جاهای دیدنی فردوس

شرق یا غرب، شمال یا جنوب فرقی نمی کند عازم کدام مقصد باشید، اینجا ایران است با اقلیمی چهار فصل و سرزمین هایی که هرکدام به اندازه یک دنیا قصه و افسانه در خود جای داده اند. در طول تاریخ چند هزار ساله ایران، این سرزمین آنقدر فراز و نشیب به خود دیده است که گاهی اوقات میخکوبتان می کند. این بار از میان شهرهای کوچک و بزرگ ایران عازم شهری هستیم که به لطف انارهای خوش آب و رنگ و زعفران های خوش عطرش اسم و رسمی برهم زده است. فردوس در پهنه وسیع خراسان شهری است که پشت نام زیبایش تاریخی بلند بالا پنهان کرده است و این خوش نامی و معروفیتش در طول تاریخ و در میان سفرنامه ها و کتب تاریخی نیز کاملا هویداست. اگر به دنبال یک سفر تاریخی هیجان انگیز و البته یک مقصد خوش آب و هوا در همسایگی کویرهای ایرانی هستید حتما یک سر با ما به شهر فردوس بیایید. اگر هم قصد رزرو هتل در هر یک از شهرهای ایران را داشتید، حتما سری به ایران هتل آنلاین بزنید. رزرو آنلاین هتل های ایران با کمترین قیمت و تخفیفات استثنایی در هر روز و ساعتی در آی هو به راحتی میسر است.

فردوس
فردوس شهری کوچک در استان خراسان جنوبی است که 195 کیلومتری با بیرجند فاصله دارد. شهری زیبا با باغ های زیبای پسته، مزارع یکپارچه سفید پرورش پنبه، زمین های زینت بسته با گل های زعفران، شهری با باغ های بهشتی انار و درختان سربفلک کشیده گردو! شهری که دیوار به دیوار کویر است اما باغ ها و روستاهای سرسبزش مثل سدی محکم در برابر پیشروی کویر ایستاده است. اما اگر سری به پیشینه تاریخی فردوس بزنید تنها تا سال 1308 هجری شمسی این نام را در سندها و متون تاریخی خواهید یافت و در روزگاران قبل از آن اثری از فردوس نیست، اما این شهر قدمتی چند هزار ساله دارد، سال هاست که به اسم بامزه تون شناخته می شود. جستجوهای باستان شناسی قدمت این شهر را به هزاره های قبل از میلاد می رساند و در برخی منابع حتی به دوران حکومت مادها اشاره شده است. اما آنچه مسلم است شهر در دوران حکومت ساسانیان منطقه ای آباد و ثروتمند بوده است و از آمار جمعیتی بالایی برخوردار بوده است.

اما ماجرای شهر از آنجایی جذاب تر می شود که سر و کله اسماعیلیان در ایالت قهستان پیدا می شود و شهر تون تبدیل به مرکز مهمی برای فرقه مرموز اسماعیلیه می شود. تون تبدیل به دومین مرکز مهم اسماعیلیان می شود و قلعه استراتژیک دختر و کوه قلعه تبدیل به مراکز امنی برای افراد حسن صباح می شود. اگر سری به سفرنامه ها بزنید حتی ردپای تون را در سفرنامه های مارکوپولو هم خواهید یافت. اوضاع به همین منوال ادامه پیدا نمی کند و شهر زیبا و آباد تون بر اثر حمله مغول ها به یکباره ویران می شود. مغول ها آنقدر در این شهر کشته می گیرند تا از کشته ها یکی پس از دیگری تپه ای ایجاد می شود که می گویند تا چند دهه پیش هنوز حدود تپه کاملا مشخص بوده است. بعد از مغول ها اما باز هم زندگی به شهر باز می گردد و تون دوباره رونق می گیرد و در دوران صفویه بناهای بسیاری در آن برپا می شود و تون دوباره آباد و ثروتمند می شود.

