صنایع دستی شیراز در بین مسافران و گردشگران داخلی و خارجی جایگاه ویژه‌ای دارد. تنوع زیاد صنایع دستی ساخته شده توسط هنرمندان خوش‌ذوق استان شیراز، موجب انتخابی آسان برای خرید سوغاتی و یادگاری شده است. صنایع دستی و هنرهای سنتی، میراث گذشتگان ما هستند که به عنوان سفیرانی صادق و راستین به‌حساب می‌آیند. اکثر مسافران با اقامت چند روزه خود، در هتل های شیراز کاملا با آثار تاریخی این شهر آشنا می‌شوند.
البته باید توجه داشت که صنایع دستی و سنتی شهر شیراز، از دیگر آثار ماندگار این شهر بوده و به خودی خود، گنجینه‌ای ارزشمند است که باید بیشتر مورد متوجه قرار گیرد. از صنایع دستی اصیل شیراز می‌توان خاتم‌کاری، شیشه‌گری، معرق، سفالگری، قلمزنی، منبت، نمد، مینیاتور، گلیم و قالی‌بافی و… را نام برد.
صنایع دستی شیراز چیست
صنایع دستی شیراز آنقدر متنوع و زیبا است که توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. در شیراز می‌توانیم ردپای همه هنرهای مختلف ایران را ببینیم چرا که همه‌ی آنها، نمادی از فرهنگ و تمدن ماست. شیراز جایگاه ویژه‌ای در عرضه صنایع دستی کشور پیدا کرده که این را مدیون هنرمندان و صنعتگران ماهری است که در خود جای داده است.
هنرهای دستی و سنتی شهر شیراز، به عنوان میراث قدیمی و ماندگار، فرهنگ اصیل ایرانی بوده که به معرفی فرهنگ و آداب، مردمان ایران زمین درسطح جهان پرداخته است. می‌توانید از این شهر جهانی صنایع دستی، انتخابی عالی برای خرید سوغاتی داشته باشید.
صنایع دستی شیراز که ثبت جهانی شده
شیراز مهد هنرهایی مانند خاتم، کاشی هفت رنگ و قلم زنی است که بسیار مورد توجه گردشگران قرار دارد. بعد از شهر آباده که توانست عنوان شهر جهانی منبت را کسب کند شیراز نیز با توجه به ظرفیت بالای خود، جهت ثبت جهانی در دستور کار اداره کل میراث فرهنگی و صنایع دستی استان شیراز قرار گرفت.
ارزیابان شورای جهانی با حضور خود در شیراز و بازدید از کارگاه‌ها و مراکز تولیدی و همچنین براساس رایزنی‌های انجام شده و تلاش اداره کل میراث فرهنگی استان فارس، توانستند مراحل جهانی شدن شهر شیراز را طی کنند. در سال ۱۳۹۸ شیراز به عنوان سومین شهر جهانی صنایع دستی معرفی شد.
آباده در سال ۱۳۹۵ موفق به ثبت نشان جفرافیای ملی و بین المللی منبت و ثبت فنون اجرایی این هنر در لیست آثار ناملموس میراث فرهنگی ایران قرار گرفت و در سال ۱۳۹۷ عنوان شهر جهانی منبت را دریافت کرد. آباده برای هنر منبت خود ۱۷ نشان ملی مرغوبیت صنایع دستی و ۵ نشان طلایی جشنواره فجر را به دست آورد. در آباده ۱۵۰ کارگاه منبت خانگی یا نجاری و پنج هزار هنرمند منبت کار مشغول به کار وجود دارد.
صنایع دستی شیراز چگونه است
از پر طرفدارترین هنرهای جهان، صنایع دستی اصیل شیراز است. سال‌هاست که تعداد زیادی از این صنایع دستی به کشورهای دیگر صادر می‌شود. داشتن هنرهایی چون خاتم، معرق، قلمزنی، منبت، قالی و گلیم باعث شده تا شهر شیراز، شهرتی جهانی پیدا کند و عنوان شهر جهانی صنایع دستی را به خود اختصاص دهد. ما هم به عنوان یک شهروند ایرانی بهتر است اطلاعاتی در رابطه با صنایع دستی استان شیراز داشته باشیم.
