ایران یکی از کشورهای دنیا است که پیشینه تاریخی زیادی دارد. برخی از آیین ها از دوران پیشینیان برای ما به یادگار مانده است که هنوز نیز برپا می شوند. نوروز یکی از سنت های دیرینه ایرانی است که علاوه بر ایران در کشورهایی نظیر افغانستان و تاجیکستان نیز برگزار می شود؛ اما در تعطیلات نوروزی، میزان سفرهای داخلی افزایش یافته و اغلب هتل های اصفهان و هتل های شیراز مملو از مسافران نوروزی هستند. در ایام نوروز برخی دیگر از آیین های نوروزی دیگر نیز اجرا می شود که مهم ترین آن ها سیزده به در است. در مطلب پیش رو قصد داریم اطلاعاتی را درباره فلسفه سبزه گره زدن در سیزده بدر در اختیارتان قرار دهیم.
منظور از سیزده به در چیست
سیزده به در، در واقع سیزدهمین روز فروردین است که جزو تعطیلات رسمی کشور محسوب می شود. سیزده به در آخرین روز از روزهای جشن نوروز است که بعد از انقلاب اسلامی در تقویم رسمی کشور، به عنوان روز طبیعت نامیده شد. جالب است بدانید در گذشته مردم، دوازده روز از فروردین را به نشانه دوازده ماه سال جشن گرفته و سیزدهمین روز از این ماه را به طبیعت رفته و به شادی می پرداختند؛ این امر در حقیقت به منظور به پایان رساندن نوروز انجام می شد.
در گذشته روز ۱۳ فروردین را تیر روز می نامیدند و تیر در زبان اوستایی به معنای ایزد باران است. پیشینیان معتقد بودند که در روز ۱۳ فروردین، ایزد باران بر دیو خشکسالی پیروز می شود. اغلب مردم در این روز سبزه های سفره هفت سین خود را به دل طبیعت برده و در کنار آب روان رها می کنند؛ اما اغلب افراد در این روز امور منحصر به فردی را انجام می دهند که به سنت هایی پایدار در روز سیزده بدر مبدل گشته است. این امور عبارتند از: سبزه به آب روان سپردن، گره زدن سبزه، خوردن کاهو به همراه سکنجبین و طبخ آش رشته.
فلسفه گره زدن سبزه
در کتاب اوستا فردی به نام کیومرث نخستین انسان و نخستین پادشاه نامیده شده است. این فرد دارای یک دختر و پسر با نام های مشیه و مشیانه بوده که بنا بر گفته های حمزه اصفهانی در کتاب سنی ملوک الارض و انبیا، در روز سیزدهمین فروردین با یکدیگر ازدواج کرده اند. این ازدواج به عنوان نخستین ازدواج بشریت شناخته شده است اما علامت این وصال و ازدواج در تاریخ، دو شاخه گره زده شده به هم بوده است؛ ازاین‌رو برای بازگشایی بخت و ازدواج، امروزه دختران و پسران جوان به همین نشانه، گیاهان و سبزه ها را گره می زنند.
باوری دیگری نیز برای گره زدن سبزه در روز سیزدهم فروردین وجود دارد که ریشه در آیین های آریایی داشته و بر این اساس پایه گذاری شده است. بر اساس این باور در روز ۱۳ فروردین، ایزد آب به صورت یک اسب سفید در آسمان حرکت می کند. در این روز تشتر (ایزد آب) با اَپوش (دیو خشکسالی) می جنگد؛ ازاین‌رو بانوان که نمایندگان آناهیتا (ایزد آب) هستند، باید در کنار جوی ها بنشینند و به گره زدن سبزه ها مشغول شوند. عده ای بر این باورند که گره زدن سبزه ها در ۱۳ فروردین سبب گره گشایی مشکلات و مصائب زندگی خواهد شد؛ اما سیزده به درهای امروزی شباهتی به سیزده به درهای دیرین ایرانی ندارند. در گذشته سبزه را در این روز به نشانه احترام به طبیعت در دل زمین می کاشتند اما امروزه شاهد رها شدن آن ها در دل طبیعت هستیم. در هنگام گره زدن سبزه باید به این نکته توجه کرد که نباید ساقه ها و اعضای گیاه شکسته شود؛ زیرا این امر به مرگ و خشک شدن آن منجر می گردد. اگر گره زدن با دقت و ظرافت انجام گردد، با رشد گیاه گره ها باز شده و به طبیعت آسیبی وارد نخواهد شد.
سخن پایانی
کشورمان ایران علاوه بر تاریخچه بلند و بالا، آداب و رسوم کهنی دارد که هر کدام دارای جذابیت های مخصوص به خود هستند. پشت هر یک از این آداب و رسوم داستانی است که شنیدن آن برای اکثر افراد جالب توجه خواهد بود. ازجمله رسوم جالب ایرانی می توان به گره زدن سبزه در سیزده بدر اشاره کرد که در این مطلب به توضیح درباره فلسفه آن پرداخته ایم.
