عمارت مشیر دیوان و عمارت آصف در سنندج

هر شهر و دیاری مکان های تاریخی و دیدنی زیبایی دارد که به مردمش عرضه کند. سنندج دارای جاذبه های دیدنی بسیار زیبا با حال و هوای ایرانی است و در روز های گرم تابستان که آدم هوس آب و سرسبزی می کند تا روز های سرد زمستان که دلش یک جای گرم با بخاری می خواهد می توان از آن ها دیدن کرد. آدمی همیشه و در هر فصلی دوست دارد گریزی به تاریخ بزند. در این مقاله به بررسی دو عمارت از سنندج می پردازیم که در سفر به این خطه دیدنشان خالی از لطف نیست. اگر به شهر زیبای سنندج و به قول مردمانش شهر اصالت و فرهنگ رسیدید بی درنگ دلتان می خواهد که از اماکن مشهور و دیدنی آنجا بازدید کنید و چه بهتر که این اماکن دارای قدمت تاریخی و حال و هوای ایرانی باشند. یکی از جاهای دیدنی سنندج عمارت مشیر دیوان و عمارت آصف است که در ادامه بیشتر با آن ها اشنا خواهیم شد.

خانه کرد یا عمارت آصف در خیابان شاپور و روبه‌روی موزه سنندج قرار گرفته است. درب ورودی عمارت در خیابان دیده می شود و به شما این حس را می دهد که در دوران صفویه زندگی می کنید. این عمارت توسط آصف اعظم در دوره صفویه احداث شده است. عمارت آصف دارای بزرگترین موزه مردم شناسی مربوط به یک قوم در ایران است. عمارت شامل بخش های مختلفی همچون نگارخانه و حیات ورودی، حمام، غرفه‌های زندگی شهری، مکتب خانه، قلاب بافی، زیورآلات، بخش کشاورزی، مشاغل و فنون، بخش اسناد و عکس‌های تاریخی، اتاق خان، بخش پوشاک، غرفه شکار، غرفه صنایع دستی، غرفه بخش مطبخ زندگی روستایی، کتابخانه و مرکز اسناد است.

کل مساحت عمارت آصف 4000 متر مربع بوده که نسبتا زیاد است و علاوه بر سر در و دالان ورودی، دارای چهار حیاط است؛ این حیاط ها شامل حیاط بیرونی (اصلی)، حیاط اندرونی، حیاط مستخدمین و حیاط مطبخ (آشپز خانه های امروزی) است. در سال 1376 این بنا به مالکیت سازمان میراث فرهنگی کردستان درآمد و پس از بازسازی قسمت های آسیب دیده آن در سال ۱۳۸۲ به عنوان موزه مردم شناسی و با نام “خانه کرد” دوباره شروع به کار کرد. عمارت آصف در سال ۱۳۷۵ به شماره (۱۸۲۲) در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. از زیبایی های این مکان می توان به حمام آن اشاره کرد که در حیاط بیرونی یعنی حیاط اصلی قرار دارد. این حمام معماری فوق العاده ای داشته و دارای سردر، حمام سرد، حمام گرم، خزینه (حوض آب گرم بزرگی در حمام ‌های قدیمی برای شستشو و غسل)، تون (آتشدان حمام)، منبع آب اضافی، سرویس بهداشتی و رختکن است.

کمی آن طرف تر از عمارت آصف عمارت مشیر دیوان وجود دارد؛ به عبارت دیگر درست پشت عمارت آصف یعنی در کوچه سمت راست میدان، 50 متر آن طرف تر به یک گل فروشی زیبا (گل طبیعی) بر خواهید خورد که اگر اولین کوچه کنار گلفروشی را به پایین بروید عمارت مشیر را پیدا می کنید. بنابر گفته ها این عمارت در دوران قاجاریه، توسط میرزا یوسف مشیر دیوان ساخته شده است. عمارت دیوان مجموعه‌ای از فضاهای متعدد و خاص می باشد و چندین سال استانداری کردستان در آن ساکن بوده است. عمارت مشیر دیوان ۷ حیاط دارد که هر یک از آن‌ها، آب‌نماهایی خاصی دارند با طرحی متفاوت و در عین حال مرتبط با دیگر آب‌نماها؛ این حیاط‌ها از بخش‌های خصوصی، عمومی، تشریفاتی، خدماتی و بهداشتی تشکیل شده اند. در بخش اصلی ساختمان، ایوان ستون دار (دو ستون)، تالار (نسبتا بزرگ)، حیاط و آب نما (صرفا تزئینی) قرار گرفته و درب و پنجره‌های آن از گرده چینی چوب ساخته شده است و شیشه رنگی اتاق‌ها مانند بسیاری از بناهای آن دوران در روز زیبایی خاصی دارد که ناشی از برخورد نور خورشید با شیشه ها است.

