برای شرکت در ایین چراغ برات می توانید در اواسط ماه شعبان به استان خراسان بروید و در یکی از شهرهای آن اقامت کنید. پیشنهاد ما برای شما اقامت در شهر مشهد یا بجنورد است. با مراجعه به سایت ایران هتل آنلاین می توانید لیست هتل های مشهد و نیز لیست هتل های بجنورد را ببینید و از بین آنها یکی را انتخاب و رزرو بفرمایید و به راحتی در مراسم چراغ برات در مشهد یا بجنورد شرکت کنید.
چراغ برات چیست؟
چراغ برات مراسمی است که ریشه آن به ایران باستان می رسد اما هیچ مخالفتی با دین اسلام ندارد. البته این رسم در بین تمام ایرانیان مورد توجه قرار نگرفته و فقط در برخی مناطق مانند استان خراسان برگزار می شود. با این حال این مراسم در کشورهایی مانند ایران و پاکستان و نیز مناطقی از جمله مناطق کردنشین با نام های مختلفی مانند عید برات، شب برات، روز برات، چراغ برات و با آداب و رسوم متفاوتی انجام می شود. ابوریحان بیرونی در مورد شب برات می گوید:
«شب پانزدهم این ماه شب بزرگی است و لیله الصک و لیله البرات نام دارد و عوام مردم بر این عقیده اند که خداوند صورت افرادی را که در آن سال باید بمیرند در این شب به ملک الموت نشان می دهد».
«چراغ» به معانی روشنايی است و راه را به انسان نشان می دهد تا در چاله های دنيا که همان گناهان هستند نیفتد و «برات» نیز به این معناست که مردم برای رفتگان خود از درگاه خداوند طلب آمرزش می کنند و بدین منظور صدقه و خيرات می دهند.
در واقع مراسم چراغ برات به این صورت است که از روز ۱۲ تا 15م شعبان که مصادف با میلاد امام زمان است مردم خراسان در قبرستان ها حاضر می شوند و تا غروب آفتاب در آن جا می مانند و با خوراکی هایی مانند خرما، شيرينی، شربت، ميوه، چای، نان های محلی، آش رشته، گردو، برگه زردآلو، توت خشک و … از کسانی که بر سر قبر عزیزانشان می آیند و فاتحه می خوانند پذيرايی می کنند. مردم معتقدند در این سه روز علاوه بر طلب آمرزش رفتگان خود می توانند موجب رهایی خود از آتش جهنم هم شوند.
مراسمات خاص چراغ برات
مردم خراسان معتقدند در ایام شعبانیه سرنوشت انسان ها تعیین می شود، این اعتقاد در برخی نقاط روستایی به قدری شدید است که مردم در شب پانزدهم شعبان به پشت بام خانه های خود می روند و از خداوند سالی پر از خوشی را درخواست می کنند و اگر شب مهتابی باشد از روی سایه خود سرنوشتشان در آن سال را پیش بینی می کنند.
همچنین مردم خراسان معتقدند با حضور بر مزار مردگان خود در ایام شعبانیه می توانند علاوه بر اینکه یاد و خاطره عزیزان خود را زنده نگه دارند و برای آنها طلب آمرزش کنند رفتگان خود را در برکات میلاد منجی عالم بشریت هم شریک سازند. مراسم چراغ برات نمونه ای واضح از اعتقاد به دنیای آخرت است. این مراسم در خراسان سه روز طول می کشد و در آن مردم به پخت انواع نان های سنتی مانند روغن جوشی، چلبکی، کماچ، ساچ و حلوا و پخش آن ها می پردازند. مردم خراسان معتقدند پخت این خوراکی ها باید قبل از غروب آفتاب انجام شود.
