معرفی کلی
گردنه ی حیران که در یک منطقه ییلاقی واقع شده مسیری فوق العاده جذاب در جاده آستارا به سمت اردبیل است که حدود 35کیلومتر طول دارد. این گردنه که حیرت هر انسانی را بر می انگیزد به عنوان یکی از زیباترین مسیرهای جاده ای موجود در کشور ایران شناخته می شود. گردنه حیران با قرارگیری در مرز ایران و آذربایجان آخرین منطقه حفاظتی استان گیلان می باشد. آدرس دقیق این گردنه جاده آستارا – اردبیل، 5 کیلومتری شهر آستارا از استان گیلان است.
نامی که برای این منطقه انتخاب شده کاملا برازنده آن می باشد چون هر کس وارد آن می شود از همان ابتدا محو تماشای زیبایی هایش می گردد و مات و مبهوت از این همه زیبایی به آن خیره می شود. آسمان این منطقه با وجود ابرهایی که در آن جا خوش کرده است هر لحظه به شکلی در می آید و چهره ای متفاوت به خود می گیرد. در اینجا انسان می تواند در میان ابرها سیر کند و عکس هایی بی نظیر از خود در دل طبیعتی که مرز بین آسمان و زمینش چندان مشخص نیست بگیرد.
یک سمت از گردنه حیران را کوه های پوشیده از جنگل های سرسبز ایران در بر می گیرد و سمت دیگر را درختان متعلق به کشور آذربایجان می پوشاند. زیبایی های گردنه حیران خود به تنهایی کفایت می کند تا هر گردشگری راهی این منطقه شود و چند ساعتی را در دل آن روزگار به سر برد اما مسئولان منطقه به زیبایی گردنه کفایت نکرده و دهکده ای را تدارک دیده اند که دارای امکانات تفریحی مناسبی برای هر گروه از گردشگران شامل گروه های دوستانه یا خانوادگی می باشد و با تفریحاتی که دارد می تواند رضایت همگان را جلب نماید. 
جاهای دیدنی گردنه حیران
هر نقطه از گردنه حیران جاذبه ای تماشایی است که توصیف زیبایی های آن در کلام نمی گنجد و قلم قدرت به تصویر کشیدن آن را ندارد اما در ادامه تلاش می شود بخشی از این زیبایی ها توضیح داده شود تا تصویر روشن تری از این گردنه بی نظیر در ذهن ها ایجاد گردد.
1. طبیعتی در آغوش مه
در ورود به گردنه ی حیران اولین موردی که با آن برخورد می کنید و محو تماشایش می شوید جنگل های انبوهی است که حضورتان در گردنه حیران را خوش آمد می گوید. همان طور که پیش می روید مراتعی را می بینید که در میان آنها کلبه هایی زیبا ساخته شده و بر جذابیت منطقه افزوده است. در کنار اینها شاهد حضور دام های در حال چرا هستید یا اسب هایی را می بینید که در منطقه در حال رفت و آمدند. به حقیقت که طبیعت منطقه از همان ابتدا شما را مجذوب خود می کند و بهترین تصاویر را در مقابل چشمانتان به عرصه نمایش می گذارد. اکنون تصور کنید تمام این زیبایی ها در آغوش فضایی مه آلود قرار دارند تا تصاویری رویایی را پیش رویتان پدید آورند. شاید این تصور در ذهنتان شکل بگیرد که حتما ارتفاع منطقه بسیار زیاد است که تمام فضا را مه می پوشاند اما لازم به ذکر است ارتفاع بلندترین نقطه از این گردنه نسبت به سطح دریا چیزی حدود ۱۵۰۰ متر است در نتیجه علت وجود مه در آن ارتفاع بالا نیست بلکه رطوبت حاصل از وجود دریای خزر است که چنین فضای مه آلود و زیبایی را در منطقه تشکیل می دهد.