صنایع دستی شیشه‌ای شیراز
شیشه‌گری از هنرهای قدیمی استان شیراز و برخی شهرهای ایران است. در این هنر ابتدا مواد شیشه را حرارت داده تا نرم شود بعد با وسایل مخصوص یا دمیدن، به آن شکل زیبایی می‌دهند. در گذشته هنرمندان علاوه بر بطری، اشیاء دیگری همچون گلدان، گلاب پاش، اشکال میوه‌ها و حیوانات را می‌ساختند. امروزه پرچم داران این هنر در شیراز و استان فارس بسیار کم هستند. تکنیک‌هایی که برای ساخت شیشه به کار می‌روند عبارتند از: شیشه‌گری فوتی، دمی، علمی و همجوشی است و از تراش، حکاکی، نقاشی، و معرق برای تزئین و زیبایی شیشه استفاده میکنند.
صنایع دستی چوبی شیراز
صنایع دستی چوبی جزء محبوبترین و پرطرفدارترین صنایع دستی اصیل شیراز به شمار می‌آید. ساخت و تزیین چوب با استفاده از روش‌های مختلف برای تولید اجسامی مسطح، حجمی، تزیینی و کاربردی را هنر درودگری می‌نامند. تزیین این آثار هنری چوبی در حین ساخت و یا به صورت همزمان انجام می‌شود.
هنر درودگری انواع مختلفی از جمله: خراطی، منبت‌کاری، معرق‌کاری، مشبک‌کاری، جوک‌کاری، نازک‌کاری و… را نام برد. در ادامه به معرفی برخی از این صنایع دستی چوبی میپردازیم.
منبت کاری
یکی از معروف‌ترین صنایع دستی شیراز هنر منبت‌کاری است. در همه جای استان فارس به‌ویژه در شهر آباده که به عنوان میراث جهانی به ثبت رسیده، منبت‌کاری انجام می‌شود. استادان بزرگی در شهر شیراز و آباده مشغول تربیت و آموزش هنرمندان و علاقه‌مندان به این هنر هستند. این هنرمندان با کار حرفه‌ای در زمینه منبت، نقشی موثر در کل کشور دارند. منبت‌کاری در دوره صفویه به اوج رسید. هنر منبت از کنده‌کاری حجمی روی چوب به وجود می‌آید و باعث خلق آثاری همچون منبت کاری در مساجد، منبرها، میزها، قاب‌ها، دسته‌های چاقو و… شد. قدیمی‌ترین اثر منبت‌کاری شیراز متعلق به صندوق بقعه متبرکه سید میر محمد در قرن هفتم هجری است.
لوازم موردنیاز برای منبت‌کاری با چوب، چند قلم و اسکنه‌ای فلزی است که در آن از خطوط کوفی و نقشهای اسلیمی تا نقوش ختایی، گل و مرغ دیده می‌شود. در شیراز چندین کارگاه منبت مشغول به کار هستند که بیشترین توجه از میان کارهای ساخته شده متعلق به تخته شطرنج است زیرا ساخت آن یک تا دوسال زمان می‌برد و از موادی مانند عاج فیل و استخوان شتر در گوشه‌های تخته استفاده می‌شود.
جوک کاری
یکی از هنرهای زیر مجموعه چوبی، جوک کاری است که شباهت زیادی به هنر خاتم‌کاری دارد. این هنر با استفاده از چند رنگ چوب و کنار هم چیدن قطعات کوچک مثلثی شکل، ساخته می‌شود که شکل مستطیل و لوزی را به خود می‌گیرد. چون طرح‌های هندسی، نقوش زیادی دارند در نتیجه تنوع طرح‌های این هنر بسیار زیاد است. از این هنر در تزیین مبلمان، قاب‌های منبت، خاتم و معرق کاربرد دارد. ظرافت و دقت بالای هنرمند باعث می‌شود تا بتواند با کنار هم گذاشتن نقوش، طرح‌های پیچیده و زیبایی به وجود آورد. مصالح مورد نیاز جوک کاری انواع چوب، چسب، نخ، مواد محافظ پوشاننده است. انواع چوبی که در این هنر استفاده می‌شود می‌توان از چوب عناب، نارنج، گردو، فوفل و کاج نام برد.