اما روزگار فراز و نشیب بسیار به این شهر تحمیل می کند و قحطی فراگیر قرن یازدهم رنگ مرگ را به این دیار زیبا می پاشد. بازهم زمان می گذرد و تون سر از خاک برمی آورد تا اینکه در زلزله مهیب سال 1347 ، تون بازهم تا لب ویرانی کامل می رود و این بار بسیاری از اهالی به شهرهای بزرگ مهاجرت می کنند و برخی هم خانه هایشان را در کنار شهر ویران شده می سازند، اما برخی از اهالی تون در میان همان ویرانه ها و محلات قدیمی و چند صد ساله خانه هایشان را از نو می سازند. تون اما روند روبه رشدش را همواره ادامه می دهد و با اینکه شهری کوچک در پهنه خراسان بوده اما بعد از مشهد دومین شهری است که برای خودش شهردار دست و پا می کند و این رتبه در ایران به رتبه 17 می رسد، که غافلگیر کننده است.

حالا تون فردوس نامیده می شود و بازهم با باغ های زیبا و البته پیشینه تاریخی غنی اش استوار ایستاده است. اهالی فردوس با زبان شیرین و محصربفرد تونی صحبت می کنند و زبانشان هم نشان از اصالت و قدمت طولانی شان دارد. این گویش در میان تمام گویش های ایرانی بیشترین شباهت را به زبان فارسی باستان دارد. بیایید سری به جاذبه های شهره شهر فردوس بزنیم.

مجموعه تاریخی کوشک
آدرس: استان خراسان جنوبی، فردوس، کمربندی فردوس
شهر تاریخی تون چندین دروازه داشته که دروازه قائن یکی از آن هاست. در نزدیکی این دروازه یک مجموعه تاریخی قراردارد. این مجموعه شامل مسجد، حمام، حوض انبار و یک آب انبار است. به نظر می رسد هر یک از این موارد در زمان های جداگانه ای ساخته شده است. مثلا مسجد کوشک به گمان باستان شناسان قدیمی ترین مسجد در منطقه خراسان است که متعلق به دوران ساسانیان است. مسجدی خشت و گلی که دو شبستان زمستانه و تابستانه دارد. شبستان زمستانه از قدمت بالاتری برخوردار است و کتیبه ای را در محراب خودش دارد که تاریخ 554 هجری قمری بر آن نقش بسته و شبستان تابستانه یادگار دوران صفویه است. در مورد حمام اما گمانه زنی ها متفاوت است. برخی آنرا از حیث معماری متعلق به دوران صفویه می دانند. حمام ویژگی های منحصربفردی دارد که تعادل دما، نور، امنیت و بهداشت آن را تامین می کند. حوض آب انبار نیز همانطور که از نامش پیداست حوضی بوده که به آب انبار تغییر کاربری داده است و احتمالا آب انبارها هم یادگار صفوی هاست.

حمام های تاریخی
شهر باستانی تون چندین حمام دارد که عباتند از: حمام های جهانیار، خیروز، سردشت، کوشک و زال. هر یک از این حمام ها به سبک و سیاق تمام حمام های ایرانی شامل سربینه، گرمینه، خزینه، هیزم دان و… است. اغلب حمام ها یادگار دوران حکومت صفوی است و در زیرزمین قرار گرفته اند تا بتوان تعادل دمایی را حفظ کرد. در این میان گنبدهای این حمام ها بر کف زمین قرار داشته و نورگیرهایی نیز وظیفه تامین روشنایی حمام را بر عهده داشته است. حمام ها تزیینات خاصی ندارند و تها با آجرکاری کمی آراسته شده اند. در این میان اما حمام خیروز بازسازی شده و حالا به عنوان موزه مردم شناسی مورد استفاده و بازدید قرار می گیرد.

