عقاب کوه تفت یزد، کوهی خسته از پرواز

داستان ها و افسانه ها بخشی از هویت ما را تشکیل می دهند. در میان تمامی اقوام و سرزمین ها افسانه های فراوانی وجود دارد. افسانه هایی که گاه وظیفه شان توجیه مسائلی بود که دانش آن روزهای بشر قدرت پاسخگویی به آن ها را نداشت. در میان افسانه های سرزمین مان این بار سری به افسانه یک عقاب سنگی می زنیم. عقابی که روزگاری در آسمان مشغول پرواز بود اما یک روز خسته از پرواز در میانه یک دشت که ازقضا این روزها یک کویر خشک و تشنه است فرود آمد. اما این عقاب با تمام عقاب هایی که تاکنون دیده اید تفاوت دارد. عقابی غول پیکر در حد و اندازه های یک کوه مرتفع که پس از فرودش برای همیشه تبدیل به یک تکه سنگ شده است. حالا سال هاست که این عقاب سنگی را عقابکوه می نامند. کوهی بلندبالا و حیرت انگیز که درست شکل یک عقاب زیباست و ابهت گیرایش هر عابر و رهگذری را به تماشا وامی دارد. اگر می پرسید عقاب کوه کجاست و یا به دنبال عکس عقاب کوه می گردید حتما با ما تا نزدیکی شهر تفت همسفر شوید. برای دیدن عقاب کوه یزد را پشت سر گذاشته و خودمان را به روستایی در نزدیکی تفت می رسانیم. قصد رزرو هتل های تفت را اگر داشتید در بین اقامتگاه های بوم گردی این شهر پیشنهاد این باره ما اقامتگاه بوم گردی ناردونه تفت است.

عقابکوه
یزد را به مقصد تفت ترک می کنیم. به تفت هم که رسیدیم مسیر جاده یزد به شیراز را که سالیان سال است یزد را به شیراز می رساند پیش رو گرفته و از تفت هم فاصله می گیریم. پنج شش کیلومتر بعد از تفت نرم نرمک چشمتان به جمال کوه های استواری که روی خاک کویر جاخوش کرده اند روشن می شود. حالا که سی کیلومتری از یزد و چیزی در حدود ده کیلومتری از تفت فاصله گرفته ایم کم کم سر و کله یک دره زیبا و عریض پیدا می شود که روستایی سرسبز و زیبا ورای هرچه که از کویر در ذهنتان دارید را در بر گرفته و اگر دقیق تر بگوییم از دید کویر و آفتاب پنهان کرده است. روستایی که همچون نگینی سبز بر سینه کویر طلایی می درخشد و این همه سرسبزی و زیبایی اش ستودنی است، آن هم در دل این کویر سوزان و همیشه تشنه. اینجا روستای زیبا و دیدنی اسلامیه است، روستایی که تا همین چند دهه پیش فراشاه نام داشت و حالا هم خیلی از اهالی قدیمی این روستا آن را فراشاه می نامند. فراشاه برای اهالی این کویر و سرزمین های دور و نزدیکش به سان یک بهشت وعده داده شده است و در خیلی از روزهای گرم سال که خورشید امان همه را بریده اینجا در دامان سرسبز و بخشنده اش خیلی ها را در آغوش می کشد. فراشاه را کوه هایی بلند در برگفته اند که مهم ترین شان شیرکوه است. در کنار شیرکوه سهراب، انجیرایی و البته یک بلندی مرتفع دیگر به چشم می خورد که شکل و شمایل عجیبلی دارد و در اصل بهانه اصلی ما برای سفر به این سرزمین استثنایی است.

این ارتفاع بلند بالا عقابکوه نام دارد و بی هیچ چون و چرایی در همان نگاه اول هر بیننده ای را مسحور خود می کند و خیلی ها را در همان جاده پرتردد یزد به شیراز به سوی خودش جلب می کند و از هر نقشی که در ذهن دارید به نامش شبیه تر است. عقابکوه سالیان سال است که پش به اسلامیه و رو به جاده ایستاده و انگار با همین خستگی چند هزار ساله اش چشم از جاده برنمیدارد و اهالی روستا را دلگرم می کند.