جوک کاری شباهت خاصی به خاتم کاری دارد اما تفاوت آن با خاتم کاری در این است که فقط برای روی کار استفاده نمی‌شود و گاهی به شکل جازنی و یا به صورت جسمی مستقل تولید می‌شود. دومین تفاوت آن در مواد زمینه مصرفی جوک کاری است که فقط از چوب استفاده می‌شود. در حالی که در خاتم‌کاری به جز چوب از فلز و استخوان هم استفاده می‌گردد. در جوک‌کاری مثلث‌ها و قطعات سازنده برگه‌ها بزرگ‌تر برش می‌خورند که باعث می‌شود برگه‌های جوک از خاتم پهن‌تر باشند.
معرق‌کاری
زادگاه هنر معرق هند است اما با هنر دست هنرمندان و صنعتگران ایرانی در شیراز تکامل یافته و جزء صنایع دستی اصیل شیراز و ایران به حساب می‌آید. ابتدا در این هنر فقط از تلفیق چوب و فلز استفاده می‌شد، که هنرمندان ایرانی تنوعی به این زمینه دادند و به جای یک نوع چوب از انواع چوب با رنگ‌های مختلف استفاده کردند. در اصل معرق از برش‌های چوب با شکل‌های متفاوت، زیبایی خود را نشان می‌دهد.
از سال ۱۳۳۴ تنوع رنگی بیشتری در معرق کاری به وجود آمد. با استفاده از مواد شیمیایی که دیگر محدود به چند رنگ خاص نبود، معرق‌کاری سبک جدیدی به خود گرفت.
صنایع دستی خاتم شیراز
شیراز از قدیم در ساخت صنایع دستی جایگاه مهمی داشته و با توجه به ویژگی‌های خاص خود توانسته در کنار خاتم‌کاری اصفهان و دیگر شهرهای کشور بدرخشد. خاتم‌کاری در گذشته روی آثاری مانند منبر مسجد جامع عتیق شیراز با ۱۰۰۰ سال قدمت و درهای چوب گردو با روکش استخوان توسط دستان هنرمند استاد حبیب الله ساخته می‌شدند. هنر خاتم‌کاری شهر شیراز از زمان صفویه شهرت داشته که می‌شود آن را به عنوان معروف‌ترین مرکز خاتم‌کاری ایران به حساب آورد. به دلیل کیفیت عالی و طرح‌های خاص و مواد اولیه‌ی مرغوب، شیراز جایگاه ویژه‌ای در خاتم‌کاری دارد.
دلایل متمایز شدن خاتم‌کاری شیراز عبارتند از: استفاده از ورقه‌های چوبی نازک و نرم در پشت خاتم جهت آستر کردن، به‌کار بردن چسب با کیفیت سریش در تمام مراحل، سطح صیقلی و صاف کار و نبودن فضای خالی بین خاتم‌ها، یکدستی، ماندگاری و ثبات رنگ و شکل خاتم با گذشت زمان، قرینه بودن طرح و نقش، ترمیم‌های ناملموسی که روی محصولات خاتم‌کاری می‌شود.
مس و چوب مرغوب، استخوان، برنج و… زمینه‌های خوبی برای خاتم‌کاری در شیراز هستند. گلدان، ست رومیزی، ساعت، جعبه‌ی دستمال کاغذی و… مواردی است که هنرمندان شیرازی هنر خود را در آنها نشان می‌دهند. طرح‌های تاجی، ابری لوزی، طاقی ترنج، موج، جویی، هفت شمسه، ابری شش گوش، زنجیره ای و… طرح های جدید و خاص خاتم‌کاری شیراز هستند که بسیار خودنمایی میکنند.
