آستان مقدس حضرت شاه چراغ که همچون گوهری تابناک در شهر شعر و ادب شیراز می درخشد، متعلق به میر سید احمد ، فرزند امام موسی کاظم (ع) ، معروف به شاه چراغ و برادر امام رضا (ع) می باشد . روایت شده که ایشان در راه ملحق شدن به برادر خود به سوی خراسان عزم سفر نمودند،ولی در راه توسط افراد مامون خلیفه عباسی در شهر شیراز به شهادت رسیدند.آرامگاه این حضرت در کنار میدان احمدی شیراز و در بافتی تاریخی – فرهنگی و در واقع یکی از قدیمی ترین مناطق این شهر واقع شده است.
معرفی مناطق توریستی – مذهبی شهر شیراز
از جاهای دیدنی شیراز می‌توان به شاه چراغ اشاره کرد. شهر تاریخی شیراز به سبب پیشینه طولانی ، خود دارای ابنیه و امکنه تاریخی – مذهبی فراوانی می باشد. حضور امامزادگان بزرگ در شیراز و مرقد مطهر آنان در این شهر ، سالانه منجر به سفر میلیون ها نفر از افراد داخل و خارج کشور به جهت زیارت بارگاه این بزرگواران به خصوص شاه چراغ می شود . به واقع بارگاه شاه چراغ یکی از مهمترین آثار شهر شیراز در زمینه گردشگری مذهبی می باشد ، که سبب شده تا این شهر عنوان سومین شهر مذهبی کشور را دریافت نماید.
آستان مقدس حضرت شاه چراغ (ع) ،آستان مقدس حضرت سید میر محمد ، آستان مقدس سید علاء الدین حسین ، آرامگاه علی بن حمزه ،آرامگاه امامزاده زنجیری ،آرامگاه آبش خاتون ،آرامگاه بی بی دختران،آرامگاه شاه داعی الله ،آرامگاه ابن خفیف،آرامگاه سیبویه و آرامگاه شیخ روزبهان از اماکن مذهبی – زیارتی شهر شیراز به شمار می روند . این اماکن مقدس با توسعه گردشگری در این شهر توانسته اند منافع مستقیم و غیر مستقیم اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و محیطی قابل ملاحظه ای را در توسعه ملی ایجاد نماید .
از دیگر اماکن مورد توجه توریستها در این شهر می توان به مساجد،آرامگاه های حافظ و سعدی و سایر بزرگان ، مجموعه بازار ها (وکیل ، مسگر ها ، بازار نو ، سرای مشیر ) ، مدارس ، باغ ها ، موزه ها ، محوطه های تاریخی ارگ کریم خان و دیوانخانه و نیز خانه های تاریخی اشاره نمود .
قابل ذکر است که با توجه به تحقیقات پژوهشگران در زمینه گردشگریِ شهر شیراز ، بارگاه حضرت شاه چراغ (ع) و سایر امامزاده ها حدودا در 60 درصد جذب گردشگران تاثیر به سزا داشته اند .
تاریخچه بارگاه مطهر احمد بن موسی (ع) و علت ملقب شدن ایشان به شاه چراغ
در خصوص تاریخچه این بارگاه و چگونگی پیدایش قبر مطهر حضرت شاه چراغ موارد مختلفی ذکر شده است . که در اینجا آنچه که می توان از برخی کتب تاریخی برداشت نمود ، ذکر می کنیم . قبر مطهر ایشان مدتها از نظر پنهان بوده است ، به طوری که در زمان دیلمیان شیعیان بسیار تلاش نمودند تا مرقد مطهر شاه چراغ را که تا آن زمان به سید السادات ملقب بود ، کشف نمایند . اما متاسفانه نتوانستند به این امر دست یابند . تا آنکه روایت شده پیر زنی صالحه و سالخورده نزد عضد الدوله دیلمی سلطان فارس آمد و گفت در نزدیکی خانه من تپه ای است که نیمه شبها چراغی در آن روشن می شود و نورش به سوی عالم بالا می رود و تا صبح چنین است . گاهگاهی برای کشف حقیقت به آنجا نزدیک می شوم ولی چیزی نمی بینم و وقتی بر می گردم باز همچون مشعلی روشن است .
