موزه ی مردان نمکی زنجان

زنجان یا زنگان شهری است که مرکز استان زنجان می باشد، زنجان از شمال به شهرستان های طارم و خلخال و میانه و از شرق به سلطانیه و طارم و ازجنوب به خدابنده و ایجرود و از غرب به ماه نشان منتهی می شود. بر اساس نوشته های حمدالله مستوفی جغرافی دان و تاریخ نگار نامدار ایرانی، این شهر را اردشیر بابکان پایه گذاری کرده است و از آن جایی که زنجان در مسیر تجاری ری به آذربایجان قرار داشت از موقعیت استراتژیک خوبی بهره مند بود. این شهر که در گذشته شهین نامیده می شد به دلیل برخورداری ازموقعیت استراتژیکی خوب و روستاهای حاصل خیز و سرسبز بسیار پر رونق بود و شاید به همین دلیل در دوران ساسانی به زندیگان یا زندگان شهرت داشته است. به مرور زمان زندیگان به زنگان تغییر یافت و بعد از اسلام معرب شده و به زنجان تبدیل شد.

استان زنجان از نظر تاریخی یکی از کهن ترین نواحی سرزمین ایران است و آثار تاریخی و کاوش های باستانی دیرینگی و قدمت آن را نشان می دهند. کشف آثاری متعلق به هزاره ی پیش از میلاد در یکی از روستاهای زنجان بیانگر این موضوع است که این منطقه دارای چشمه سارهای فراوان و رودهای زیادی بوده است و مردم آن در امنیت و آرامش به دامداری و کشاورزی مشغول بوده اند. زنجان به علت وجود معادن باارزش از قدیم بسیار مورد توجه بوده است، یکی از با ارزش ترین کشفیات تاریخی کشور به نام مردان نمکی موید این امراست، که این شهر دارای گذشته ای پر فراز و نشیب و رازگونه بوده است. با ما همراه شوید تا به زنجان برویم و برای آشنا شدن با سبک زندگی و ابزارهای این مردان، فقط به دیدن عکس موزه مردان نمکی اکتفا نکنیم. ایران هتل آنلاین با رزرو هتل های زنجان در این سفر همراه شماست. شما می توانید با رزرو آنلاین هتل در زنجان آسوده خاطر و هوشمندانه سفر کنید.

موزه مردان نمکی کجاست؟
مردان نمکی نامی است که به شش مومیایی یافت شده در معدن چهرآباد زنجان داده شده است. از میان مردان نمکی یافت شده، سه مرد نمکی مربوط به دوره ی هخامنشیان (حدود 400 پیش از میلاد) و دو مرد نمکی دیگر نیز مربوط به دوره ی ساسانی (حدود 400 تا 600 بعد از میلاد) هستند. این یافته های ارزشمند در عمارتی به نام ذوالفقاری حفظ و نگهداری می شوند. عمارت ذوالفقاری، بنایی تاریخی است که در بافت قدیمی زنجان و در ضلع شمالی سبزه میدان و مسجد جامع قرار دارد. این بنا زمانی ساختمان مسکونی و اداری حکمران زنجان بوده است و از بخش های مختلفی همچون مجموعه های اندرونی و بیرونی تشکیل شده بوده است، اما در حال حاضر فقط بخش بیرونی آن باقی مانده است که به نام عمارت محمود خان ذوالفقاری معروف است.

با توجه به روایت ها این بنا توسط سردار اسعد الدوله (پدر محمود خان ) بنا شده است و قدمت آن به اواخر دوران قاجار برمی گردد، این بنا که با آجر کاری های زیبا و نقش دار مزین شده است، بر اساس الگوهای خانه های عیان نشین طراحی و ساخته شده و در سال 1375 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این عمارت که سال ها مورد بی توجهی و بی مهری قرار گرفته بود، از سال 1379 مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت و با انتقال مجموعه آثار بدست آمده از معدن نمک، موزه ی موقتی در آن به وجود آمد و در سال 1388 با نام موزه ی باستان شناسی استان زنجان افتتاح شد و با نمایش مجموعه ی ارزشمندی چون مردان نمکی به عنوان یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری شهر زنجان مورد توجه گردشگران و مردم قرار گرفت. این موزه که به نام موزه ی مردان نمکی شهرت پیدا کرده است، مکانی شد که مردان نمکی پس از سال ها در معرض نمایش عموم قرار گرفتند و ما را با دنیایی آشنا کردند که پیش از آن درک و تصور آن برای ما مقدور نبود.
آدرس موزه مردان نمکی: زنجان، سبزه میدان، عمارت ذوالفقاری
زمان بازدید از موزه: در شش ماه اول سال: 8:30 تا 13 و از 15 تا 19 عصر- شش ماه دوم سال :8:30 تا 13 و از 15 تا 18:30
روز تعطیل درهفته : سه شنبه
بهای بلیط: 2500

داستان کشف مردان نمکی

در زمستان سال 1372 در معدن نمکی در چهر آباد، معدنچیان هنگام کار با بولدرزبا بقایای اسکلت یک مرد مواجه شدند، مردی که مو وریش بلندی داشت و گوشواره ی حلقه مانندی در گوش چپ او دیده می شد. این نیم تنه ی بدست آمده از آن جا که در یک محیط نمکی سالم مانده بود، به مرد نمکی معروف شد. پس از این کشف عجیب، عده ای از پژوهشگران و باستانشناسان به منطقه رفتند و آن ها پس از کاوش توانستند اشیا جالب توجهی مانند سه قبضه چاقو، یک شی نقره ای، چند تکه پارچه ی نقش دار، قطعه های یک طناب چرمی و تکه هایی سفال را در آن جا پیدا کنند. مهم ترین یافته ی سال 1372 کشف پای چپ مرد نمکی شماره یک بود که در چکمه ی بلندی قرار داشت. جنس چکمه از چرم و بلندی آن 48 سانتی متر بود. با توجه به نتیجه ی مطالعات و آزمایش کربن شماره ی 14 بر روی استخوان و لباس او، قدمت مرد نمکی شماره ی یک را 1700 سال قبل، یعنی اوایل دوره ی ساسانی تعیین کردند و با توجه به لباس ها و زیور آلات او، به این نتیجه رسیدند که مرد نمکی متعلق به طبقه ی اشراف و شاهزاده ها بوده است.