صنایع دستی ترمه شیراز
ترمه نوعی پارچه گران‌بهایی است که از الیاف بسیار لطیف بافته می‌شود. جزء صنایع دستی نفیس و گران‌بهاء ایران است. این پارچه از دو سری نخ تار و پود بافته شده، به گونه‌ای که نخ پود به صورت آزاد و تراکم بالا در پشت پارچه استفاده می‌شود. جنس این پارچه از ابریشم، کرک و پشم و به صورت طرح‌های سنتی ایرانی بافته می‌شود.
در آن نقشهای منحنی مانند بته، جقه و گل‌های شاه‌عباسی در رنگ‌های مختلف، در بافت ترمه به کار می‌رود. در قدیم نقشهای ترمه را به صورت انگشتی ایجاد می‌کردند اما امروزه از طرح‌ها و نقشهای جدید استفاده می‌شود. ترمه‌بافی از اوایل دوران صفویه در شیراز رونق داشته و از آن زمان تا به امروز کارگاه‌های ترمه بافی در شیراز و شهرهای اطراف آن فعال هستند.
کاربرد ترمه
در زمان صفویه ترمه‌بافی هم مانند خیلی از هنرهای دیگر رواج پیدا کرد و به اوج خود رسید. ترمه یکی از محصولات صادراتی ایران به شمار می‌آید. در عکس‌ها و نقاشی‌های به جا مانده از زمان قاجار ترمه بسیار دیده می‌شود. این پارچه در اکثر لباس‌های درباریان و همچنین موارد تزئینی مثل رو تختی، رو مجمعی، رومیزی، انواع بقچه‌های حمام، کیف، پرده، سجاده و… بوده است. امروزه از پارچه ترمه برای مبل، پشتی و رومیزی بیشتر استفاده می‌شود. در گذشته این پارچه مخصوص رجال و اشراف و پادشاهان بود اما امروزه قشر متوسط جامعه هم از پارچه ترمه استفاده میکنند. از این پارچه برای هدیه دادن در مراسم و اعیاد، بسیار استقبال می‌شود.
صنایع دستی جدید شیراز
صنایع دستی استان شیراز جلوه‌ای از فرهنگ و تمدن مردم ایران است که قدمت اکثر آنها به دوران باشکوه ایران باستان می‌رسد. در آثار تاریخی ایران نشانه‌هایی از هنر دست نقاشان، معماران و مهندسان خبره‌ای است که یک اثر هنری بی‌نظیر را خلق کرده‌اند. هنرمندان امروزه با الهام گرفتن از آثار تاریخی و سنتی ایران و همچنین استفاده از مواد و ابزار جدید توانسته‌اند آثاری با رنگ و نقشی متنوع به بازار عرضه کنند.
کاشی هفت رنگ
کاشی هفت رنگ از معروف‌ترین صنایع دستی شیراز بوده که قدمت آن متعلق به معماری دوران اسلامی است. این هنر با چیده شدن، کاشی‌های سفید لعاب‌دار و رنگ آمیزی آنها تهیه می‌شود. پس از طراحی و رنگ‌آمیزی، داخل کوره قرار می‌گیرند تا برای نصب آماده شوند. رنگ‌های مورد استفاده در این کاشی اغلب رنگ‌های سیاه، سفید، قرمز، لاجوردی، فیروزه‌ای، حنایی و زرد است. از این کاشی در مکان‌های تاریخی و متبرکه استفاده می‌شود.
از مواردی که کاشی هفت رنگ شیراز، مورد توجه قرار گرفته، کیفیت و ترکیبات خاص آن است. استفاده از طرح «گل و مرغ» باعث خاص و متمایز شدن این کاشی شده است. از آثار این سبک هنری می‌توان مسجد نصیر الملک را نام برد که با استفاده از این هنر، زیبایی و جذابیتی چند برابر به خود گرفته است. از دیگر جاهایی که این هنر کاشی، خودنمایی می‌کند مسجد وکیل، عمارت نارنجستان و باغ عفیف اباد در شیراز است.