مسجد جامع تون
آدرس: استان خراسان جنوبی، فردوس، خیابان فرهنگ
یک بنای تاریخی دیگر در شهری که به واسطه همسایگی اش با کویر بناهایش همه از جنس خشت و خاک است. در جنوب غربی شهر فردوس فعلی محوطه باستانی شهر تون سابق قرار دارد و مسجد جامع تون نیز در همین محوطه قرار دارد. مسجدی دو ایوانه که جزو معدود مساجدی است که به سبک خراسانی معماری شده است. بنای اولیه مسجد با مقایسه معماری و تزیینات بنا متعلق به دوره سلجوقیان است که بر اثر زلزله ای مهیب آسیب دید اما ایوانی مشهور به ایوان قبله و دو شبستان آن سالم باقی ماند. بخش های آسیب دیده در زمان صفویه بازسازی شد و یک شبستان هم در زمان قاجار به این مسجد اضافه می شود.

وجود چند مدرسه در شهر آباد و پر رونق تون امری طبیعی بوده است. علاوه بر این مدرسه مدارس دیگری نیز در این منطقه برپا بوده است. میرعلی بیک این مدرسه را در دوران صفویه بنان نهاد. مدرسه ای هشت ضلعی که چهار ایوان داشته و پس از گذر از هشتی وارد حیاطی گود می شوی که چند پله ای از سطح ورودی پایین تر است. دور تا دور بنا به جز یک ضلع پر از حجره هایی است که محل تحصیل طلاب بوده است.

نمازخانه این مدرسه زیباترین بخش آن است که با هنر مقرنس کاری آراسته شده است. این مدرسه خشتی و آجری به مدت چند قرن محل تحصیل طلاب بوده تا اینکه به واسطه زلزله 1347 تخلیه شد.

قلعه دختر
آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر فردوس، دو کیلومتری روستای حسن آباد
اگر به تاریخ اسماعیلیه علاقمند باشید حتما می دانید یکی از قلاع مستحکم و استراتژیک اسماعیلیه قلعه دختر یا قلعه حسن آباد بود. این قلعه نیز همانند تمام قلعه های اسماعیلیه بر بلندای کوه قرار گرفته و حصارهای مستحکم سنگی آن را احاطه کرده اند. قلعه متعلق به قرون 5 و 6 هجری است. آثار برح های مراقبتی قلعه هنوز هویداست. اگر چرخی در قلعه بزنید اتاق ها، حمام و حتی چوب ها و میخ های به کار رفته در قلعه را خواهید دید. نکته شگفت انگیز آنکه زلزله سال 1347 پرده از راز بزرگی برداشت. کشف تونل زیرزمینی که این قلعه را به مرکز شهر باستانی تون و همچنین دیگر قلعه مهم اسماعیلیان یعنی قلعه کوه متصل می کرد. در این تونل کشف شده آثار و بقایای چندین جسد کفن پوش نیز کشف شد.

قنات بلده
آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر فردوس، بلوار شریعتی
قنات رمز ادامه حیاط در کویر است. اگر باغ های سرسبز فردوس هوش از سرتان پرانده حتما پای یک قنات قدیمی و چند صد ساله در میان است. قنات بلده اما فقط یک رشته قنات ساده نیست، بلکه مجموعه ای از 15 قنات و دو چشمه آب است که وظیفه آبرسانی به مزارع و باغات شهر تون را بر عهده داشته است. آنچه این قنات و سیستم آبیاری هوشمندش را جذاب تر می کند قدمت آن است که احتمالا به دوران ساسانی بازمی گردد. قنات اما محلی برای تامین آب شرب اهالی تون نیز بوده است و کار تصفیه آب را هم به شیوه هوشمندانه ای انجام می داده است. یک روش برای حفظ آب قنات از تبخیر و همچنین جلوگیری از نفوذ بیش از حد در خاک استفاده از خاک رس بوده است که بسیار ساده و هوشمندانه است.