2. پارک ملی هیرکان
همان طور که اشاره شد گردنه حیران در یک نقطه مرزی واقع شده و زمانی که در آن قرار می گیرید در یک طرف جنگل های انبوه متعلق به پارک ملی هیرکان از کشور آذربایجان را می بینید. این پارک دارای وسعتی معادل ۴۰۳۵۸ هکتار است و در تاریخ 9 فوریه سال ۲۰۰۴ میلادی توسط ریاست جمهوری آذربایجان با این هدف که یک منبع غنی از گیاهان و جانوران باشد افتتاح شده است که بعدها مورد توجه گردشگران هم قرار گرفته و طرفدارن زیادی به دست آورده است. به دلیل ویژگی های خاصی که پارک ملی هیرکان دارد به احتمال زیاد در آینده ای نه چندان دور در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار می گیرد و بیش از پیش بر اهمیت گردنه حیران می افزاید.
3. روستاهای تماشایی
در مسیر گردنه حیران چندین روستای بسیار زیبا و دیدنی وجود دارد. از جمله اینها روستای حیران است که به عنوان اولین و مهم ترین روستای موجود در منطقه شناخته می شود. این روستا دارای آب و هوایی ییلاقی است و از سه بخش حیران سفلی، حیران وسطی و حیران علیا تشکیل می شود. روستای حیران با قرارگیری در طبیعتی بی نهایت زیبا در فاصله 30 کیلومتری از آستارا یکی از جاذبه های زیبای منطقه محسوب می شود. روستای بعدی مِشِند است که در کیلومتر ۱۸ جاده آستارا – اردبیل قرار دارد. مش در زبان تالشی به معنای زنبور و مشند به معنای جایگاه زنبور می باشد. روستای دیگری که می توان از آن نام برد کشفی است که از زیبایی های طبیعی فراوانی برخوردار است. مزیتی که روستای کشفی دارد اینکه در یک مسیر کوهنوردی واقع شده است.
تفریح و خوشگذرانی در گردنه حیران
تفریح در گردنه حیران شامل چندین فعالیت متفاوت می باشد که هر یک مورد پسند عده ای از گردشگران یا همه آنان خواهد بود. در ادامه با این فعالیت ها آشنا می شویم.
1. گذر از جاده ای رویایی
جاده گردنه حیران با پیچ و خم های قراوانی که دارد تا ارتفاع زیادی بالا می رود. همان طور که در جاده حرکت می کنید و به سمت بالا پیش می روید خودروهایی را می بینید که در ارتفاعی پایین تر از شما هستند و به دنبالتان بالا می آیند. در این گردنه هر چند دقیقه پیچ تندی را دور می زنید و منظره جدیدی را می بینید.
2. دهکده گردشگری حیران
دهکده گردشگری حیران مجموعه ای شامل امکانات تفریحی و رفاهی است که لحظات خوب و خوشی را برای گردشگران رقم می زند. در ادامه با این امکانات آشنا می شویم.
تله کابین
تله کابین حیران یکی از پرطرفدارترین امکانات تفریحی منطقه است که از سال 1390 شروع به فعالیت کرده است. این تله کابین مسیری به طول 1752 متر را بر فراز گردنه حیران طی می کند. با سوار شدن بر تله کابین حیران می توانید در سمت شرق خود دریای خزر و مناظر گردنه حیران، در سمت غرب و جنوب جنگل های زیبای فندقلو اردبیل و در سمت شمال مرز ایران با جمهوری آذربایجان را ببینید. این تله کابین به جز کابین های معمولی، سه کابین ویژه هم دارد که دارای امکاناتی مانند صندلی های مبله چرمی، سیستم پخش موسیقی، یخچال با وسایل پذیرایی و شیشه های دودی می باشد. هزینه بلیت کابین های معمولی به ازای هر نفر 30 هزار تومان (کودکان زیر 10 سال 20 هزار تومان) و کابین های ویژه 50 هزار تومان است. ساعات کاری تله کابین از 8 صبح تا 10 شب است.
پیست کارتینگ
پیست کارتینگ حیران با حدود 50 کارت (ماشین کارتینگ) در مسیری به طول 1000 متر می تواند لحظات هیجان انگیزی را برای شما به ارمغان بیاورد. تجربه سرعت بدون محدودیت در فضای مه آلود حیران تجربه ای هیجانی و رویایی است که با پرداخت 40 هزار تومان به ازای هر نفر می توانید در بازه زمانی 9 صبح تا 8 شب آن را نصیب خود گردانید.