قلمزنی
از مجموعه هنرهای جذاب فلز‌کاری، می‌توان قلمزنی را مثال زد که با چکش و قلم انجام می‌شود. هنرمند قلم‌زن با نقش و نگارهای مختلف، که روی فلزهایی چون مس، نقره، طلا، برنج، حکاکی می‌کند هنر زیبای خود را به نمایش می‌گذارد. آثار قلمزنی شیراز شهرت زیادی دارد و طرح‌های زیبایی از تخت‌جمشید تا گل و مرغ و تصاویری از شاهنامه به طور واضح در بسیاری از آنها به چشم می‌خورد.
قلمزنی روی فلز سبک‌های مختلفی دارد که در شیراز از سبک و طرح به جا مانده از اقوام سکاها، هخامنشیان و ساسانیان پیروی می‌شود که زیبایی خاص خود را دارد. قلمزنی با چکش‌های مخصوص و قلم‌های متناسب با طرح مورد نظر، انجام می‌شود و طرح‌های زیبا و خیره‌کننده‌ای را خلق میکنند. قلمزنی در شیراز روی فلزاتی چون مس، طلا، نقره و برنج به کار می‌رود. معروف‌ترین آثار قلمزنی در جهان، برروی فلز نقره است.
مینیاتور
از دوره قاجار واژه مینیاتور وارد فرهنگ و زبان فارسی شد. مینیاتور کلمه‌ای فرانسوی است که مخفف «مینی موم ناتورال» است و به هر هنر ظریفی اطلاق می‌شود. در ایران منظور از مینیاتور، نوعی نقاشی است که تمامی طبیعت را در قالبی کوچک به تصویر می‌کشد که دارای سابقه‌ای طولانی است. نقاشی مینیاتور با مضمون‌های مفهومی مختلفی مانند موضوع‌های ملی، هنری، مذهبی، فرهنگی و اجتماعی و… ترسیم می‌شود. در بعضی موارد نقشهای تاریخی و موجودات خیالی نیز در این سبک دیده می‌شود. معمولا موضوع نقاشی مینیاتور از شکار و شکارچیان، حیوانات مختلف، سیمرغ، اژدها، فرشتگان، اتفاقات مهم تاریخی و… است. از این نقاشی به عنوان تزئین حاشیه اشعار و کتب خطی نیز استفاده می‌شود.
صنایع دست‌باف شیراز
صنایع دست‌باف از مهمترین آثار هنری کشور است که شهرت جهانی دارد. تقریبا تمام کشورهای دنیا، ایران را به‌عنوان صادرکننده فرش دست‌باف می‌شناسند. غیر از فرش، دست‌بافت‌های دیگر نیز مانند گبه، گلیم، نمد، جاجیم و … در بین کشورهای دیگر طرفداران زیادی دارد.
فرش دست‌باف
افراد در شهرها، روستاها و همین‌طور عشایر استان فارس، مشغول به تهیه فرش‌های دست‌باف هستند و با طرح‌هایی مانند قشقایی، افشار، خمسه، آباده و… هنر خود را به تصویر می‌کشند. یکی از خصوصیات این هنر دست‌باف به کاربردن طرح بلبل است. پرندگان در فرش‌های شیراز نشان از قناعت و خوشبختی دارد.
این فرشها تنوع رنگ زیادی ندارد و گره‌های آن خیلی ریز نیست. هر رنگ معنی مخصوص خود را دارد مثلا رنگ زرد نماد شادی، رنگ قرمز نماد زندگی، رنگ تیره نماد درد و اندوه است. فرش‌های دست‌باف شیراز نرم، ظریف و نازک هستند که گره‌های آنها به صورت متقارن (ترکی) و نامتقارن (فارسی) است.
گبه
یکی از سوغاتی‌هایی که می‌توان از شیراز گرفت، گبه است. این هنر همانند فرش دست‌باف توسط عشایر قشقایی و اقوام لر بخش‌های مختلف استان فارس تولید می‌شود. گبه فرشی است کوچک که الیاف آن پنبه یا پشم است و بافنده گبه طرحی از قبل آماده شده ندارد و طرح‌های آن به صورت هندسی و نقشهای خیالی و ذهنی است. بافنده گبه با الهام گرفتن از طبیعت و ذهن خلاق خود چنین هنر زیبایی را خلق می‌کند. به همین دلیل در بسیاری از موارد، زیبایی و محبوبیت گبه از بقیه دست بافته‌ها فراتر می‌رود.
