مراغه را می توان دومین شهر آذربایجان شرقی و مرکز اداری شهرستان مراغه دانست. این شهر در حاشیه رود “صوفی چای” در قسمت دامنه های جنوبی قله سهند و در فاصله ۱۳۵ کیلومتری در جنوب مرکز استان آذربایجان قرار گرفته است.
این شهر در سال ۱۳۸۷ به عنوان “منطقه ویژه اقتصادی سهند”، مورد تصویب دولت قرار گرفت و عملیات تجاری و اقتصادی در این منطقه از این سال در دستور کار قرار گرفت.
شهر مراغه، سرشار از آثار تاریخی و باستانی می باشد و آثار بیشماری در فهرست آثار ملی دارد و از بعد گردشگری جزو ۱۰ شهر برتر کشور شناخته می‌شود. علاوه بر وجود رصدخانه مراغه، این شهر دارای بافت تاریخی قابل توجهی بوده که با سبک زندگی کنونی شهر و زندگی روزمره مردم عجین شده است و شما می توانید با سفر به شهر مراغه علاوه بر داشتن یک سفر خوب با لمس آثار تاریخی این شهر هوشمندانه سفر کنید. این شهر با حدود ۲۶ کیلومتر مربع مساحت و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت، دومین شهر بزرگ بعد از تبریز از بعد جمعیت و مساحت در استان آذربایجان شرقی می باشد.
وجه تسمیه و مردم شهر مراغه
وجه تسمیه شهر مراغه در تاریخ به عنوان جایگاه مادها، ماراوا، ماراغا که یک جهانگرد انگلیسی از آن نام برده است و در تعلیمات بطلیموس به دریاچه ارومیه مارکیانا گفته می شده است.قدمت این شهر به پیش از اسلام می رسد و مرکز حکومت ایلخانان پس از اسلام بوده است.
مردم شهر مراغه به زبان ترکی آذری صحبت می کنند و همچنین در اقلیت مسیحی این شهر زبان ارمنی نیز رواج دارد برخی نیز در تاریخ به دلیل حضور کمتر زنان در اجتماع و کمتر مورد تکلم قرار گرفتن زبان پهلوی، زبان زنان این شهر را پهلوی دانسته اند که در ادبیات و اشعار و ادبای این شهر نیز به عنوان زبان دیوانی در تاریخچه این شهر مشاهده می گردد.
“احسان یارشاطر” ایرانشناس و تاریخدان برجسته، زبان مراغه ای را زبان مادها می‌داند و مردم این شهر اکثرا شیعه و مسلمان بوده و اقلیت ارمنی نیز با آنها زندگی می کند. موقعیت شهر مراغه در استان آذربایجان شرقی از غرب به “دریاچه ارومیه” و در قسمت جنوبی دامنه “کوه سهند” و از سمت شمال به شهر تبریز، از بخش شرقی به شهرستان “هشترود” و از جنوب به شهرستان “میاندوآب” قرار دارد.
اقلیم و آب و هوا
از لحاظ آب و هوایی شهر مراغه دارای آب و هوایی معتدل و سرد می باشد که در زمستان ها بسیار سرد و در تابستان ها خنک و معتدل بوده و از منفی ۳۰ درجه تا 30 درجه سانتیگراد دمای این شهر متغیر است و رودخانه های “صوفی چای” و “مردم چای” موجب شده است تا طبیعت بی نظیر به همراه زمین های حاصلخیز، دامداری و کشاورزی در این منطقه شکل گیرد، در طول سال بارش های فصل پاییز و زمستان و اوایل بهار موجب شده است تا این رودخانه ها همیشه پر آب باشند.
آثار تاریخی و جاذبه های گردشگری مراغه
از دیگر آثار تاریخی شهر مراغه می‌توان به “گنبد سرخ” که قدیمی ترین گنبد در استان می باشد و “گنبد قرمز” نیز نامیده می شود، “برج مدور” که در کنار “گنبد کبود” قرار دارد و “گنبد کبود” که قبر “مادر هلاکوخان” است و کتیبه‌هایی در اطراف خود دارد.
