لاهور، گنجینه ی موگال پاکستان

لاهور دارای تاریخچه ی دیرینه ای می باشد و در قرن 17 میلادی، به عنوان یکی از پر جمعیت ترین و با فرهنگ ترین شهر ها در جهان به شمار می آمده است. حاکمان آن هم که موگال نام داشتند و بخشی از سلسله ی حکومتی ترک ها در آسیای مرکزی به شمار می آمدند، که در سال 1526 شبه قاره ی هند را به تسخیر خود در آورده بودند، هم به توانمندی و قدرتمندی شناخته می شدند.
این دوران طلایی، شهر لاهور را حتی از دهلی و آگرا هم با شاهکار های معماری موگال خود، غنی تر ساخته است. امروزه، این شهر نماد اصلی تاریخ، فرهنگ و حتی آشپزی پاکستان می باشد.
لاهور، مرکز استان پونجاب است و در نزدیکی رودخانه ی راوی، که 15 مایل با واگا و مرز هند فاصله دارد، قرار گرفته است. جایی که مرزبانان دو کشور در مراسم راهپیمایی روزانه ی این منطقه شرکت می کنند.

شاه اکبر در سال 1575 میلادی، این قلعه را برای عقب راندن شورشی ها در مرز شمال غربی کشور ساخت و یک دهه بعد لاهور را به پایتخت حکومتی تبدیل کرد.
همان طور که در میان طاق های لانه زنبوری زیبا و غرفه ها و قصر های با شکوه ساخته شده از ماسه سنگ این بنا قدم می زنید، با طرح های معماری پیدایش یافته در زمان حکومت شاه اکبر محاصره خواهید شد !
پس از پایان یافتن ساخت این بنا، قلعه ی لاهور به نماد اصلی فرهنگ موگال تبدیل شد. معماری که از سنت های هندو و اسلامی الهام گرفته بود و بعد ها الگوی ساخت شاهکاری همانند تاج محل شد.
پسر شاه اکبر، جهانگیر و نوه ی او شاه جهان، هر دو این سبک معماری را سر لوحه ی کار خود قرار دادند و بعد ها به زمین 20 هکتاری این بنا قصر ها، برج ها و بوستان های جدیدی را اضافه کردند. سهم آن ها در این ساخت و ساز های شگفت انگیز، تبدیل کردن این قلعه به یکی از برترین و برجسته ترین طراحی های دنیای موگال می باشد.
از فرشتگان و جنیان نقاشی شده بر روی موزاییک های برج ” Lal سرخ “، مسجد ساخته شده از مرمر موتی و شیش محل با آثار زیبای زر اندودش دیدن کنید.

مسجد عظیم قرمز و صورتی رنگ پادشاهی، برجسته ترین سازه ی پاکستان به شمار می رود و به قلعه ی لاهور هم بسیار نزدیک است.
برای وارد شدن به آن، باید از راه پله ی زیبای جلوی آن تا دروازه ی طاق شکل بزرگ بالا بروید و بعد به حیاط وسیعی که بیش از 60 هزار نفر ظرفیت دارد وارد شوید. سالن عبادت آن درست رو به روی حیاط مسجد و زیر گنبدی زیبا قرار دارد و با دیوار های کنده کاری شده ی مرمرین محاصره شده است.
امپراطور ” اورنگزب ، Aurangzeb ” این مسجد را در سال 1674 میلادی و به عنوان نمادی از پیروزی های خود در نبرد های بخش های جنوبی کشور ساخت. طبق باور های نه چندان موثق محلی، او این بنا را برای وارثین پیامبر اسلام ( ص ) ساخته است.
برای قرن ها بزرگ ترین مسجد دنیا بوده است و امروزه نمادی از نبوغ موگال هاست.
سالن عبادت آن بسیار پر نور و با شکوه است و با نقاشی های آبرنگ دیواری و ستون های گچی متفاوتی، که شبیه به گلدان ساخته شده اند، تزئین شده است.
این توجه به جزئیات تا سالن های گنبدی ادامه پیدا می کند، که توسط طاق هایی از هم جدا می شوند و اتمسفر داخل مسجد را بسیار متفاوت ساخته اند.

در کنار قلعه ی لاهور و مسجد پادشاهی، شهر قدیم قرار گرفته است که از مجموعه ی عظیمی از بازار های کوچک و بزرگ تشکیل شده است. این بازار ها، بعد از بازسازی این شهر و تخریب خانه ها و خرابه های قدیمی پدید آمده اند.
این شهر مانند یک مارپیچ پر پیچ و خم می باشد، پس حتماً قبل از ورود نقشه ی راهنمایی از باجه های گردشگری تهیه کنید. مسیر تعبیه شده برای بازدید کنندگان از این شهر، از دروازه ی دهلی شروع می شود، که از معدود دروازه های بازمانده ی لاهور به حساب می آید.
در نزدیکی این دروازه، یک حمام ترکی تازه بازسازی شده قرار دارد، که متأسفانه هنوز شروع به کار نکرده است.
از آن به بعد، شما درست وارد دریایی از دکه ها و مغازه های کوچک و بزرگ بازار کشمیری خواهید شد.
شما در اطراف خود، پروژه های بازسازی جدید بسیاری را خواهید یافت. بعضی از کوچه ها و خیابان ها هم بسته و سیم های برق و کانال های فاضلاب هم پوشانده و مدفون شده اند.