این بنا دارای زیباترین ایوان، مشهور به طرح کلاه فرنگ در سنندج است در این عمارت از گچ بری های استادانه و تزئینات آجری و معماری اصیل ایرانی استفاده شده و سقف آن به شکل شیروانی است. بسیاری از گچ بری ها و حجاری های روی ایوان با طرح های گیاهی و پرندگان تزئین شده اند و روی سردر عمارت جان پناه و محل های نگهبانی ایجاد شده و دلیلش هم ساده است؛ چراکه محل بسیاری از جلسات مهم بوده و باید آماده هر گونه خطری از سوی دشمن می بود. حمام عمارت از ارزش معماری بالایی برخوردار است و مانند سایر حمام های قدیمی دارای خزینه (حوض آب گرم بزرگی در حمام‌های قدیمی برای شستشو و غسل)، خلوتی و سربینه (رخت‌کن حمام) است. اگر در حال حاظر از این بنا دیدن کنید در قسمت هایی از آن بانوانی را مشغول ساخت صنایع دستی می بینید. قرار است در مرمت این بنای زیبا اقداماتی انجام بشود.

با بازدید از دو عمارت مشیر دیوان و آصف می توان از موزه تاریخی سنندج و آبیدر زیبا نیز دیدن کنید. باید گفت چون این بناها در مرکز شهر واقع شده اند پس پارک های زیادی برای استراحت خواهید یافت و مسجد بی نهایت زیبا و با معماری کاملا اصیل ایرانی، دارالاحسان در همان نزدیکی است که می توانید از آن نیز بازدید نمایید. پیش از بازدید از جاهای دیدنی سنندج بهتر است به دنبال محلی برای استراحت و یا اقامت باشید. در سنندج هتل هایی بسیار خوب برای پذیرایی از گردشگران وجود دارند و می توان با انتخاب یکی از بهترین هتل های سنندج سفری خاطه انگیز را تجربه کنید.

برای بازدید راحت و آسوده از بناها و اماکن دیدنی در سنندج بهتر است زمانی برای سفر اقدام کنید که آب و هوای منطقه مطلوب و مناسب باشد. سنندج ازجمله شهرهای سردسیر در کشور محسوب می شود و به سبب موقعیت قرارگیری دارای آب و هوایی سرد و خشک است؛ از این رو سفر به آن در فصول سرد سال توصیه نمی شود. بهترین زمان برای رفتن به سنندج اواسط فصل بهار بوده و به راحتی می توان در ایام به گشت و گذار پرداخت.

سنندج را به عنوان شهر عمارت های اصیل می شناسند که فقط دو عدد از آن ها در این مقاله بررسی شد. اگر به سنندج سفر کردید بازدید از این عمارت ها را در برنامه خود قرار دهید چراکه یکی از بناهای مربوط به دوره صفویه بوده (عمارت آصف) و دیگری مربوط به دوره قاجار یعنی دقیقا دو دوره پیش از حکومت پهلوی است که با دیدنشان تاریخی مصور از آن دو دوران را خواهید دید و می فهمید که بی گمان معماری ها قدمت شان بسیار زیاد است. در سفرهایتان به این خطه بازدید از مکان های تاریخی و دیدنی را بیشتر کنید زیرا این آثار تاریخ و گاها افتخار ما هستند. اینچنین معماری هایی شاید بیشتر از تکنولوژی و صنعت غربی ها غرور آفرین باشد.