” گوی برج آرامگاه اوحدی” که مقبره “رکن الدین ابوالحسن مراغه ای” یکی از بزرگان فرقه اهل حق می باشد و “معبد مهر مراغه” که آن را خانقاه نامیده و محوطه ای تاریخی است که دیدنی های بسیاری درباره آیین مهرپرستی در ایران باستان و وجود معابدی مربوط به این آیین که به آنها مهرابه می‌گویند نیز وجود دارد و از ارزش تاریخی بسیاری برخوردار می باشد و مربوط به دوره اشکانیان است. همچنین در این شهرستان می توانید از وجود آب های معدنی و چشمه های آب گرم مانند “چشمه گشایش”، “شور سو”، “ساری سو”، “ایستی بلاغ”، “قره پالچیق” و “چشمه سنگ صفرا” را نام برد.
معرفی رصد خانه مراغه
رصدخانه مراغه اثری تاریخی است که تحت نظر خواجه نصیرالدین طوسی یکی از دانشمندان و ستاره شناسان ایرانی در دوره حاکمیت “هلاکو خان مغول” ساخته شد، محل ساخته شدن رصدخانه مراغه در شهر مراغه و در نزدیکی دریاچه ارومیه است که در نزدیکی دو روستا با اسامی “طالبخان” و “حاجی کرد” قرار دارد و امروزه از سازه اصلی این رصدخانه بخش پی و قسمت هایی از دیواره‌های آن به جا مانده است.
این رصدخانه در قرن هفتم و با سفارش دانشمند ایرانی، خواجه نصیر طوسی توسط هلاکوخان نوه “چنگیز خان” مغول یکی از شاهان حاکم بر ایران در آن دوران ساخته شد که وی برای حفظ و نگهداری این رصدخانه منابع بسیاری را وقف کرد و در این بنا بیش از ۴۰۰هزار کتاب در مورد علم ستاره شناسی و ابزارهای این دانش وجود داشت.
در دیوار های این بنا برخی از موقعیت های ستاره شناسی مانند “حلقه انقلاب”، “حلقه اعتدالی”، “حلقه دار” و “حلقه ثمود” تعبیه شده بود و “زیج ایلخانی” در این محل تدوین گردید.
خواجه نصیرالدین طوسی در زمان خود از وجود دانشمندان و عالمان بسیاری در ساختن این رصدخانه استفاده نمود که هدفش از این کار سکونت دادن به دانشمندان دوره گرد و فراری که از حمله مغول ها به نقاط دیگر متواری شده بودند، بود.
همچنین در این رصدخانه در گذشته دروسی مانند فلسفه، طب، فقه و علوم مذهبی نیز آموزش داده می شد و کاربرد نجوم و ریاضیات نیز در این علوم بررسی می گردید.
ساختمان این بنا به بیان “پرویز ورجاوند” که به کاوش این محوطه در سال های دهه 50 خورشیدی پرداخته بود، به شناسایی قسمت هایی منجر شد که موجب تشخیص ساختار اصلی ساختمان رصدخانه انجامید که دو استوانه به عنوان برج و چند ساختمان به عنوان محل اقامت دانشمندان و کارکنان و کتابخانه بوده است. مساحت این این رصدخانه به درازای ۵۰۰ متر و عرض حدود ۲۰۰ متر در ارتفاع ۱۱۰ متر بوده که قسمت هایی مانند کتابخانه ها، محل های مسکونی، مسجد، مدرسه و کارگاه برای دانشمندان و چاه آب و آزمایشگاه در آن وجود داشته است.
“زیج ایلخانی”، به عنوان یادگار ماندگار آن دوران در این رصدخانه توسط خواجه نصیرالدین طوسی تدوین شد که پس از ۳۰۰ سال مورد توجه چینی ها و اروپایی ها قرار گرفت و آن را به زبان‌های دیگر ترجمه نمودند و در سراسر دنیا از آن استفاده کرده اند.
گفته شده است که در ساخت رصدخانه هایی در کشورهای دیگر از جمله چین و اروپا از لوله ها و تلسکوپ هایی استفاده شده است که از ایران و با الگوبرداری از رصدخانه مراغه خریداری شده اند. همچنین از این ابزار آلات نه تنها برای رصد آسمان بلکه برای پویش دوردست ها نیز در جنگها و دیده بانی ها مورد استفاده قرار می گرفته است.
