شهر زیرزمینی نوش‌آباد که یکی از جاهای دیدنی کاشان است، (اویی) در زیر بافت شهری نوش‌آباد، مجموعه تاریخی آب‌انبار چاله سی از شهرستان آران و بیدگل قرارداد. این شهر که متعلق به دوره ساسانیان یعنی 1500 سال پیش است پایتخت انوشیروان، بیست و دومین شاهنشاه ساسانی است. ساختار شهر زیرزمینی اویی، گسترده، پیچیده و متراکم است و از دالان‌ها و اتاق‌های با ابعاد کوچک ساخته‌شده است. نوع طراحی شهر اویی به گونه‌ای است که مأمن امنی در مواقع ناامنی در حفاظت از جان و مال مردم بوده است و ارتفاع تمام بخش‌های این شهر، به قد طبیعی یک انسان است.
شهرستان آران و بیدگل را بیشتر بشناسیم
شهرستان آران و بیدگل یا در اصطلاح محلی “ بند ریگ ” یکی از شهرستان‌های کویری کشور با آب وهوای گرم و خشک است این دهکده گردشگری در شمال استان اصفهان قرار دارد و دارای یک تمدن 7000 ساله است که در زمستان‌ها سرد و تابستان ها گرم و طاقت فرسا است. آران که به معنی جایگاه مقدس است نام دیگر قوم آریایی بوده است و واژه بیدگل آن از بی‌بی گل، بی گل و وی گل گرفته شده است. در شمال آن دریاچه نمک، در غرب آن بوی خوش گلاب‌های قمصر کاشان هر آدمی را جذب خود می‌کند. شهرستان آران و بیدگل محل تپه‌های شنی ” بند ریگ ” و قلعه‌های متعدد (مورچان، کرشاهی، سی زان و…) کوچک و بزرگی است که دیدن آن‌ها انسان را شیفته خود می‌کند ساکنین شهر مقدس آران و بیدگل دارای لهجه‌های متفاوتی هستند که به آن زبان دهی گفته می‌شود و از زبان‌های پهلوی قدیم است. در این شهرستان کشاورزی و دام‌پروری از رونق خوبی در کنار قالی‌بافی برخوردار است.
شهر زیرزمینی نوش آباد چگونه کشف شد؟
به‌صورت اتفاقی شخصی که قصد حفر کردن چاهی در منزل خود را داشت موقع ورود به آن، به علت مشکل در پیدا شدن ورودی آب‌انبار، به این شهر زیرزمینی دست پیدا کرد. این شهر به دلیل داشتن کانال‌هایی در طبقه اول و نزدیک سطح زمین، تهویه هوای آن به درستی انجام می‌شده است و جریان هوای طبقات پائین تر از راه چاه‌های موجود در آن‌که گذری برای رفت‌وآمد نیز بوده است صورت می پذیرفته است. چاهک‌های موجود در شهر که در دهانه آن قلوه‌سنگ و تخته سنگی دیده می‌شود در مواقع هوای آلوده به وسیله تخت سنگ‌ها مسدود می‌شده است یا در هنگام نفوذ دشمن از راه این چاهک‌ها با قلوه سنگ‌ها بر سر دشمن می‌کوبیدند.
اگر قصد دارید به این فضاها دسترسی پیدا کنید می‌بایست از طریق چاه و کانال باریک و کوتاهی که در آن تعبیه‌شده است عبور کنید. نوع معماری این اثر حیرت‌انگیز است و تا حدودی متأثر از ویژگی دفاعی آن بوده است. در راهروهای آن‌که قدم برمی‌دارید به نظر می‌رسد که بن‌بست باشد اما واقعیت چیز دیگری است و این راهی برای فریب دشمن بوده است.
ویژگی شهر زیرزمینی نوش آباد
وقتی در فضای داخلی این شهر زیرزمینی قدم برمی‌دارید متعجب از وجود نور در آن می‌شوید که در عمق زمین نحوه تأمین نور چگونه بوده است؟ در پاسخ باید گفت که در آن زمان به وسیله عصار خانه‌های (آسیاب‌هایی برای خرد کردن سنگ و زردچوبه و. جهت روغن‌گیری از آن‌ها) تاریخی شهر نوش‌آباد پیه‌سوزهای سفالی ساخته می‌شده است که در ایجاد روشنایی برای شهر زیرزمینی اویی کاربرد داشته اند.
