بلک فرایدی یا جمعه ی سیاه| تاریخچه ای کوتاه از بزرگ ترین رویداد فروش در دنیا

در این آخر هفته پر هیاهو که پس از عید شکر گزاری و در روز 29 ماه نوامبر شروع می شود، همه ساله جمعیت عظیمی از خریداران به فروشگاه های بزرگ شهر می روند و از وبسایت های آن ها بازدید می کنند تا بتوانند از بهترین پیشنهاد ها و تخفیف ها استفاده کنند. شما نیز می توانید همین حالا با بازدید از وبسایت ایران هتل آنلاین، برای رزرو هتل های تهران، هتل های کیش و یا هر شهر دیگری که می خواهید، نه تنها در یک بازه زمانی محدود، بلکه در تمامی طول سال از تخفیف ها و پیشنهاد های استثنایی آن استفاده کنید. قبل از فرا رسیدن جمعه سیاه چندی از مطرح ترین فروشگاه ها از قبیل Amazon، Currys PC World، John Lewis و هم چنین Argos از همین حالا پیشنهاد های ویژه و متنوعی را برای خریداران ارائه کرده اند و انتظار می رود که در هفته آینده، این لیست بلند بالا شامل تخفیفات جدیدی نیز بشود. با این حال بسیاری از مردم با تاریخچه این پدیده بزرگ اقتصادی آشنا نیستند و در رابطه با دلیل انتخاب نام جمعه سیاه، آن هم در زمانی که هنوز به عنوان دوره ای پر جنب و جوش برای خرید و فروش قبل از کریسمس شناخته نمی شد اطلاعی ندارند.

برای اولین بار از عبارت جمعه سیاه برای اشاره به بحران های اقتصادی استفاده می شده است، نه جشنواره های خرید و فروش. دو تن از سرمایه داران وال استریت به نام های جیم فیسک و جی گولد، با امید به افزایش به‌سزای قیمت ها، مقدار چشم گیری از طلای موجود در آمریکا را خریداری کرده بودند تا بعداً آن ها را برای بدست آوردن سود فراوان بفروشند. در روز جمعه 24 سپتامبر سال 1869 میلادی، در حادثه ای که بعد ها از آن به عنوان جمعه سیاه یاد می شد، بازار طلای آمریکا سقوط کرد و فیسک و گولد باعث ورشکستگی تمامی سرمایه داران وال استریت شدند. پیدا شدن ارتباطی میان جمعه سیاه و دوره زمانی کوتاه پس از جشن شکر گزاری تا دهه ها پس از این واقعه، شکلی به خود نگرفت.

در دورانی که فروشگاه های آمریکایی جزئیات کارهای حسابداری خود را به صورت دستی انجام می دادند، سودها به رنگ مشکی نوشته می شدند و زیان ها به رنگ قرمز. بسیاری از تاریخ دانان بر این باورند که در این بازه زمانی، بسیاری از فروشگاه ها در بیشتر طول سال در وضعیت قرمز بوده اند اما با فرا رسیدن جشن شکر گزاری و پدیدار شدن خریداران فراوانی که برای به دست آوردن لوازم مورد نیاز خود به این مغازه ها رفته و از تخفیفات ویژه آن ها استفاده می کرده اند، سود فراوانی را برای اهالی کسب و کار به وجود می آوردند.

در دهه پنجاه میلادی این مأموران پلیس شهر فیلادلفیا بودند که نام جمعه سیاه را برای دوران بعد از جشن شکرگزاری برگزیدند. جمعیت عظیمی از گردشگران و خریداران برای تماشای بازی فوتبال ارتش در روز بعد از این جشن به شهر آمده بودند که این شلوغی ها باعث به وجود آمدن هرج و مرج های فراوان، ترافیک های سنگین و موقعیت های زیادی برای سرقت شده بود. در چنین موقعیتی نیروهای پلیس نتوانسته بودند مرخصی بگیرند و برعکس مجبور شده بودند که زمان بیشتری را برای کنترل این مشکلات در پست های خود بگذرانند. به همین دلیل آن ها این روز را جمعه سیاه نامیدند.