این سه روز در مناطق مختلف از خراسان با نام های متفاوتی مشخص می شود. از جمله این نام ها می توان به برات غریبان، برات اسرا، برات مسافران، برات زنده ها و برات مرده ها اشاره کرد. روز سیزدهم شعبان معمولا تحت عنوان برات زنده ها شناخته می شود. مردم در این روز به شکرانه نعمت سلامتی شیرینی و شکلات پخش می کنند و زمانی که آفتاب غروب کرد کسانی که به تازگی عزیزی را از دست داده اند نوعی نان سنتی به نام روغن جوشی می پزند و آن را بین مردم تقسیم می کنند. این کار معمولا توسط عروس خانواده انجام می گیرد. روز ۱۴م شعبان معمولا به برات مرده ها مشهور است. مردم در این روز است که در قبرستان ها حاضر می شوند، برای اموات خود فاتحه می خوانند و شیرینی، شکلات، میوه و نان های سنتی پخش می کنند. در این روز کسانی که به تازگی عزادار شده اند بر سر مزار عزیز خود فرش پهن می کنند و با پخش انواع خوراکی و خواندن قرآن و فاتحه و روضه یاد و خاطره او را زنده نگه می دارند.
ایام برات معمولا سه روز است، اما در برخی از روستاهای خراسان در صورتی که تعداد از دست رفتگان اهالی در طول سال از سه نفر بیشتر باشد مراسم برات از ابتدای ماه شعبان شروع شده و هر روز در منزل یکی از صاحب عزاها برگزار می شود. در این روستاها مردم به چند گروه تقسیم می شوند و هر گروه در بخشی از روستا به قرائت قرآن می پردازند و عصر روز سیزدهم شعبان همگی در قبرستان حاضر می شوند و با خواندن فاتحه، یاد و خاطره اموات را گرامی می دارند. در روز چهاردهم شعبان نیز همگی در خانه فردی که دیرتر از همه فوت کرده جمع می شوند و برای او فاتحه می خوانند.
یکی دیگر از مراسماتی که در چراغ برات انجام می شود و البته بیشتر در روستاها رواج دارد برات خوانی است. در این مراسم جوانان و نوجوانان به خانه فرد تازه فوت شده می روند و اشعاری را در مورد روز برات می خوانند و اهالی خانه خوراکی هایی مانند خرما، شکلات، نقل و نبات، لنگاش پخته، عناب و گردو را به آنها می دهند.
اهالی روستاهای خراسان در شب نیمه شعبان تمام چراغ های خانه خود را روشن می کنند. آنها معتقدند در این شب ارواح مردگانشان به محل زندگی خود می آیند و اگر چراغ خانه روشن باشد، برای اهالی خانه دعای خیر می کنند.
رسم برات در مناطق مختلف از خراسان
در کنار تمام این مراسمات که در ایام شعبانیه تحت عنوان چراغ برات انجام می شود اهالی مناطق مختلف خراسان رسم و رسومات متفاوتی دارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود.
رسم برات در شیروان
در شهرستان شیروان مردم معتقدند درهای روزی و رحمت خداوند در سه روز نیمه شعبان بر روی بندگان باز می شود. آنها در این شب ها چراغ منازل خود را روشن می کنند چون اعتقاد دارند روشنی چراغ در این شب ها موجب روشنی زندگیشان در طول سال می شود. از طرفی کسانی که نذری دارند سعی می کنند آن را در ایام شعبانیه ادا کنند.
رسم برات در کاشمر
مردم كاشمر علاوه بر مراسماتی که در سایر مناطق خراسان انجام می شود صبح روز دوازدهم شعبان به منزل پيرترين فرد متوفی فاميل رفته و به او تسليت می گويند و پس از خواندن فاتحه به منزل بزرگ بعدی فاميل می روند. اين ديدارها ادامه میابد تا اینکه در آخرين ساعات عصر روز چهاردهم همه فاميل به منزل خانواده كوچك ترين متوفی فاميل رفته و آنها را از عزا درمی آورند. در آخرین ساعات روز چهاردهم شعبان بعد از نماز مغرب و عشا نیز هر فرد به تعداد آرزوهایی که دارد شاخه ای از درخت انار یا انگور را که میوه هایی بهشتی اند در چهار گوشه پشت بام خانه خود نصب می کند و بر بالای شاخه پنبه یا پارچه ای تمیز به نیت آرزوی خود می بندد. فرد بعد از شکر و سپاس از خداوند آرزویش را بیان می کند. 