وقتی‌که شهر با وضعیت بحران مواجه می‌شده است، مأمن مناسبی جهت پناه گرفتن بوده است. مجموعه فعلی شامل اتاق‌ها، چاه‌ها، راهروها در سه‌طبقه با توجه به جنس سخت زمین منطقه نوش‌آباد حفاری‌شده است. ارتفاع بخش‌های مختلف شهر زیرزمینی به قد طبیعی یک انسان است و بر دیواره‌های آن جای پیه‌سوزها به چشم می‌خورد. اتاق‌های آن تودرتو و با زاویه دید بسته است. راه‌های ورود به هر طبقه به‌گونه‌ای حفاری‌شده است که برای ورود به فضای هر طبقه ناگزیر می‌بایست از پائین به بالا حرکت کرد و این به‌نوبه خود قدرت دفاعی مهاجمین را کاهش می‌داده است و موجب تسلط کافی بر دشمن بوده است.
مسیر دسترسی و اقامتگاه:
استان اصفهان، شاهین‌شهر، مورچه‌خورت، 10 کیلومتری شمال غربی کاشان، آران و بیدگل، مسیر مناسب برای بازدید از شهر زیرزمینی اویی است. برای داشتن اقامت در شهر آران و بیدگل نزدیکترین هتل های کاشان ( هتل نگارستان کاشان، هتل امیر کبیر کاشان و خانه تاریخی احسان کاشان ) خاطرات خوبی برای شما رقم خواهند زد.
در شهرستان آران و بیدگل کجا رو ببینیم؟
آران و بیدگل به دلیل قدم طولانی که دارد موجب شده است برخی از آثار تاریخی در آن براثر رخدادهای طبیعی و نفوذ بی‌رویه انسان با هدف عمران و آبادانی کشور از بین برود اما با وجود همه این رخدادها آثار بی‌نظیری از دوران اسلامی در این شهر قابل‌مشاهده است که می‌توانید در فصل بهار آغشته با یک هوای مطبوع از آن‌ها بازدید کنید:
مسجد جامع قاضی
در شمار آثار تاریخی شهرستان آران بیدگل نام مسجد جامع قاضی در کنار، مجموعه کهن با حسینیه، بقعه امام زادگان، مسجد ملاعلی، آب‌انبار، بازارچهٔ شرقی و غربی به چشم می‌خورد. قدمت مسجد فعلی به زمان اوایل دوره اسلامی برمی‌گردد و دارای بخش‌های شبستان، ساختمان امام زادگان (فرزندان امام محمدباقر)، کتیبه سنگی، صحن اصلی، مهدیه است که با دستور شاه طهماسب گستره آن افزایش داده شد.
حمام رئیسه
این حمام از کهن‌ترین حمام‌های شهرستان آران و بیدگل است و در زمان صفویان با زیربنای 500 مترمربع احداث‌شده است و شامل بخش‌هایی مانند فضای جداگانه خانم‌ها و آقایان، سردخانه، گرمخانه و دست‌شویی و دوش‌ها است.
بقعه امام‌زاده محمد هلال
بقعه امام‌زاده محمد هلال با معماری خارق‌العاده از دوران صفویان در شمار جاذبه‌های گردشگری- مذهبی شهرستان آران و بیدگل است. زیبایی کاشی‌های معرق در سردر و صحن‌های بزرگ آن با گنبدها و گلدسته‌ها از نکات قابل توجه آن است.
کارون سرای مرنجاب
در سال 1012، شاه عباس اول صفوی برای اسکان نیروهای حفاظت از جاده ابریشم در کنار دریاچه نمک دستور ساخت این کارون سرا را می‌دهد و شهرت خود را وامدار منطقه مرنجاب شهرستان آران و بیدگل است و هم‌اکنون به‌عنوان اقامتگاه گردشگری کویری مورداستفاده قرار می‌گیرد.