همانطور که با گذر زمان این نام در تمامی فیلادلفیا پخش می شد، صاحبان فروشگاه های بزرگ از مضمون نه چندان مثبت آن ناراضی بودند و تلاش کردند تا نام آن را عوض کنند و استفاده از “جمعه بزرگ” را جایگزین آن کنند، اما موفق نشدند. پس از گذشت زمانی کوتاه، مردم از طریق نشریات نیز با این نام آشنا شدند. از اولین مجلاتی که از این نام در بخش تبلیغات خود استفاده کردند می توان به American Philatelist اشاره کرد. در اواخر دهه 80 میلادی، تقریباً تمام مردم در سراسر کشور با این عبارت آشنا شده بودند و فروشندگان بالاخره توانستند این عبارت را به دوران ویژه فروش بعد از جشن شکر گزاری مربوط سازند. امروزه بلک فرایدی بزرگ ترین رویداد خرید و فروش در آمریکا به شمار می رود. در این دوران بسیاری از فروشگاه ها قیمت بسیاری از کالای خود را به شدت کاهش می دهند تا سود فراوانی به دست آوردن و تعطیلات خود را به طور رسمی آغاز کنند.

خرید و فروش در ماه نوامبر حتی قبل از آن که نیرو های پلیس شهر فیلادلفیا برای آن نامی برگزینند شهرت فراوانی داشته است. فروشگاه زنجیره ای Macy’s یکی از اولین مراکز خریدی بوده است که در سال 1924 برای فروش ویژه پس از عید شکر گزاری تبلیغات کرده است. طرفداران این روز به خصوص در دهه 1930 هم چنان بیشتر و بیشتر می شدند، اما در این میان فروشگاه های بسیاری در دوران رکود بزرگ آمریکا دچار ضررهای فراوانی نیز می شدند. در سال 1939، رئیس جمهور وقت آمریکا، فرانکلین رزولت، به امید بهبود بخشیدن به وضعیت اقتصادی کشور تصمیم گرفت تا جشن شکر گزاری را یک هفته زود تر برگذار کند.

بعد از آن که مأموران پلیس جمعه سیاه را مرتبط با آشوب های فیلادلفیا اعلام کردند، این شوق خرید کردن در دهه های 70 و 80 در میان مردم بیشتر می شد و گروه های بزرگی از مردم را به مراکز خرید فرا می خواند. امروزه میلیون ها آمریکایی به فروشگاه های مختلف می روند و در وبسایت های مختلف به جستجو می پردازند تا بهترین معامله ها را از آن خود کنند. فروشگاه ها نیز معمولاً تا پایان هفته این تخفیفات را حفظ می کنند و در بعضی مواقع تا “دوشنبه سایبری” نیز این شرایط ویژه را ادامه می دهند. طبق بررسی های انجام شده توسط Adobe Analytics در رابطه با 100 فروشگاه اینترنتی برتر در آمریکا، میزان فروش در سال 2018 به 6.2 میلیارد دلار رسیده است که در میان 2 میلیارد تنها مربوط به فروش تلفن های همراه هوشمند می باشد.

در سال 2010، فروشگاه بزرگ اینترنتی Amazon با ارائه تخفیف های فراوان برای بسیاری از محصولات خود، انگلستان را با ایده جمعه سیاه آشنا کرد. در سال 2013، سوپرمارکت Asda نیز که متعلق به شرکت آمریکایی Walmart است، جمعه سیاه خود را برگذار کرد که در پی آن درگیری های فیزیکی بسیاری میان مردم برای خرید تلویزیون و دیگر وسایل الکترونیکی به وجود آمد. بعد از این واقعه بلک فرایدی در کشور انگلستان نیز رشد به‌سزایی داشت و بسیاری از دیگر مراکز خرید نیز تصمیم گرفتند تا نسخه جمعه سیاه خود را داشته باشند. با اینکه چندتا از فروشگاه های زنجیره ای مانند Ikea، Marks و Spencer از برگذاری چنین فستیوال هایی خودداری کردند، بسیاری از مراکز خرید توانسته اند در افزایش فروش خود پیشرفت های چشم گیری داشته باشند. طبق گزارش های IMRG در جمعه سیاه سال 2018، بیش از 1.49 میلیارد پوند در فروشگاه های اینترنتی انگلیسی پول مبادله شده است. این در حالی است که نشریه Retail Week از بازدید 194 میلیونی از صفحات مختلف این فروشگاه های سایبری در تاریخ 23 نوامبر سال گذشته خبر داده است. Hitwise نیز طی بیانیه ای از سهم 26 درصدی شرکت Amazon در فروش های جمعه سیاه و هفته سایبری که از تاریخ 19 تا 25 نوامبر ادامه داشته اند اطلاع رسانی کرد.