با وجود این اکتشاف معدن همچنان به کار خود ادامه داد، تا این که در سال 1383 معدنچیان در هنگام کار با بولدوزر مجددا با بقایای یک اسکلت انسانی مواجه شدند. اسکلتی که به علت برخورد بولدوزر کاملا متلاشی شده بود. علاوه بر آن شماری از اشیا تاریخی نیز کشف شد که به میراث فرهنگی زنجان منتقل شد. بررسی ها اولیه نشان داد که این مرد هم مانند مرد نمکی شماره یک مردی میانسال بوده و بر اثر ریزش دیواره ها و سقف تونل کشته شده است.

کشف اتفاقی مرد نمکی شماره ی دو باعث شد کاوشگران، کاوش های خود را از سر بگیرند. بقایای مرد نمکی شماره 3 نیز مانند مرد نمکی شماره ی دو به طور اتفاقی و در هنگام کار با بولدوزر یافت شد، به همین دلیل اسکلت این مرد نیز متلاشی شده و به بقایای بدن او به صورت تکه تکه پیدا شد. بقایای این مرد نشان می داد که او نیز بر اثر حادثه ی ریزش تونل و سقوط یک سنگ بسیار سنگین کشته شده است.

مرد نمکی شماره 4 سالم ترین مومیایی این مجموعه است، که علی رغم آسیب دیدگی به هنگام مرگ بیشتر قسمت های بدن او سالم مانده است. در واقع بدن وی بر اثر از دست دادن آب کاملا خشک شده و با وجود شکستگی های که در جمجمه ی او دیده می شود، او بر اثر فشار بر روی قفسه ی سینه و پارگی قلب بر اثر ریزش تونل و ریختن آوار از دنیا رفته است. بر اساس تحقیقات انجام شده، مشخص شد که این پسر جوان در حدود 16 سال داشته است. در گوش های او حلقه هایی از نقره به چشم می خورد و لباس کاملی بر تن او دیده می شود، که شامل یک بالاپوش بلند، شلوار و کفش چرمی می باشد. در کنار او یک چاقوی فلزی درون غلافی از چرم و دو کوزه ی سفالی وجود داشت.

بقایای مرد نمکی شماره ی پنج در اثر کاوش ها پیدا شد.از بقایای این مرد که بیشتر قسمت های بدن او در اثر ریزش تونل و آوار از بین رفته بود، چیزی به جز سر بدست نیامد.
با ادامه ی کاوش ها و در سال 1386 باستانشناسان موفق شدند که ششمین مرد نمکی را در نزدیکی مرد نمکی شماره ی دو پیدا کنند. اما به علت عدم شرایط نگهداری مطلوب این جسد همچنان در میان نمک ها باقی مانده است.
کاوشگران در بررسی های انجام شده متوجه شدند که این معدن از زمان هخامنشیان تا دوره ی ساسانی فعال بوده است. اما روش های استخراج در این دوره ها با هم متفاوت بوده است. بسیاری از آثار بدست آمده به موزه ی باستان شناسی زنجان انتقال یافت، اما سر و پای مرد نمکی شماره یک در موزه ی ایران باستان تهران نگهداری می شود.

با بررسی ها و تحقیقات باستان شناسان مشخص شد که مردان نمکی مکشوفه، معدنچیان و کارگرانی بوده اند که در اثر ریزش دیواره ها و تونل های معدن کشته و مدفون شده اند. بر اساس آزمایش کربن 14 مشخص شد مردان نمکی شماره ی یک و دو متعلق به دوره ی ساسانی بوده و قدمتی بین 1500 – 1700 دارند، و مردان نمکی 3 و 4 و 5 مربوط به دوره ی هخامنشی، با قدمتی در حدود 2300 سال هستند. در واقع کشف این مردان عجیب توانست بسیاری از ابهامات باستان شناسان را در مورد نحوه ی لباس پوشیدن، ابزارهای دفاعی و ظروف و اشیاء دوره ی ساسانی و هخامنشی برطرف کند. گویی کشف این مردان دریچه ای را مقابل چشمانمان گشود که هرگز تصورش را نمی کردیم، دریچه ای که از طریق آن توانستیم نگاهی به دنیای گذشتگان خود بیفکنیم و گوشه ای ازسبک زندگی و درد ها و آلام آن ها را از نزدیک لمس کنیم.

موزه ی باستان شناسی زنجان سه بخش دارد و علاوه بر مردان نمکی می توانید از دیدن آن ها نیز لذت ببرید. در این بخش ها می توانید آثار تاریخی و اشیائ بدست آمده در دوره های پیش از تاریخ، تاریخ و دوره ی اسلامی را مشاهده کنید. همچنین در مدت اقامت خود می توانید از آثار تاریخی دیگر شهرزنجان مانند: موزه ی رختشویخانه، مسجد جامع، بازار زنجان، حمام سنتی حاج داداش و گنبد سلطانیه دیدن کنید و در صورت امکان بازدید از جاذبه های گردشگری منحصر به فرد آن مانند تپه های آلاداغلار و دریاچه ی پری را فراموش نکنید.