شاید باورش سخت باشد اما عقابکوه درست مثل یک عقاب است. عقابی که گردن برافراشته و بال های قدرتمندش را جمع کرده است. عقابی سنگی و باابهت که در همان نگاه اول، ابهتش هر بیننده ای را خواهد گرفت. شاید باورش سخت باشد که این عقاب سنگی غول پیکر که یک دنیا افسانه و داستان به دنبال دارد و به قول مادربزرگ ها یکبار که از پرواز خسته بوده اینجا برای همیشه فرود آمده است، یک پدیده کاملا طبیعی است، بدون دخالت هیچ انسانی! اینکه این عقاب سنگی که انگار صدها نفر استادکار ماهر سروقت نشسته اند و با ظرافت تمام حجاری اش کرده اند چطور اینجا قد علم کرده است، سوالی است که خیلی ها را به فکر فروبرده و پایشان را به پای عقابکوه می کشاند.

عقابکوه دو هزار و اندی متر از سطح دریا ها بلندتر است و اگر از سطح زمین زیرپایتان ارتفاعش را تخمین بزنید، قله اش که در واقع سر این عقاب شکوهمند سنگی است چیزی قریب به یکصد و چهل متر از سطح زمین فاصله دارد. کوه را از هر طرف که بنگرید به سان یک عقاب زیباست و باورش سخت که این اثر زیبای هنری تنها یک پدیده طبیعی حیرت انگیز است. عقابکوه درست در حاشیه جاده و در فاصله یک و نیم کیلومتری روستای زیبای اسلامیه قرار گرفته است. این عقاب سنگی که که برخلاف تمام عقاب ها از بلندی ها فرود آمده و اینجا در سینه کویر آرام گرفته است در واقع یک تکه سنگ آهکی است که شاید حجاری طبیعی اش میلیون ها سال زمان برده است. بر اساس نظریه کارشناسان و اساتید ژئومورفولوژیست شکل گرفتن این تکه سنگ آهکی به اوایل دوران دوم زمین شناسی بازمی گردد. همین قدمت بلندبالا و چند میلیون ساله نشان می دهد که عقابکوه علاوه بر ظاهر جسور و زیبایش برای جذب توریست ها، یک کلاس درس تمام عیار برای دانشمندان زمین شناسی نیز است. اما داستان تولد این عقاب چند میلیون ساله به همین جا ختم نمی شود. . همه می دانیم که حرکت پوسته های زمین بر روی یکدیگر و کلی فعل و انفعال تخصصی دیگر سبب بوجودآمدن کوه ها و ارتفاعات شده است. این فرآیند در میان دانشمندان به کوهزایی شهره است. دراین میان ارتفاعات این منطقه نیز از این اصل مستثنی نبوده و بر اثر کوهزایی و حرکات پوسته زمین بوجود آمده اند. اما کوهزایی این منطقه در چندین مرحله یا فاز مختلف انجام شده است.

بلندترین ارتفاع یزد شیرکوه است که روستای اسلامیه در دامنه آن جاخوش کرده است. به هنگام تشکیل این کوه بلندبالا در مراحل مختلف زمین شناس، توده گرانیتی شیرکوه سبب بالاآمدن این سنگ آهکی و ایجاد این کوه نسبتا مرتفع شده است. به اواخر دوره دوم زمین شناسی که نزدیک شویم کوه ها بر اساس تغییرات لایه های مختلف ارتفاعشان بیشتر می شود. زمان می گذرد آن هم در حد و اندازه چندین میلیون سال و با آغاز دوره چهارم زمین شناسی و یخبندان های طولانی و سهمگین این کوه منفرد و تنها در سینه دشت نیز دستخوش یخبندان های مکرر شده و با یخ بستن و ذوب شدن یخ ها بر روی تنه این کوه سنگ آهکی مزبور با چالشی به نام فرسایش دست و پنجه نرم می کند. حالا سه ارتفاع اطراف روستای اسلامیه را در نظر بگیرید.