قلعه کوه
آدرس: استان خراسان جنوبی، ده کیلومتری شهر فردوس
یکی دیگر از قلعه های مهم اسماعیلیان قلعه کوه است. یک قلعه دیگر مستحکم که بر بلندای کوه قرار گرفته و در کل ایالت خراسان کم نظیر است. قلعه ای با چندین برج مراقبت، دیواره های چند لایه که در شش طبقه ساخته شده بود. وجود طبقات متعدد امکان ذخیره آذوقه کافی را به ساکنین قلعه می داده است و آب انبارهایی در کنار یک چاه برای ذخیره آب تعبیه شده بود تا امکان اقامت طولانی مدت در قلعه را فراهم کند. قلعه از سه طرف مشرف به پرتگاه بوده و تنها یک ورودی داشته و گویا ستاد فرماندهی در طبقه ششم مستقر بوده است.

کویر پلوند
آدرس: استان خراسان جنوبی، چهل کیلومتری فردوس
منطقه حفاظت شده مظفری در نزدیکی شهر فردوس، از آن دست جاذبه های طبیعی است که حتما باید سری به آن بزنید. جایی که کوه ها کویر را احاطه کرده اند و عقاب ها به پرواز در می آیند. علاوه بر مشاهده تپه ماهورهای زیبا و صفحات نمکی کویر مظفری یا پلوند می توانید منتظر دیدن کل، میش، قوچ، عقاب، شاهین، تیهو، آهو، روباه، لاک پشت و حتی گرگ باشید. پوشش گیاهی این منطقه نیز پر از گیاهان منحصربفرد و گاه درمانی است. آویشن، بومادران و حتی لاله قرمز در سینه کش کویر پلوند به چشم می خورند. اما این کویر به دم یوزهای خود نیز شهره است. یک پدیده طبیعی که در آن تپه ماهورها بیشتر به دم یوز می مانند تا تپه ماهور!

در نزدیکی این کویر زیبا می توانید سری به سنگ سوراخ بزنید. پدیده ای طبیعی و حیرت انگیز که بر بلندای یک کوه رخ داده است. یک سوراخ که درست در قله یک کوه ایجاد شده و گویی دستکند است اما این پدیده به دلیل فرسایشی است که در سنگ هایی از جنس آهک اتفاق می افتد.

بارگاه امام زادگان
آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر فردوس، خیابان فرهنگ
امامزاده سلطان محمد و سلطان اباهیم که از فرزندان امام موسی کاظم هستند در شهر فردوس مدفون هستند. بر سر مزار این دو بزرگوار مقبره ای بنا شده است که احتمال می رود متعلق به دوران تیموریان است. چندین لوح در داخل بنا قرار دارد که متعلق به دوران شاه اسماعیل صفوی است. بر روی در ورودی و چوبی امامزاده نیز کتیبه ای قرار دارد که تاریخ 984 ه.ق را روایت می کند. بنای امامزاده در زلزله سال 1347 آسیب فراوانی دید و دوباره بازسازی شد. گنبد اما مزاده جزو معدود گنبدهای منطقه خراسان است که با کاشی های منقوش آراسته شده است.

هنوز بسیاری از جاذبه های این شهر باقی مانده است که حتما باید سری به آن ها بزنیم. روستاهای اطراف فردوس یکی از زیباترین مقاصد طبیعت گردی است و چشمه های آب گرم این شهر نیز شهره است. اگر قصد رزرو هتل های فردوس را داشتید حتما سری به ایران هتل آنلاین بزنید. اگر قصد اقامت در هتل را دارید، سری به هتل سنتی عماد نظام فردوس بزنید اما اگر قصد اقامت در یک اقامتگاه بوم گردی را دارید می توانید سری به اقامتگاه بوم گردی پلند فردوس در نزدیکی منطقه حفاظت شده مظفریه یا پلوند بزنید و در کنار آن از یک کویرنوردی حسابی لذت ببرید.