رسم برات در تربت حیدریه
در تربت حیدریه به تعداد افراد خانواده سيخ باريكی را می آورند و بر سر آن پنبه می پيچند. سپس همه سیخ ها را دسته كرده و آنها را به هم می بندند. سپس سر دسته را که از پنبه است در روغن فرو برده و روشن می كنند و آن را بر بالای در اتاق نشيمن البته از طرف بيرون می چسبانند تا همه اهل خانه از زير آن دو بار رد شوند و همزمان كف دست خود را بر آتش گرفته و با خواندن صلوات بر صورت خود بكشند. آنها حتی كودكانی را كه قدشان نمی رسد از زمين بلند می كنند تا مراسم را انجام دهند.
رسم برات در فردوس
در فردوس مراسم برات را در دوازدهم، سيزدهم و چهاردهم شعبان برگزار می كنند. اهالی فردوس ابتدا به پختن نان روغن جوشی می پردازند. سپس روی آن شكر می ريزند و بعد از رفتن به قبرستان آن را همراه با حلوا و خرما در ميان فقرا پخش می كنند. در شب چهاردهم و پانزدهم شعبان و زمانی كه ماه تقریبا کامل است عده ای به سوی قبرستان می روند و همراه خود چوب های كوچكی با اندازه تقریبی بيست سانتي متر که بر سر آن پنبه پیچیده اند و آن را به روغن كنجد آغشته اند می برند. آنها چوب ها را در روشن می كنند و منظره جالبی پدید می آورند.
رسم برات در سایر استان ها
جالب اینکه رسم چراغ برات تنها محدود به استان خراسان نمی شود بلکه سایر استان ها و حتی مناطق دیگر از جهان البته کشورهای مسلمان را در بر می گیرد. هر منطقه ای به شیوه خود این شب عزیز را گرامی می دارد و از برکات آن بهره می برد. در ادامه به برخی از اینها اشاره می شود.
رسم برات در کردستان
در برخی از مناطق استان کردستان، در شب برات، در مسجدها و تکیه ها و خانقاه ها و منازل، مردم دست به دعا می شوند و نماز می خوانند. آنها معتقدند که در شب برات، روزیِ یک سال بندگان از طرف پروردگارشان تقسیم می شود پس دعا برای افزایش رزق و روزی در این شب مستجاب می گردد. آنها عقیده دارند هر کس در این شب سیر نشود، در طول سال گرسنه می ماند در نتیجه معمولا غذاهای مفصلی مانند پلوخورشت، کشمش پلو، رشته پلو و … را می پزند و سعی می کنند از آن به فقرا هم بدهند. آنها به این کار «کاسه جشن» می گویند.
رسم برات در دزفول
در دزفول رسم جالبی در شب برات انجام می شود که البته بیشتر در گذشته رواج داشته است. رسم به این صورت است که زنان و دخترانی که حاجتی دارند، در شب برات به در هفت خانه که رو به قبله قرار دارد، می روند. صاحبخانه می گوید: «کیه؟»، آنها می گویند: «مرادمند هستم، ثواب یا جواب؟» اگر صاحبخانه بگوید «جواب» مرادمند ناامید می شود و می رود اما اگر بگوید «ثواب»، یعنی صبر کن تا برایت شیرینی بیاورم. حال اگر مرادمند از اولین خانه شیرینی بگیرد، تا خانه هفتم پیش می رود.
رسم برات در هند
در نقاط مختلف از شبه قاره هند مراسم متفاوتی برگزار می شود. در این مراسم مردم هند به قبرستان ها می روند و برای آمرزش مردگان خود به فقرا غذا و صدقه می دهند. آنها در این شب نوعی حلوا و شیرینی مخصوص می پزند و آن را خیرات می کنند. از طرفی عود و شمع روشن می کنند و به همدیگر مخصوصا به کودکان هدیه می دهند.
رسم برات در دیگر مناطق دنیا
از دیگر مناطقی که مراسم شب برات در آنها انجام می شود، می توان به عراق، دمشق، مکه، مصر و افغانستان اشاره کرد. این در حالی است که شب برات با عنوان برات کاندیلی، در کشور ترکیه، شب مهم و مقدسی است. از طرفی در شهرهای بزرگ پاکستان مانند لاهور این ایام را جشن می گیرند و مردم در مساجد و سواحل رودخانه ها به عبادت و دعا می پردازند و مانند دیگر کشورهای اسلامی خیابان ها را تزئین کرده و با شیرینی از هم پذیرایی می کنند.
سرزمین موج های آبی مشهد
1403-07-09