سهراب، انجیرایی و شیرکوه که همانند یک مسیر از پیش تعیین شده باد و باران را به درون خود کشیده و عقابکوه تنها را در معرض فرسایشی بیشتر قرار می داده اند. دانشمندان و اساتید این تونل را یک تونل باد طبیعی می دانند که پای ثابت فرسایش در طول تاریخ بوده است. از آنجا که این کوه سنگی و آهکی با سنگ های اطرافش از حیث جنس و مقاومت تفاوت زیادی داشته اند عقابکوه باقی می ماند اما سایر سنگ هایی که در اطرافش قرار داشته اند به تدریج از بین می روند. فرسایش چه از نوع مکانیکی و چه از نوع شیمیایی اش طی میلیون ها در نهایت عقابکوه را به شکل و شمایل امروزی اش در می آورد.

عقابکوه جزو منحصربفردترین ارتفاعات ایران است و شاید در جهان هم نتوان همانندش را یافت. عقابی غول پیکر و سنگی که نه تنها از نمای روبرو بلکه از پشت سر نیز به سان یک عقاب هشیار است. نگاهی دقیق تر که به این عقاب بیاندازید خواهید دید که سرش را برگردانده و به نقطه ای در دوردست زل زده است. رد نگاهش را که بگیرید به چشمه خرم و جوشان تامهر روستای اسلامیه خواهید رسید. بال ها جمع شده و در تماس با بدنه قرار گرفته و همین بال ها بهترین راه صعود به قله عقابکوه است. تنها راه صعود به عقابکوه از ضلع غربی روستا و از یکی از بال ها که در دامنه شمال غربی قرار گرفته و شیب کمتری دارد میسر است. عقابکوه اما در همان نگاه اول عاری از هرگونه پوشش گیاهی است آن هم در همسایگی اسلامیه که همچون حبابی سبز رنگ است. گویی گیاهان هم از ابهت این عقاب عقب جسته و تنها به تماشا بسنده کرده اند اما واقعیت اینجاست که این کوه بلندبالا به سبب آهکی بودنش جایی برای رشد گیاهان باقی نگذاشته است و به همین دلیل در تمام طول عمرش فاقد پوشش گیاهی بوده است. اگر از کوهنوردانی که این کوه نه چندان یکدست را فتح کرده اند بپرسید که آن بالا بالاها چه خبر است به شما خواهند گفت که تن این عقاب زیبا و ستودنی پر از حفره ها و غارهای کوچک و بزرگ است. این حفره ها و غارها سال های سال است که مکانی برای لانه گزینی و پناه گرفتن وحوش این کویر زیبا و مناطق اطرافش است. عقابکوه را شاید همین ها تا این حد خواستنی کرده است. همینکه حواسش به جاده و روستاست و آغوشش مامنی برای حیوانات و آن تصویر همیشگی از عقاب را که تنها یک شکارچی ماهر است را از میان برده است. گویی عقابکوه افسانه ای روبروی روستا ایستاده و سینه اش را سپر کرده است تا هوای همه ساکنین این سرزمین را داشته باشد. تنهایی اش هم در میان این دشت وسیع شاید کمی دردناک باشد اما این خاصیت یک عقاب است که در قلمرو ش یار دیگری را برنمی تابد. اما داستان غم انگیز عقابکوه آنجاست که فرسایش هنوز که هنوز است دست از سر این کوه زیبا برنداشته است حتی با گذر میلیون ها سال!

