همانطور که پیش از این اشاره شد، در گذشته که زمستانهای همدان سخت و طولانی بود، انتخاب آش ها و آبگوشت ها به عنوان وعده های غذایی گرم و متناسب با فصل، بسیار شایسته بود و امروزه نیز با وجود تغییر سبک زندگی و نوع تغذیه مردم همدان این غذاها را در برنامه غذایی خود حفظ کرده اند. با این تفاوت که در گذشته هر روز این غذاها میل میشد اما امروزه بیشتر جنبه ی مناسبتی دارد و افراد ترجیح میدهند در فرصتی مناسب دور هم جمع شوند و از این غذاها لذت ببرند و معتقدند که آش و آبگوشت ” دسته جمعی خوردنش صفای بیشتری دارد”.
همدانی ها تقریبا همه ی انواع آشها و آبگوشتها را طبخ میکنند که بسیاری از آنها، مختص این شهر نیستند و در سایر استانها نیز دیده میشود. در این میان میتوان به آش کاچی همدان و آبگوشت بزباش و نیز آبگوشت کلم اشاره کرد که ویژه ی این شهر هستند.
آبگوشت بزباش یا همان آبگوشت قورمه سبزی، ابگوشتی متفاوت است که سبزی فراوان از جمله شنبلیله موجود در آن، عطرو طمع خاصی به این غذا میبخشد.
آبگوشت کلم یا همان قلیه کلم، ابگوشتی است که درآن از نوعی کلم به نام کلم قمری استفاده میشود و عدس، عنوان اصلی حبوبات را در این آبگوشت بخود اختصاص میدهد.
آش کاچی که بلغور بخش عمده ی آن را تشکیل میدهد، آشی متفاوت و فاقد گوشت و حبوبات و سبزی است. برای تزیین آن، از کشک و نعناع داغ وگردوی خرد شده استفاده میکنند که آن را به مراتب لذیذتر میسازد اما دلیل استفاده از گردو و نعناع، سرد بودن طبع بلغور است.
همانطور که از نامش پیداست، کباب سرداشی نوعی کباب است که روی سنگهای تنور پخته میشود. امروزه علاوه بر روشهای سنتی طبخ این کباب که با استفاده از حرارت تنور سنگکی بود، در فرهای برقی هم این کباب پخته و ارایه میشود.
گوشت گوسفندی چرخ شده، پیاز، سیب زمینی و فلفل، مواد اصلی این نوع کباب هستند. عمدتا این کباب در تابه های گرد نسبتا بزرگ پخته میشود اما دربرخی رستورانها نیز این غذا را صورت نفری و در ظرفهای مخصوص با ابعاد کمتر میبینیم.
این کباب مخصوص شهر همدان است، بسیار خوشمزه بوده و میتوان آن را بصورت لقمه ای با سنگک و یا به همراه چلو میل کرد.
قوت همدان یکی از خاص ترین خوراکی هایی است که در این شهر درست میشود و از گذشته تا بحال طرفداران زیادی داشته است. این غذا در واقع نیم چاشت مناسبی برای روزهای بلند تابستان بشمار می آید و بدلیل شکل ظاهری آن، بسیار مناسب برای استفاده در هنگام گردش و تفریح در خارج از منزل است. میتوان آن را به عنوان پیش غذا هم درنظر گرفت.
مواد تشکیل دهنده قوت، عبارتند از نان سنگک خشک شده، پنیر، گردو، پیاز، سبزی و کمی روغن حیوانی.
سنگک یکی از اصلی ترین و پرطرفدار ترین نانها برای همدانی ها بشمار میرود و آنها اکثر غذاهای همراه با نان را بدون نان سنگک، کم لطف میدانند. در این غذای ویژه نیز از سنگک خشک و خرد شده استفاده میشود. به این ترتیب که آن را میکوبند تا یک دست شود، مواد دیگر را ریز خرد میکنند و بعد از خیساندن سنگک پودر شده، مواد را به آن اضاف میکنند و خوب با هم مخلوط میکنند. برای اینکه مواد بهتر به هم بچسبند، از روغن حیوانی آب شده استفاده میشود و در اخر مواد را با دست به شکل استوانه هایی که هردو سرشان مخروطی شکل است در میاورند. قوت ها اماده هستند و میتوان آنها را در هر ظرفی چید.
قوت بسیار لذیذ و مغذی است و برای کودکان عصرانه ای سالم و مفید بشمار میرود. درست کردنش ساده بوده و مواد متشکله اش، اغلب فراهم است. حتی میتوان در صورت عدم دسترسی به سبزی تازه، از سبزیجات خشک برای تهییه ی آن استفاده کرد. بدلیل شکل ساده قوت و نیز قابل حمل بودنش به خارج از منزل، گاهی بشوخی،آن را ساندویچ همدانی مینامند.
در صنعت خشکه پزی همدان، علاوه بر محصولات مشترکی چون نان قندی و کیک یزدی که در سایر شهرها نیز وجود دارند، کماج و شیرمال از جایگاه ویژه ای برخوردارند و از سوغاتی های مهم این شهر بشمار میروند.
بسیار خوشمزه و معطرند و نزد مسافران بازدید کننده از همدان، بسیار محبوب.
مواد متشکله ی حلوازرده، زرده ی تخم مرغ، شکر، روغن حیوانی و زعفران است. این خوراکی بسیار مقوی ولذیذ است. نان یا کماج مکمل مناسبی برای این ترحلوا بشمار میروند. بسیاردیده میشود که یک لایه حلوا زرده روی کماج
انگشت پیچ همدان، خوراکی سفیدرنگ و شیره مانندی است که سفیده ی تخم مرغ و انگبین مواد اصلی تشکیل دهنده ی آن هستند. این خوراکی نیز مخصوص همدان بوده و در کنار حلوا زرده بفروش میرسد.