اقتصاد و صنعت شهر مراغه
اقتصاد شهرستان مراغه عمدتاً بر پایه کشاورزی و دامداری و با تولید خشکبار، مواد لبنی، کشمش و سایر مواد غذایی است و صنایعی در حاشیه آن برای بسته بندی و فرآوری این محصولات به وجود آمده است.
همچنین تولید انبوه انواع میوه‌ها و سبزیجات، صیفی جات در این شهر رونق دارد، که حدود ۷۰ درصد از آن به علت کیفیت بالا به کشورهای همسایه صادر می گردد. همچنین از تعد صنعتی کارخانه هایی مثل “صابون سازی مراغه”، کارخانجات شن و ماسه، انواع صنایع دستی، مواد غذایی و شیشه سازی در این شهر وجود دارد. پتانسیل خوب شهرستان مراغه در ارتباطات زمینی، هوایی و ریلی، جذابیت های ویژه ای برای سرمایه گذاری در این شهر به وجود آورده است و کارخانجات بزرگی را در آن به وجود آورده است.
شیوه های سفر و اقامت در مراغه
راه های بسیاری برای سفر به شهر مراغه وجود دارد، اما بهترین آن را می توان استفاده از خط ریلی تهران – تبریز دانست که در سال ۳۵ افتتاح گردیده و از تهران حدود ۶۰۰ کیلومتر فاصله دارد و از این ایستگاه تا تبریز نیز ۱۳۰ کیلومتر فاصله دارد.
برای اقامت در شهر مراغه نیز می توانید در هتل های خوب و با کیفیت مثل “هتل بزرگ مراغه” و “هتل آلیانس مراغه” استفاده نمایید. هزینه های سفر برای یک خانواده سه نفره به مدت سه روز و دو شب، اگر از طریق خط ریلی و راه آهن انجام شود با استفاده از هتل های نام برده و غذاهای خوب در رستوران های خوب این شهر تقریبا یک میلیون و دویست هزار تومان هزینه خواهد داشت.
کجا، چی بخوریم؟
سبک زندگی و عطر و طعم غذاهای مراغه را می توان با شهرستان تبریز یکسان دانست و از جمله غذاهای مشهوری که در این شهرستان طبخ می گردد کوفته تبریزی، کباب بناب، ایشلی کوکو، لوبیا پلو، باسترما پلو و خشیل را به عنوان غذا های این شهرستان نام برد. همچنین ازجمله شیرینی های این شهر را می توان از “یاغلی کوکه”، “اهری”، “سوجوق”، “نوقا”، “رشته ختایی”، “باسلوق” و “قرابیه” نام برد.
در بین غذاهای مراغه ای، “شامی مراغه ای” یکی از غذاهای بسیار پرطرفدار می باشد که حتما باید آن را امتحان کرد. ضمن اینکه کیفیت محصولات دامی در این منطقه به گونه ای است که بی شک بهترین کباب ها با گوشت گوسفند و گوساله در این منطقه یافت می شود و حتماً در سفره خانه ها و رستوران های سنتی این شهر کباب های این منطقه را امتحان کنید.
سوغاتی های مراغه
اگر به بازار شهر مراغه رفتید مهمترین سوغاتی مراغه را که همان صابون سنتی این شهر است را از یاد نبرید. همچنین گلیم بافی و فرش بافی نیز در این قسمت کشورمان بسیار پررونق می باشد و فرش های دستباف بسیار نفیسی در این منطقه تولید می گردد.
صنعت چاقوسازی نیز در این منطقه بسیار پر رونق می باشد و همچنین ابزار آلات و سلاح های شکار و برخی از ادوات کشاورزی نیز در این منطقه تولید می شوند. “سفالگری” و “سفالینه” های زیبای تزیینی و کاربردی نیز توسط دستان هنرمند مردم این شهر تولید می شود. منبت کاری، معرق کاری و مینیاتور نیز از جمله هنرها و صنایع دستی کاربردی دیگر این منطقه می باشند.
