دانه درخت کاج؛ اسنک مورد علاقه مغولی ها

سپس چیزی نزدیک پای من به زمین برخورد کرد و از سراشیبی پایین رفت. بالا را نگاه کردم و انخباتار را در ارتفاع حدود 10 متری دیدم که به نوک یک درخت کاج چسبیده بود. او چیزی را از شاخه ها کنده و به سمت ما پرتاب کرد و گفت: «بگیریدش». در سراشیبی به سمت پایین دودیم اما پسر 6 ساله انخباتار قبل از من به آنجا رسید. او یک شیء شبه میوه را از روی زمین برداشت و شروع به گاز گرفتن آن کرد. پوسته ارغوانی کلفت میوه را کنده و داخل آن که میوه زرد درخت کاج بود را به من نشان داد. دانه های درخت کاج که معادل محلی پاپ کرن و دیگر اسنک ها است که در این منطقه در مقادیر فراوان خورده می شود زیرا مزه بسیار خوبی دارند.
انخباتار یک کیسه پلاستیکی را پایین انداخت تا بارش را برای او حمل کنیم. من میوه مخروطی درخت کاج را یک پوسته خشک مورد علاقه سنجاب ها می دانستم اما این دانه ها بسیار چرب و رسیده بودند با پوستی فلس دار مانند آناناس و شیره چسبناک آن ها به دست و لباس هایمان می چسبید. برای من این یک کشف تازه بود اما همین میوه بخشی از زندگی روزمره انخباتار و دیگر مردم منطقه به شمار می آمد. او به قوم «تساتان» (Tsaatan) تعلق داشت، یک اقلیت قومی که در مناطق شمالی مغولستان به پرورش گوزن شمالی می پردازند. آن ها در خیمه هایی در کنار حیواناتشان زندگی کرده و به طور کامل خودکفا هستند. چیدن میوه مخروطی درخت کاج در تایگا توسط مردمان تساتان، نسخه معادل خرید اسنک در سوپرمارکت برای ماست.
در میان توندرا و بیابان، گزینه های کشاورزی برای مردم مناطق شمال مغولستان بسیار اندک است زیرا شرایط سخت آب و هوایی و سرمای شدید باعث شده که بخش زیادی از زمین های منطقه غیرقابل کشت و نابارور بوده و چراگاه برای گوزن ها نیز بسیار کم باشد. از این رو مردم تساتان به صورت فصلی و برای پیدا کردن چراگاه از نقطه ای به نقطه دیگر کوچ می کنند. آن ها از گوشت، شیر و پنیری که توسط گوزن ها تولید می شود تغذیه می کنند اما رژیم غذایی آن ها اگر چه حاوی مقادیر زیادی پروتئین و چربی است اما فاقد ویتامین ها و مواد معدنی ضروری است که معمولاً باید از طریق مصرف میوه و سبزیجات تامین شود. این سبک زندگی چادرنشینی و مبتنی بر کوچ و محدودیت های غذایی آن در سراسر مغولستان دیده شده و از زمان چنگیز خان تاکنون تغییر چندانی نداشته است.

بیامبا به عنوان کسی که کودکی اش را در جنگل های منطقه خنتی در شمال شرقی اولانباتار در مرز سیبری گذرانده بود، بیامبا به پدرش در تمیز کردن، پختن و فروش دانه های کاج برای کسب درآمد بیشتر کمک می کرد. امروزه فروش این میوه به مجوز نیاز دارد و بخش اعظم محصول نیز به چین صادر می شود. مغولی ها می توانند سالانه حداکثر 25 کیلوگرم از میوه این درخت را برای مصرف شخصی داشته باشند اما اکثراً این میوه را از تامین کننده های عمده ای مانند سامجمیاتاف آزجارگال خریداری می کنند.

آزجارگال سفارش ما را آماده و بابت قیمت بالا از ما معذرت خواهی کرد. می گفت که امسال محصول کمی داشته و به همین دلیل قیمت هر کیلوگرم دانه پخته شده 13.000 توگریک (حدود 5 دلار) است در حالی که قیمت همین مقدار سال گذشته 8.000 توگریک بوده است. بدون پوسته ها سه برابر گران تر بودند و به همین دلی اغلب افراد ترجیح می دانند که خودشان با دندان پوسته را کنده و پس از تف کردن آن، به مغز خوشمزه آن برسند. به گفته آزجارگال، محصول خوب در دوره های 3 ساله رخ می دهد و به همین دلیل پیش بینی کرد که قیمت این میوه در زمستان آینده نیز بالا باقی بماند. البته قیمت همین مقدار میوه مخروطی درخت کاج در ایالات متحده 60 دلار است.
کیسه خریدم را به من داد و به من توصیه کرد که آن را با نوشیدنی های الکلی بخورم اما من و بیامبا تصمیم گرفتیم که خود را با قهوه گرم کنیم. سپس کیسه را باز کرده و رفته رفته بر حجم پوسته های روی میز اضافه می شد. میوه های پخته نسبت به میوه های خامی که همراه با انخباتار خورده بودم نرم تر بود. این میوه در صورت پخته شدن بافتی نرم و مزه ای شبیه بادام داشت و همانطور که بیامبا می گفت اعتیاد آور بودند. از شیشه ماشین آزجارگال را می دیدم که کیسه هایی از میوه پخته را به تعدادی دانش آموز، یک زن با لباس خزدار گران قیمت و مکانیک هایی با لباس کثیف می فروخت و افراد زیادی از هر صنف برای خرید میوه مخروطی کاج در برابر مغازه آزجارگال توقف می کردند.