرار داده شده بود که در میانه روز نور درست در وسط سنگ قرار می گرفت. به این ترتیب مراجعه کنندگان متوجه زمان می شدند.
تأمین روشنایی این حمام از طریق نورگیرهای سقف صورت می گیرد. این نورگیرها که گلجام نام دارند شیشه های رنگی دارند و نور خارج شده از آنها جلوه ای خاص دارد. بخصوص وقتی که زاویه تابش خورشید طوری است که نور بر روی آب حوض می افتد.
نکته جالب و حائز اهمیتی که در بازدید از این مجموعه مشاهده می کنید وجود توضیحات انگلیسی در پایین توضیحات فارسی مجموعه است. بازار در سه قسمت این مجموعه قرار گرفته است. قرار گرفتن بازار در کنار مجموعه گنجعلی خان امکان خرید کردن و تهیه سوغاتی را آسان نموده است.
در حال حاضر هر یک از بناهای اطراف میدان خود به تنهایی یک جاذبه گردشگری محسوب می شوند. شما می توانید علاوه بر بازدید از این مجموعه به خرید صنایع دستی کرمان و سوغاتی نیز بپردازید.
