عرقیات گیاهی و خواص آنها
گلاب : گلاب یکی از خوش بو ترین و پر طرفدار ترین عرقیات گیاهی در بین مردم کشور و علی الخصوص گردشگران می باشد. در واقع گلاب عرقی است که از گل خاصی تحت عنوان گل محمدی به عمل می آید. در ایران از این عرق گیاهی در تهیه ی بستنی، چای و شیرینی جات استفاده می شود. گلاب را مقوی قلب و معده و ناراحتی های ریوی، مقوی اعصاب، بر طرف کننده ی خلط خونی، مسکن سر درد، ضد افسردگی، ضد آرتروز، ضد سل و گند زا و میکروب کش معرفی می نمایند. بهترین نوع گلاب در منطقه ی کاشان یافت می شود. هر ساله در فصل گلاب گیری گردشگران بسیاری از این شهر و شهر های اطراف آن دیدن می نمایند. قابل ذکر است که به جزء گلاب، عرقیات دیگری نیز در این منطقه عرضه می گردد.
عرق نعنا : عرق نعنا یکی از انواع عرقیات گیاهی پر مصرف در بین مردم کشور است. این عرق از گیاه نعنا تولید می شود. عرق نعنا در مناطق شمالی کشور، منطقه ی آذربایجان و سایر نقاط عرضه می گردد. و هر ساله گردشگران در بیشتر مناطق ضمن بازدید از جاذبه های گردشگری، عرق نعنا را خریداری می نمایند. خواص عرق نعنا را باد شکن، ضد نفخ معده و روده، بر طرف کننده ی اسهال و دلپیچه، بر طرف کننده ی حالت تهوع، بهبود دهنده ی بواسیر، رفع کننده ی ترشی معده، بر طرف کننده ی سردرد های عصبی، ضد کلسترول خون، رافع ترشی صفرا و… معرفی نموده اند.
عرق آویشن : آویشن یکی از گیاهان پر خاصیت جهت رفع سرماخوردگی و عفونت می باشد. این گیاه در منطقه ی آذربایجان شرقی و استان مرکزی به وفور یافت می شود. خواص این گیاه را مسکن، ضد سرماخوردگی، معالج بیماری های قارچی پوست، مقوی معده، ضد وروم بینی و گلو، تقویت بینایی، بر طرف کننده ی اختلالات مغزی و …. معرفی می نمایند.
عرق هل : عرق هل را تقویت کننده ی بدن و انرژی زا و نیز خوشبو کننده ی دهان معرفی نموده اند. همچنین عنوان شده است که عرق هل برای رفع بیماری های چشم مفید می باشد. از این عرق برای معطر نمودن غذا و شربت نیز استفاده می شود. همچنین عرق هل دارای خاصیت باد شکن نیز می باشد. هل درختی ازخانواده ی زنجبیل می باشد، که به صورت وحشی و پرورشی در مناطق کوهستانی و نیز در سایه ی درختان رشد می نماید. هل در انواع مختلف سفید، سیاه و سبز یافت می شود. طبیعت همه ی این گونه ها گرم و خشک بوده و نوع سبز آن تند و معطر می باشد. گفتنی است که نوع سبز هل از انواع دیگر آن مرغوب تر است. دانه های هل معمولا دارای بویی قوی و طعمی مطبوع هستند. از مغز و پوست هل جهت درمان استفاده می شود. از سایر خواص هل می توان به رفع افسردگی، تقویت کننده ی قلب، ادرار آور، بر طرف کننده ی زخم های دهان، تسکین درد گوش، معالج سرما خوردگی، تسکین درد روماتیسم، ضد مسمومیت و رفع بیماری های چشمی اشاره نمود. این عرق در منطقه ی کاشان در کنار سایر عرقیات تولید می شود.
عرق گیاهی بادرنجبویه : بادرنجبویه را گیاه دارویی مورد علاقه ی بو علی سینا، پزشک بزرگ ایرانی معرفی نموده اند، که جهت تقویت قلب و انبساط روح استفاده می شده است. همچنین از این گیاه به عنوان یک داروی ضد افسردگی تا قرن هفدهم استفاده می شده است. امروزه نیز معتقدند این گیاه به عنوان یک داروی مسکن بر روی دستگاه عصبی مرکزی عمل می نماید. و خاصیت آرامش بخشی دارد. گیاه بادرنجبویه سال ها برای درمان مشکلات خلقی توسط پزشکان مشرق زمین کاربرد داشته است. بو علی سینا بادرنجبویه را در ردیف دارو های مقوی قلب جای داده بود و از آن برای تقویت نیروی حیاتی بدن استفاده می نموده است. وی معتقد بود مصرف این گیاه بی حوصلگی و کج خلقی ها را بر طرف می نماید. از سایر خواص بادرنجبویه می توان به رفع گرفتگی های عضلانی، رفع تپش قلب، رفع فشار خون پایین، سر گیجه، بهبود سر درد های یک طرفه، آرام نمودن درد عصبی دندان، نشاط آور، خون ساز، ضد درد مفاصل، ضد قولنج و …. اشاره نمود. طبع گیاه بادرنجبویه گرم می باشد. عرق بادرنجبویه در مناطق شمالی کشور و منطقه ی کاشان در کنار سایر عرقیات یافت می شود.