در ابتدا حرفهای پیر زن مورد قبول واقع نشد.اما پس از چندین بار مراجعت ، شخص عضد الدوله تصمیم گرفت به محل مذکور رفته و از نزدیک مشاهده نماید . سلطان با مراجعت با آن مکان به عینه با گفته های پیر زن مواجه شد ، اما چیزی دستگیرش نشد و سپس به کاخ باز گشت . شیخ عفیف الدین که یکی از زاهدین آن زمان بود در آن شب خواب دید که به زیارت احمد بن موسی (ع) مشرف می شود و چون صبح خواب خود نزد عضد الدوله گفت ، به اتفاق به محل مزبور رفتند و غاری در آنجا بود و قبری و پیکری در نزدیکی آن ، که در کنارش یک لوح و یک انگشتر قرار داشت و از این اسناد مشخص شد که متعلق به احمد بن موسی (ع) بوده است . از آن پس آن حضرت به شاه چراغ ملقب شد .
در برخی موارد نیز اینگونه ذکر شده که مزار احمد بن موسی (ع) ، از قرن هفتم هجری قمری جزء اماکن زیارتی به شمار آمد . در این زمان پس از کشف مدفن احمد بن موسی ، به دستور اتابک ابوبکر بن سعد بن زنگی ،حاکم فارس بقعه ای بر فراز آن ساخته شد . و به مرور زمان رونق یافت . در دوران حکومت ایلخانی ، حاکم وقت فارس ، قبه ای مرتفع برای مزار ساخت و همچنین در این زمان محلی برای اطعام مسافران و یک مدرسه در شاه چراغ بر پا شد .
در قرن سیزدهم ضریح برای احمد بن موسی (ع) ساخته شد . تزئینات آینه کاری و در های نقره ای و نیز ضریح نقره ای دوم از الحاقات قرون 13 و 14 می باشند . قابل ذکر است که آرامگاه شاه چراغ به دفعات به دلیل زلزله مورد آسیب واقع شد و در زمان نادر شاه افشار و همچنین در طی قرون 13 و 14 مورد مرمت قرار گرفت .
معماری و تزئینات بنای شاه چراغ
از ویژگی های بارز بنا وجود گنبد و نیز ستونهایی در نما می باشد . داخل حرم به جهت کاربرد تزئینات آینه های ریز رنگین ، شاهکاری از آینه کاری را نشان می دهد .که چشم بینندگان را در بدو ورود خیره می کند .
خطوط فارسی و کوفی از دیگر تزئینات بنا به شمار می آیند . بنای مذکور در چهار جهت دارای چهار شاه نشین می باشد . در پشت حرم مسجدی احداث شده است و ضریح نقره ای بنا نیز در زیر گنبد قرار گرفته است .
تصویر شماره 6 : نمایی از ضریح آرامگاه شاه چراغ
از دیگر تزئینات بنا می توان به کاشی کاری های سر در بنا اشاره نمود که از شگفتی های هنر اسلامی به شمار می آید . چوب های نفیسی که ستون های ایوان حرم را پوشانده است ، در کنار سقف مسطح منبت کاری ، جلوه ای زیبا به بنا بخشیده است که یاد آور هنر ارزشمند اسلامی می باشند .
دو ورودی اصلی حیاط آستان مقدس احمد بن موسی (ع) در جهت های شمال و جنوب بارگاه قرار گرفته اند . دو در فرعی آستان نیز به بازار حاجی و مسجد عتیق منتهی می شود . در وسط حیاط آستان نیز حوض فواره ای قرار دارد که در اطرافش درخت هایی کاشته شده است . در سمت شمال شرقی حیاط ، حرم برادر شاه چراغ سید میر محمد قرار گرفته است. در دورادور حیاط آستان مقدس ، اتاق هایی در دو طبقه تعبیه شده است . این اتاق ها در قسمت پیشانی و جرز های دیوار دارای تزئینات ارزشمند کاشی کاری هستند که یاد آور روزگاران گذشته می باشد .
مراکز اقامتی شهر شیراز