علاوه بر آمریکا و انگلستان، جمعه سیاه در کشورهایی از قبیل برزیل، هند، فرانسه، نروژ، رومانی و آلمان نیز طرفداران خود را پیدا کرده است. طبق گزارش های نشریه Citipost Mail 6.4 میلیون از مردم کانادا جمعه سیاه را یکی از عید های رسمی خود می دانند و بسیاری از آن ها در این روز از سال برای خرید به آمریکا سفر می کنند. اما در چند سال اخیر به دلیل کاهش ارزش دلار کانادا، تعداد این گروه از مردم همه ساله رو به کاهش است. در مکزیک جمعه سیاه به نام پایان خوش شناخته می شود و در امارات متحده عربی نیز از آن با اسم جمعه سفید یاد می شود.

برای بسیاری از فروشگاه ها از آن جایی که ارائه تخفیف و معاملات ویژه باعث افزایش سود می شود؛ از این رو جمعه سیاه به یکی از بازه های زمانی بسیار مهم برای فروش تبدیل شده است. با این حال افزایش میزان تقاضا و سنگین تر شدن رقابت میان فروشگاه ها باعث افزایش سهمگین خریداران و آشوب در فروشگاه های بزرگ شده است. برای ارتقای پروسه فروش و ارسال های اینترنتی، خارج نشدن از دور رقابت و برطرف کردن نیاز مشتریان هم اکنون، فروشگاه ها این مسیر را برگزیده اند تا برخلاف گذشته فروش های ویژه خود را طی یک بازه زمانی طولانی تر از 24 ساعت برای خریداران علاقه مند ارائه کنند.

در سال های اخیر پیشنهادات و تبلیغات بسیاری در چند روز قبل از فرا رسیدن جمعه سیاه پدید آمده اند. بسیاری از مردم نام این جریان را پنج روز سیاه گذاشته اند. بعضی از فروشگاه های اینترنتی نیز به دلیل شروع فروش های خود از اول ماه نوامبر شناخته می شوند. معمولاً این فروش های زود هنگام تا آخر هفته جمعه سیاه ادامه پیدا می کنند و در روز دوشنبه سایبری خاطمه می یابند. از آنجایی که در سال گذشته شاهد فروش های اینترنتی بسیار قدرتمند بوده ایم، فروشگاه ها به احتمال فراوان این رویه را در سال های آینده نیز ادامه خواهند داد.

این رویداد نسبت به جمعه سیاه تاریخچه بسیار کم تری دارد، اما پیشرفت های شگرف تکنولوژی و فروشگاه های اینترنتی باعث به وجود آمدن دوشنبه سایبری شده است. این روز نشان دهنده ادامه فروش ها بعد از به پایان رسیدن جمعه سیاه و عید شکر گزاری می باشد و شامل تخفیفات و معامله های اختصاصی است که تنها به صورت اینترنتی در دسترس هستند. در سال 2019 این واقعه در روز 2 دسامبر برگذار خواهد شد. در سال 2005، خانم الن دیویس، معاون ارشد فدراسیون ملی خرید و فروش در آمریکا، پس از مشاهده افزایش چشم گیر فروش های آنلاین در روز دوشنبه بعد از عید شکر گزاری، برای اولین بار از این نام استفاده کرد. طبق گزارش های Adobe Analytics در سال 2018، تعداد خریدهای انجام شده به صورت آنلاین در روز دوشنبه سایبری در آمریکا بیشتر از روز جمعه سیاه بوده و مردم آمریکا در این روز بیش از 7.9 میلیارد دلار هزینه کرده اند.