عرق کاسنی : عرق کاسنی یکی از عرقیات شناخته شده در سر تا سر جهان است. کاسنی گیاهی دارویی است که عصاره و عرق آن مزایا و فواید زیادی برای بدن انسان دارد. یکی از خواص بی نظیر کاسنی، آرامش دهندگی آن می باشد. همچنین گفته شده که عرق کاسنی برای مبتلایان به نقرس و هپاتیت مفید است. و از طرفی استفاده از عرق این گیاه منجر به ایمنی در برابر بیماری های عفونی می گردد. کاسنی با تاثیرات مفیدش بر روی کبد، زمینه ی دفع صفرا از بدن را فراهم می نماید و به نوعی زردی را می زداید، و بار کبد را تقریبا سبک می کند. بدین جهت مسکنی تاثیر گذار برای تب محسوب می گردد. از دیگر خواص عرق کاسنی ملین و ادرار آور بودن آن، خروج سموم از بدن، رفع التهاب بدن، بر طرف نمودن تب های صفراوی، یرقان و زردی ناشی از گرمی می باشد. همچنین پاک نمودن کلیه و مثانه از سنگ، بر طرف نمودن التهاب معده و زیاد نمودن اشتهاء هم از دیگر خاصیت های گیاه کاسنی به شمار می آید. کاسنی گیاهی است که در اکثر سرزمین ها می روید و در زمین های نسبتا مرطوب کنار جاده ها، اماکن بایر و دامنه های کم ارتفاع مشاهده می شود. در ایران این گیاه در دامنه های کم ارتفاع البرز، جاده ی قزوین – رشت، اطراف شهرستان رودبار، اطراف تهران و کرج، در منطقه ی آذربایجان، گیلان، خراسان و بسیاری از نقاط دیگر رشد می نماید.
عرق سنبل الطیب : گیاه سنبل الطیب یک آرام بخش خفیف و یکی از مفید ترین مواد خواب آور به شمار می آید. سنبل الطیب زمان به خواب رفتن را کوتاه تر می کند و کیفیت خواب را بهبود می بخشد. همچنین این گیاه برای کاهش اضطراب و استرس مفید است و در تمرکز افراد نیز تاثیر گذار می باشد. به طور کل رفع افسردگی، تسکین سر درد، بهبود حافظه، تقویت بینایی و بهبود خواب از خواص گیاه سنبل الطیب محسوب می شوند. این گیاه در نواحی شمال غربی کشور نظیر میشو داغ و حوالی اصفهان (مناطق کامو و دالان کوه) می روید.
عرق خار مریم : خار مریم گیاهی دارویی است که در درمان ناراحتی های کبدی و خنثی نمودن مسمومیت های قارچ سمی مفید می باشد. مواد موجود در گیاه خار مریم دارای خواص ضد سرطانی بوده و در پیشگیری و درمان بسیاری از سرطان ها موثر می باشد. از سایر خواص خار مریم می توان به کاهش کلسترول خون و افزایش ایمنی بدن اشاره نمود. خار مریم در شمال ایران، غرب ایران، مناطق لرستان، خوزستان و فارس رشد می نماید.
عرق رازیانه : عرق رازیانه دارای طبیعت گرم و مقدار زیادی از هورمون های زنانه است. استفاده از این عرق بیشتر برای خانم ها توصیه می شود. این گیاه در درمان اختلالات هورمونی خانم ها موثر می باشد و در واقع یکی از درمان های اساسی در کیست تخمدان زنان به شمار می آید. عرق این گیاه در شادابی و طراوت پوست بانوان تاثیر گذار بوده و در تقویت نور چشم موثر می باشد. این گیاه بیشتر بر روی شیب های صخره ها و کوهستان های خشک، آهکی، آفتابگیر فاقد رطوبت و قابل نفوذ رشد می نماید. رازیانه در ایران معمولا در نواحی شمالی و مناطق مختلف البرز پراکندگی دارد.
عرق زنیان : عرق گیاه زنیان دارای خواص ضد درد و التهاب مفاصل می باشد. این گیاه در درمان دردهای آرتروز، سیاتیک، کرامپ و نقرس موثر است. بخش مورد استفاده ی این گیاه که دارای طبیعت گرم و خشک است، میوه های آن می باشد. طعم و بوی عرق گیاه مذکور بسیار شبیه گیاه آویشن می باشد. گیاه زنیان همچنین دارای خواص دیگری نظیر، ضد نفخ بودن، ضد عفونی کننده ی قوی معده، ضد قارچ و انگل، ضداسهال، دافع رطوبت بدن و معده، مفید جهت فلج و رعشه می باشد. مهم ترین مناطق رویش این گیاه در ایران، مناطق سیستان و بلوچستان، همدان، آذربایجان، اصفهان، خراسان، کرمان و فارس می باشد.
عرق شوید : طبیعت گیاه شوید و عرق آن گرم و خشک است و عرق این گیاه در درمان سوء هاضمه، نفخ (خصوصا برای کودکان) و اسپاسم ، چربی سوزی،لاغری یا کاهش وزن، درمان کبد چرب، درمان فشار خون و قلب موثر می باشد. گیاه شوید در اغلب نقاط ایران به صورت خود رو و نیمه خود رو رشد می نماید. این گیاه در مناطق تبریز، صائین قلعه و سراب آذربایجان رشد چشمگیری دارد.
عرق بابونه : عرق بابونه دارای خواص شگفت انگیزی بر روی درمان سردردهای میگرنی می باشد. این گیاه به شکل خود رو در مزارع و کناره ی جاده ها رشد می نماید. طبیعت گیاه بابونه گرم است و برای تقویت پوست و مو بسیار اثر گذار می باشد. از دیگر خواص عرق بابونه می توان به درمان افسردگی، تقویت معده و سیستم گوارشی، بهبود تنگی نفس، بالا رفتن سیستم ایمنی بدن، اشتها آور بودن، درمان سرماخوردگی و گلو درد و …. اشاره نمود. محل رویش این گیاه در ایران مناطق آذربایجان، فارس، لرستان، خوزستان، تهران، دماوند و …. می باشد.