سورتمه ریلی
سورتمه ریلی حیران با طولی معادل 1500 متر، لیفتی برابر با 300 متر، اختلاف ارتفاعی معادل 120 متر و با برگشتی به طول 1200 متر، به عنوان مرتفع ترین و طولانی ترین سورتمه ریلی شمال كشور شناخته می شود که تنها با پرداخت 25 هزار تومان به ازای هر نفر می توانید در بازه زمانی 9 صبح تا 8 شب از آن استفاده کنید.
ترامپولین
ترامپولین یا تشک پرش در جا یا بپر بپر یکی دیگر از امکانات تفریحی موجود در دهکده گردشگری حیران است که برای کودکان و نوجوانان در نظر گرفته شده است و موجبات شادی آنها را فراهم می کند.
زیپ لاین حیران
یکی دیگر از تفریحاتی که در دهکده گردشگری حیران فراهم شده تا موجبات لذت گردشگران را فراهم کند ورزش هیجان انگیز زیپ لاین است. این زیپ لاین که 1250 متر طول دارد در سال 96 با عنوان طولانی ترین، مرتفع ترین و مجهزترین زیپ لاین خاورمیانه افتتاح شد. با سوار شدن بر این زیپ لاین می توانید گردنه حیران را از ارتفاعی حدود 60 متر نظاره گر باشید. شما می توانید با پرداخت هزینه ای معادل 40 هزار تومان برای رفت و 60 هزار تومان برای رفت و برگشت به ازای هر نفر در بازه زمانی 9 صبح تا 8 شب از این ورزش پر هیجان لذت ببرید. 
شکم گردی در گردنه
وجود اماکنی مانند رستوران، چایخانه و کافی شاپ در چنین محل زیبا و با صفایی موردی کاملا طبیعی است. در کنار اینها می توانید طعم لذیذ آش و غذاهای محلی مردم منطقه را امتحان کنید یا با خوردن بلال دلی از عزا درآورید. از طرفی می توانید محصولات محلی مانند عسل، لبنیات و محصولات کشاورزی از جمله فندق و ذرت و … را از اهالی منطقه خریداری کنید و به عنوان سوغات با خود به شهرتان ببرید.
بر پا کردن بساط پیک نیک
طبیعت اطراف گردنه حیران مکانی کاملا مناسب برای برپا کردن بساط یک پیک نیک دوستانه یا خانوادگی است. البته این مورد در صورتی امکان پذیر است که وسایل مورد نیاز پیک نیک را به همراه داشته باشید. با پیک نیک در طبیعت گردنه حیران فرصت بیشتری برای مشاهده زیبایی های آن را در اختیار خود قرار می دهید و می توانید تصاویر نابی را با دوربین خود شکار کنید و بهترین یادگاری از سفر به این منطقه را با خود به همراه ببرید.
کوهنوردی
گردنه حیران در یک منطقه کوهستانی واقع شده و کوههای فراوانی را در اطراف خود داراست. عده زیادی از کوهنوردان که عاشق ارتفاع و بالا رفتن از ارتفاعات هستند در فصل بهار و تابستان راهی این منطقه می شوند و با بالا رفتن از کوه های اطراف گردنه به تماشای زیبایی های منطقه از ارتفاعات بسیار بالا می نشینند تا تصاویر متفاوتی از آن را نظاره گر باشند.
امکانات رفاهی و تفریحی
از جمله امکاناتی که در این گردنه و به طور خاص در دهکده گردشگری آن وجود دارد می توان به سرویس بهداشتی، رستوران، کافی شاپ، چایخانه، وسایل بازی، مرکز خرید، آلاچیق و … اشاره کرد.
بهترین فصل سفر
گردنه حیران در هر فصل از سال چهره زیبایی به خود می گیرد و به شکل متفاوتی از گردشگران دل می رباید. با این حال توصیه می شود در فصل بهار یا تابستان به سمت این گردنه حرکت کنید تا به دلیل کوهستانی بودن منطقه دچار مشکل نشوید. متوسط دمای هوا در فصل بهار و تابستان چیزی بین 11 تا 32 درجه سانتی گراد است. در فصل بهار و تابستان آب و هوای منطقه خنک و مطبوع است. در پاییز طبیعت لباسی بسیار رنگارنگ به تن می کند و زیبایی فوق العاده ای دارد. در زمستان همه جا سفیدپوش می شود اما سرما تا حدی آزاردهنده است.