تنوع گبه‌ها بسیار بالاست چراکه نقش و رنگ زیادی در آن بکار رفته است. گبه‌های دست بافته عشایر قشقایی طرح‌هایی همچون شیر که نماد جوانمردی است بسیار دیده می‌شود البته نقشهای دیگری نیز مانند ترنج، ستاره، لچک، نقش خشتی، نقش حیوانات و… هم در این گبه‌ها زده می‌شود.
گلیم
از دیگر انتخابات برای گرفتن سوغاتی می‌توان گلیم را نام برد. گلیم هم مانند گبه قبل از بافت طرح آماده‌ای ندارد. بافنده نقشهای ذهنی خود را برروی گلیم به نمایش می‌گذارد. رشد و ارتقای این هنر اصیل شیراز را، زنان و دختران روستایی و عشایر قشقایی به عهده دارند. جنس گبه‌ها از پشم است و طرح‌هایی همچون لچک ترنج، ستاره، خشتی، حیوانات و… در آنها کاربرد دارد. در بازارهای شیراز می‌توانید از میان محصولات گلیم نظیر کف پوش، خورجین، پادری، روانداز و… انتخاب کنید.
جاجیم
جاجیم یکی از معروف‌ترین صنایع دستی شیراز است. مسافران طی اقامت خود در هتل بزرگ شیراز علاوه بر بازدید از مکان‌های تاریخی و دیدنی استان شیراز، می‌توانند از این صنایع دستی نیز دیدن کنند. در بازار وکیل و سایر بازارچه‌های صنایع دستی شیراز، کیف، کفش و رواندازهای زیبای جاجیم به وفور یافت می‌شود.
بعضی از محصولات جاجیم به صورت یک‌رو و برخی دیگر دورو و با نقشهای متفاوت بافته می‌شود. قیمت محصولات جاجیم از فرش ارزان‌تر بوده در نتیجه افراد بیشتری از این محصولات استقبال میکنند.
گیوه
گیوه از جمله کفش‌های دست‌باف است که بسیار بادوام، نرم و راحت بوده و در برخی از قسمت‌های ایران علی‌الخصوص در مناطق روستایی و کوهستانی استفاده می‌شود. این کفش از دو بخش زیری و رویی تشکیل شده است. در بخش زیری معمولا از جنس چرم یا لاستیکی استفاده می‌شود و بخش بالایی آن با نخ بافته شده است. گیوه‌ها در همه جای ایران بافته می‌شود اما گیوه شیراز به دلیل نوع گره آن از دیگر گیوه‌ها متمایز شده است. در گیوه‌های دیگر اگر بخشی از بافت گیوه، آسیب ببیند آن قسمت دیگر قابل استفاده نیست. اما گیوه شیراز به گونه‌ای گره زده می‌شود که در صورت قیچی شدن هم گره آسیب نمی‌بیند. گیوه شیراز در هنگام پوشیدن هیچ فشاری به پا وارد نمی‌کند و به راحتی با گل گیوه می‌توان آن را تمیز کرد.
نمد مالی
یکی از قدیمی‌ترین زیراندازها به شیوه نمد مالی تهیه می‌شود. این نوع زیرانداز از پشم تولید شده و در اثر فشار و رطوبت و حرارت به صورت یکپارچه و یک‌دست می‌شود. نمد مالی با مالش پیاپی نمد بر روی زمین و به کمک دست و پا، الیاف نمد در هم آمیخته می‌شود. به همین دلیل به آن هنر نمد مالی می‌گویند.
در گذشته از نمد برای تهیه کلاه، لباس چوپان، بالاپوش، پاپوش و… استفاده می‌شد. نمدها هیچ درز و دوختی ندارند اما غیر از اشکال ساده به صورت اشکال طرح‌دار نیز تهیه می‌شوند. در قدیم رنگ‌های نمد محدود به رنگ‌های طبیعی پشم بوده اما امروزه از رنگ‌های متنوع قرمز، آبی، زرد، نارنجی و… نیز در آن استفاده می‌شود.