اگر نگاهی به دامنه عقابکوه بیاندازید سنگ های بزرگ و کوچ بسیاری را خواهید دید که خود را از بالادست ها به دامنه رسانده اند. محلی ها و ریش سفیدها هم می گویند عقاب کوه در طی این چند سال هی دستخوش تغییر شده و تکه هایی از تنش جدا شده اند. کوهنوردها و زمین شناس ها هم می گویند که حفره ها و غارهای تن عقابکوه هی بزرگتر و بزرگتر می شوند و رفت و آمد حیوانات، کوهنوردان و گاه بارش باران و وزش باد هم دست به دست هم داده و عقابکوه زیبا را درر معرض خطر تخریب و تغییر چهره قرار داده اند. این ریزش و تخریب اما برای اهالی اسلامیه هم سخت و ناگوار است و اهالی اش دل نگران از دست دادن این نشان ماندگار کویرند. اگر راهی برای حفظ کردن این منظر طبیعی خارق العاده باشد امیدواریم هرچه زودتر تمهیدی برای حفظ این اثر ارزشمند و زیبای طبیعی اندیشیده شود تا این نگین ماندگار کویر تا سالیان سال چشم هر بیننده و مسافر ی را بنوازد و آدم های بیشتری از این زیبایی طبیعی لذت ببرند. این کوه زیبا و پرابهت چند سالی است که به عنوان یک منظر طبیعی ارزشمند در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و همین امر نشان از اهمیت بیشتر حفظ آن دارد. عقابکوه علاوه بر اهمیت توریستی و تاریخی اش مثل یک کلاس درس جغرافیا و زمین شناسی است که حفظ و نگهداری اش حتما برای آیندگان نیز سودمند خواهد بود.

اسلامیه
حالا که تا یک و نیم کیلومتری روستای اسلامیه و تا پای عقابکوه آمده اید حتما سری به روستای زیبای اسلامیه بزنید. اسلامیه یا همان فراشاه سابق روستایی با قدمت هزاران ساله است که از حیث آبادانی و مدرنیته چیزی کم ندارد اما در کوچه پس کوچه های قدیمی و خشتی اش نیز ردپای اصالت بوضوح پیداست. نگینی سرسبز و زیبا با کوچه های کاه گلی، گذرها و دالان های مسقف، باغ های میوه، درختانی که سر از حیاط خانه ها به بیرون کشیده اند، درب ها چوبی، بادگیرهای بلند و زیبا، پشت بام های متصل، پیاده روهای سنگ فرش، کوچه باغ های خاطره انگیز و قدیمی و انبوه درختان میوه که این روستای زیبا و تاریخی را به مامنی سرسبز و دلچسب برای طبیعت دوستان و مسافرین مبدل کرده است. همین زیبایی، آب و هوای مطبوع، آبادانی و اصالت اسلامیه سبب شده تا مردم به جای دل کندن و رفتن به سوی شهرها، شهرهایشان را به مقصد این روستا ترک کرده و در آن ساکن شوند. چشمه تامهر هم که در امتداد نگاه عقابکوه قرار گرفته است از اوایل فرودین تا مهر از دل زمین می جوشد و سرسبزی و حیات را پیشکش می کند. این چشمه که یکی از دلایل اصلی سفر به اسلامیه است در کنار رودخانه خروشان روستا همه چیز را زنده تر و جذاب تر می نماید. روستا پر از آثار تاریخی ارزشمند نیز هست. زورخانه، قدمگاه، آسیاب آبی، برج دیده بانی و غار اسلامیه تنها بخشی از دیدنی های این روستای زیباست که حتما باید سری به آن بزنید. اسلامیه یا فراشاه یکی از همان مقصدهای تمام عیاری است که هر دوستدار سفری را راضی می کند. یادتان باشد که حتما دوربین عکاسی تان را به همراه داشته باشید. فرصت دیدن کویری سبز و عقابی سنگی و پرابهت آن هم در این قد و قواره را حالاحالاها در یک جا نصیبتان نخواهد شد.