موزائیک های نقاشی شده ی جادوئی داخل و خارج این بنا تهذیب خود را تراوش می کنند ! ” رودیارد کیپلینگ ، Rudyard Kipling ” این مسجد را به این شکل توصیف می کند :
” پر از زیبایی ها و جذابیت های خاص و متنوع ! حتی زمانی که گرمای ظهر صدای همه را در خود خفه می کند و کبوتر های مسجد به خواب می روند. “
بعد از بازدید از این مسجد، کمی به غرب بروید تا به مسجد ” سونهری ، Sunehri ” یا طلایی برسید، که در نزدیکی بهترین بازار های شهر قدیم قرار دارد و می توانید ساعت ها در آن به گردش بپردازید.
در بازار لباس عظام، دکه های غذای بسیاری را پیدا خواهید کرد که مشهور ترین خوراکی های شهر قدیم را سرو می کنند. دال، کباب، قلوه، پاچین و هم چنین ماهی خمیری سرخ شده در دیگچه !
یکی از دیگر دیدنی های شهر، که در جنوب غرب و در نزدیکی دروازه ی باتی و بازار حکیمان قرار دارد، موزه ی فکیر خانا می باشد. بازدید از آن کاملاً رایگان است ولی باید قبل از داخل شدن به آن، با تلفن وقت ملاقات بگیرید.
برای استراحت، به سمت مسجد پادشاهی و رستوران کوسه بروید. صاحب آن، اقبال حسین، یکی از هنرمندان منطقه می باشد و در منطقه ی مشهور هیرا مندی به دنیا آمده است.

برای بازدید از یکی از بهترین نمونه های تأثیر فرمانروایی انگلستان بر معماری شهر، به جاده ی بازار بزرگ بروید و از موزه ی مرکزی لاهور دیدن کنید.
در میدان رو به روی این موزه، توپ جنگی قرن هجدهمی مشهور زمزمه قرار دارد، که به زبان اردو به معنای غرش شیر می باشد.
این توپ در صحنه ی اول ” کیم ، Kim ” رمان ” رودیارد کیپلینگ ” جاودانه شده است. در این بخش از کتاب، شخصیت اصلی داستان در کنار زمزمه و بر روی یک سکوی آجری رو به روی ” عجایب غیر ” قدیمی، که نام محلی موزه ی مرکزی لاهور می باشد، نشسته است.
پدر ” کیپلینگ ” به مدت 18 سال موزه دار اصلی این بنا بوده است. در لحظه ای که از راه سرسرای دلباز مزین شده به داخل این موزه ی بزرگ وارد می شوید، با آثار متعدد آن رو به رو خواهید شد و حس شگفتی، که ” جان لاکوود کیپلینگ ،John Lockwood Kipling ” برای پسرش به ارث گذاشت را حس خواهید کرد.
شما در این محل با گنجینه هایی از تمدن وادی ” ایندوس ، Indus ” و عتیقه جات بودایی گرندهارا، که نام یک حکومت قدیمی واقع در کنار جاده ی ابریشم و پشاور کنونی بوده است، محاصره خواهید شد !
حتماً به دنبال برجسته ترین اثر حاضر در موزه، یعنی بودای روزه دار باشید ! این مجسمه یکی از گنجینه های لیست میراث جهانی یونسکو می باشد.
فرش های شگفت انگیز، موزائیک های طرح دار، نقاشی های هدیه و یک گالری پر از مینیاتور های ایرانی و موگال، از دیگر جذبه های موزه ی مرکزی لاهور می باشند.

برای رفتن به قلب شهر، درست قبل از گرگ و میش صبحگاهی به معبد قرن یازدهمی عارف مشهور، داتا گنج بخش بروید، که فاصله ی چندانی هم از موزه و شهر قدیم ندارد.
این فرد مقدس در زیر یک سکوی گچی، که در زیر سایه ی یک سنگ قبر بزرگ قرار دارد به خاک سپرده شده است. قبر او معمولاً با گل های زیادی که دوستاران او با خود به این معبد می آورند، تزئین شده است.
داتا صهیب، که با نام علی بن عثمان بن علی جلابی هُجویری غَزنَوی نیز شناخته می شود، یکی از کهن ترین عارفان سوفی می باشد، که در گسترش اسلام در شبه قاره ی هند نقش کلیدی را ایفا می کرده است.
شاه اکبر، که به تنوع دین و فرهنگ اهمیت زیادی می داده است، بنای اصلی این معبد را ساخته است. از آن زمان، دیگر حاکمان هم به دلیل شهرت بالای این عارف، برای معبد او مناره ساختنده اند.
در این معبد، روح او هم چنان جاودانه می باشد. شما می توانید در این بنای مقدس یکی از محبوب ترین رسوم مسلمانان را از نزدیک ببینید و با شور و اشتیاق آن ها همراه شوید.
اگر که هنوز وقتی برای ماندن در لاهور دارید، می توانید از دو مورد از دیگر شگفتی های موگال حاضر در شهر دیدن کنید. باغستان های حیرت انگیز شالیمار و آرامگاه جهانگیر. بیشتر اوقات در این محل، مردم منطقه در حال کریکت و بدمینتون بازی کردن هستند و انگار که به عظمت این مقبره توجهی ندارند !