پارچه‌های رنگی عشایر
پارچه‌های رنگی عشایر، چشم هر گردشگری را در بازار وکیل به خود جلب می‌کند. عشایر فارس از این پارچه‌های رنگی برای دوخت لباس‌های سنتی خود استفاده میکنند. اما برای بسیاری از مردم جذابیت داشته و آنها را برای سوغاتی انتخاب میکنند.
سایر صنایع دستی شیراز با عکس
سفالگری
از هنرهای دستی دیگر شیراز سفالگری است که بسیار در شیراز رواج دارد. سفال با ابزارهای مختلفی از جمله: چاقوی سفالگری، سیم قطع کننده، مشته، ابزار حلقه، سیم و تراش، اسفنج، گل رس و… تهیه می‌شود. انواع مختلف گل رس: کائولین تا رس بال یا بال کلی، خاک نسوز و خاک رس خشت است.
مراحل تهیه سفال این‌گونه است که ابتدا مقدار معینی آب و خاک رس را باهم مخلوط میکنند و بعد از آماده شدن، گل را بر روی چرخ سفالگری قرار می‌دهند و هنرمند سفال‌گر شروع به چرخکاری آن می‌کند. بعد از ساخت ظروف گلی، آنها را به داخل کوره می‌برند و با حرارت بالا می‌پزند. گل در برابر حرارت سفت و محکم می‌شود.
میناکاری
قدمت میناکاری به دوران صفویه برمی‌گردد که در آن دوران میناکاری رواج و اهمیت بسیاری پیدا کرد و از آن زمان تاکنون طرفداران زیادی را به خود جلب کرده است. فلزاتی چون طلا، نقره، مس، آلومینیوم، مفرغ، برنج و برنز در میناکاری استفاده می‌شود. از بین این فلزات مس به دلیل دوام و استحکام بیشتر، شکل پذیری، چکش خواری و قابلیت ورقه شدن، گزینه‌ای عالی برای میناکاری است.برای تهیه یک اثر میناکاری ابتدا یک فلز را به شکل و اندازه مورد نظر می‌سازند و بعد یک لعاب سفید رنگ به عنوان لعاب آستر روی آن می‌دهند و آن را در کوره‌ای با حرارت بسیار بالا (۷۵۰ درجه سانتی‌گراد) می‌گذارند. بعد از خارج کردن از کوره با لعاب مرغوب‌تری روی آن را می پوشانند و دوباره در کوره قرار می‌دهند. این لعاب‌کاری معمولا چندین بار تکرار می‌شود. بعد از این مراحل روی این فلز لعاب‌دیده طرح و نقش می‌اندازند. بعد از نقاشی دوباره به داخل کوره می‌روند تا رنگ‌ها به شکل مطلوب‌تری درآیند.
نقاشی گل و مرغ
طرح آثاری چون اسلیمی و گل و مرغ و ترنج، قدمتی طولانی در شیراز دارند و نمونه‌های بی‌نظیر آن را در مساجد و بقاع متبرک شهر همچون امامزاده حسین، باغ ارم، باغ عفیف آباد، باغ نارنجستان قوام، مسجد رمضان خان می‌توان دید. اما با توجه به قدمتی که این هنر نگارگری گل و مرغ در شیراز دارد متاسفانه به آن کم توجهی شده و رو به فراموشی است. با حمایت از این هنرمندان می‌توان از این هنر زیبا در مرمت مکان‌های زیارتی، مساجد، مکان‌های تاریخی و هتل‌ها استفاده کرد.
نقره‌کاری
نقره‌کاری در شیراز قدمتی بسیار طولانی دارد. نقوشی مانند گل نرکس، عنبر بو، پنج پر و گل سرخ فقط مختص شیراز است و در هیچ جای ایران پیدا نمی‌شود. طرح‌های دیگری همچون پادشاهان هخامنشی، اساطیر شاهنامه، نقش فروهر، لیلی و مجنون و… در بعضی آثار هنری نقره‌کاری دیده می‌شود. از این هنر زیبا در سرویس‌های چای‌خوری، گلدان، شمعدان، زیور آلات و لوازم تزئینی استفاده می‌شود. نقره‌کاری زیر مجوعه‌ی هنر فلز‌کاری است که با فلز نقره و شکل دادن به آن انجام می‌شود. نقره‌کاری در شیراز با نقره‌ی عیار بالای ۹۰ انجام می‌شود. به همین دلیل قیمت بالاتری نسبت به آثار نقره‌کاری سایر استانها دارد.