جزیره سرگردان
تپه‌ای با ارتفاع 808 متری از سطح دریا با سنگ‌های آتش‌فشانی در میان دریاچه خشک نمک خودنمایی می‌کند. از فاصله‌های دور که به آن نگاه می‌کنید به علت هوای گرم و خشک شهرستان آران و بیدگل و ایجاد خطای دید به مانند کشتی سرگردان می‌ماند.
منطقه یخاب
اگر عاشق کویرگردی هستید، در 4 کیلومتری شهرستان آران و بیدگل منطقه شکارممنوع یخاب با گونه‌هایی از قوچ، میش، شتر مار شیرازی، کبک، عقاب طلایی، سارگپه، کارا کال و … وجود دارد که هم‌جواری منطقه یخاب با پارک ملی کویر و دریاچه نمک در شمال آن لحظه‌های وصف ناشدنی را برای شما خلق خواهد کرد.
آداب ورسوم
یکی از رسوم شهر آران و بیدگل مراسم بزرگداشت شهادت امام حسین (ع) و شهدای کرب و بلا با آئین‌های خاص است. سبک و سیاق دسته‌ها عزاداری در روز تاسوعا و عاشورا در شهر آران و بیدگل ستودنی و قابل‌تحسین است. در دهه اول محرم در دیگ‌های مسی بزرگ به نام دیگ حسینی با طبخ انواع آش به ادای نذرهای خود می‌پردازند. مراسم تعزیه‌خوانی در شهر آران و بیدگل و شهرهای حومه آن از جایگاه مناسب و ویژه‌ای برخوردار است. از دیگر مراسمات مذهبی که باشکوه برگزار می‌شود مراسم شهادت امام علی (ع) درشب 21 ماه مبارک رمضان است به نحوی‌که هیئت‌های عزاداری از شهرهای حومه بعد از اذان صبح به سمت بقعه امام‌زاده محمد هلال و امام‌زاده هاشم حرکت می‌کنند و به عزاداری می‌پردازند.
مراسم هور بابائی باهدف
کمک به مستمندان در شامگاه روز چهاردهم ماه مبارک رمضان به‌وسیله نوجوانان 10 تا 16 ساله برگزار می‌شود. در این مراسم نوجوانان در قالب گروهایی به درب منازل ساکنین محله می‌روند و خواندن اشعاری که مضمون طلب کمک دارد و در پاسخ آن اشعار هور بابا گفته می‌شود، کمک‌ها را جمع‌آوری می‌کنند و در میان مستمندان توزیع می‌کنند.
چی بخوریم و کجا بخوریم؟
تنوع غذاهای لذیذ سنتی و نوشیدنی در رستوران( سلیمان، Young Kitchen، رستوران حرم) و کافه( کافه دارچین، سفره‌خانه سنتی سندباد) شهر آران و بیدگل به‌اندازه کافی زیاد است که در انتخاب کردن شما با گزینه‌های مختلفی روبه‌رو می‌شوید و حتی ممکن است دچار سردرگمی شوید.
از غذاهای سنتی: آبگوشت، چغندر با ترشاله، حلیم، آش، فسنجان با رب انار، تاس کباب، کباب سلطانی، نیمرو و… .
از نوشیدنی‌ها: چای آلبالو، چایی با نبات، چایی با سوهان، آب انار، شربت عرق بیدمشک، گلاب زعفران و… .
مسیر دسترسی Young Kitchen: آران و بیدگل خیابان زینبیه
مسیر دسترسی Haram Restaurant : آران و بیدگل خیابان محمد هلال پارکینگ حرم
مسیر دسترسی سفره‌خانه سنتی سندباد: اصفهان، شهر آران و بیدگل، بلوار کشاورز
سوغات شهر آران و بیدگل چی هست؟
بعد از یک گردش و بازدید از آثار تاریخی شهر آران و بیدگل نوبت خرید سوغاتی و همراه کردن دوستان و آشنایان و سهیم کردن آن‌ها در شادی سفر است. از سوغاتی خوراکی‌های این شهر، شیرینی محلی سوونی یا سوهان، نان عباسعلی، نان شیرین، تخمه بوداده شده با شن ریزه و فرش دستباف است.