بازارچه صنایع دستی شیراز
در شهر شیراز چند بازارچه مخصوص، معروف‌ترین صنایع دستی شیراز وجود دارد که می‌توانید از آنجا سوغاتی و یادگاری‌های خود را تهیه کنید. در ادامه به معرفی این بازارچه‌ها میپردازیم.
بازار وکیل
بازار وکیل جزء آثار دیدنی و تاریخی و از معروف‌ترین بازارهای سنتی ایران است که هر گردشگری که در هتل زندیه شیراز اقامت دارد می‌تواند با ۱۰ دقیقه پیاده روی، از این بازار بازدید کند. بازار وکیل در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. با رفتن به بازار وکیل، یک تیر و دونشان می‌زنید علاوه بر اینکه، بازار جزء آثار تاریخی و دیدنی است امکان مقایسه و خرید صنایع دستی اصیل شیراز در این بازار فراهم است.
در بازار با انواع مختلفی از خوراکی‌ها از جمله کلوچه، مسقطی سنتی شیرازی، حلوای مسقطی، نان برنجی، نان یوخه و… روبه‌رو می‌شوید که شما را وسوسه به خرید می‌کند. در چهار گوشه بازار، گبه و فرش‌های دست‌باف عشایر چشم‌نوازی میکنند. پارچه‌های رنگی با نقش و نگارهایی زیبا جز خریدهای اصلی شما قرار می‌گیرد که در بازار مشیر و بازار شمشیرگرها نیز می‌توانید آنها را به راحتی تهیه کنید.
از دیگر هنرهای دستی موجود در بازار وکیل خاتم‌کاری، قلمزنی، منبت شیراز که شهرت جهانی دارد. علاوه بر موارد گفته شده انواع چرم، وسایل مسی، نقره، وسایل عتیقه و زیورآلات سنتی هم به فروش می‌رسد.
سرای مشیر
از دیگر بازارهای قدیمی شهر شیراز، سرای مشیر شیراز یا سرای گلشن است که قدمت تاریخی آن به دوره‌ی قاجار برمی‌گردد. معماری و حیاط زیبای سرای مشیر توجه هر گردشکری را به خود جلب می‌کند. دارای دوبخش است که توسط یک هشتی بزرگ تقسیم شده و بخش شمالی آن به بازار وکیل ختم می‌شود.
سرای مشیر جزء مهمترین مراکز تولید و عرضه صنایع دستی استان شیراز است. هنرهایی چون خاتم‌سازی، حکاکی، تراش سنگ‌های قیمتی، معرق، قلمزنی، ساخت زیور آلات دست ساز نقره و طلا و همین‌طور گبه، در این بازار تولید و عرضه می‌شود.
بازار حاجی شیراز
برای تهیه صنایع دستی استان شیراز می‌توانید به قدیمی‌ترین بازار شهر شیراز، که بازار حاجی نام دارد. قدمت این بازار به دوره دیلمیان یا قبل‌تر از آن برمی‌گردد. بازار حاجی در حد فاصل خیابان لطفعلی خان زند و بقعه سید میر محمد واقع شده و از قسمت شمال غرب مسجد جامع شروع می‌شود که بازاری بسیار دیدنی و زیبا است.
علاوه بر تاریخی بودن بازار، شما می‌توانید معروف‌ترین صنایع دستی شیراز و سوغاتی‌هایی مانند پوشاک محلی و سنتی، ترمه، خشکبار، پارچه‌های رنگی و… را از آنجا تهیه کنید. گردشگران، دلیل اصلی برای رونق و رواج بازار صنایع دستی در ایران هستند.
