مدارس تاریخی ایران

حتما شما هم شنیده اید که کتاب های ابن سینا در دانشگاه های مطرح جهان تدریس می شود، خوارزمی پدر علم جبر است، ذکریای رازی اولین کسی بوده که علوم آزمایشگاهی را در پزشکی به کار برده و یا عمر خیام کسی بوده که تقریبا سر از همه چیز در می آورده است. شاید جالب باشد اگر بدانید که آقای پوتین رییس جمهور روسیه هر شب قبل از خواب خیام می خواند و یا گوته عاشق حافظ بوده است. کمی که جلوتر می آییم در زمان معاصر زنی همانند مریم میرزاخانی جایزه معتبر ریاضیات را تصاحب می کند و پرفسور سمیعی در جراحی مغز و اعصاب سرآمد تمام پزشکان جهان می باشد.

ما ایرانی ها مفتخر به داشتن نخستین تمدن ها در کره زمین هستیم و مفتخر به کشف بسیاری از اولین ها و مهم تر آنکه کسب علم و دانش در نزد ما ایرانیان از همان ابتدای تاریخ ارزش والایی داشته است. به همین بهانه و البته در آغاز فصل باشکوه پاییز و شروع دوباره سال تحصیلی شما را به یک گردش علمی دعوت می کنیم. گردش در مدارسی که در تن و پی تاریخ ریشه دوانده اند و در طول سالیان متمادی محل تحصیل بسیاری از بزرگان بوده اند. مدارس تاریخی اصفهان، مدارس تاریخی شیراز، مدارس تاریخی تهران و بسیاری دیگر از مدارس تاریخی در گوشه و کنار میهن ادیب پرورمان در خشت خشت خود خاطره های فراوانی برای بازگو کردن دارند.

اگر روزی روزگاری قصد سفر به هر یک از نقاط ایران را داشتید حتما سری هم به این مدارس تاریخی بزنید و نگران اقامت خود نباشید. لیست هتل های ایران در تمام نقاط کشور در وب سایت ایران هتل آنلاین موجود است. بیایید هوشمندانه سفر کنیم و قبل از آغاز سفر با رزرو آنلاین هتل سفری برنامه ریزی شده را آغاز کنیم.
مدرسه نجومیه، گناباد
حتما شما هم انتظار داشتید سفرمان را از یکی از کلان شهرهای امروزی آغاز کنیم، اما در ابتدای این سفر سری به شهر کوچک و گمنام این روزها یعنی گناباد می زنیم تا بگوییم گوشه گوشه ایران کهن پر از شوق کسب علم و دانش بوده است. گناباد در خراسان رضوی امروز یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران است.
مدرسه نجومیه گناباد همان طور که از نامش پیداست محل تدریس هیئت و نجوم بوده است. مدرسه ای با هشتی، دالان و حجره ها ک نگین اصیل کویرنشینان است. این مدرسه در کنار مسجد جامع شهر قرار دارد و قدمت آن به دوران باشکوه صفویه باز می گردد. حالا چند سالی است این مدرسه تبدیل به مردم شناسی شده و هر یک از حجره ها به بخشی از زندگی و آداب و رسوم کهن این شهر می پردازد. غرفه قنات، عصاری، عروسی، نمدمالی، پارچه بافی و بسیاری غرفه های دیگر که شما را به سال ها قبل در میان مردمان این دیار می برد.

این مدرسه یادگار دوران دیلیمان است و از بنای قدیمی و تاریخی آن هنوز هم دو حجره و یک راهرو باقی مانده است.
مدرسه در طول عمر طولانی خود چندین بار مورد مرمت قرار گرفته است اما دچار تغییرات اساسی در معماری کلی نگشته است. اتاق های دراز این مدرسه تاریخی یکی از نکات عجیب معماری آن است.

مدرسه سردار، قزوین
مدرسه سردار یک بنای به جا مانده از دوران قاجار است. این مدرسه را سردار حسن خان و سردار حسین خان بنا نهاده اند به همین دلیل به مدرسه سردار شهره است. هشتی، شبستان های بزرگ، کاشی کاری های زیبا با خطوط اسلیمی، گل و پرندگان، با یک حیاط بسیار زیبا و دلباز با یک حوض در وسط آن که دور تا دور آن را کتیبه های بسیار زیبا با اشعار محتشم کاشانی فرا گرفته است. چندین حجره برای طلاب در مدرسه تعبیه شده است و مدرسه یک مهتابی بزرگ و چندین ایوان دارد.

گنبد زیبای این مدرسه آن را تبدیل به یکی از شاهکارهای معماری دوران قاجار کرده است. مدرسه بعد از تحصیل طلاب چند سالی هم به عنوان مدرسه ابتدایی مورد استفاده قرار گرفته است و سال ها بعد چند مرتبه مورد بازسازی قرار گرفته است.

مدرسه چهارباغ، اصفهان
در میان شاهکارهای معماری پر آوازه اصفهان بزرگ سری به یک مدرسه مشهور می زنیم. باز هم یک مدرسه از دوران صفویه که به دستور سلطان حسین صفوی ساخته شده است و از آنجا که ملک مدرسه از املاک وقفی مادر پادشاه بوده این مدرسه به مدرسه مادر شاه نیز شهره است.

مدرسه چهارباغ یک نمونه شاهکار معماری عصر صفوی است که با وجود چهار ایوان، گنبد و مناره شبیه معماری مساجد است. کاشی کاری های این بنا چشم و دل هر بیننده ای را با خود می برد و فضای آن روح را جلا می دهد. مدرسه چهارباغ هنوز هم پر از طلبه های جوانی است که برای تحصیل علم به چهارباغ می آیند، برای همین بازدید از آن نیازمند هماهنگی است.

مدرسه خان، شیراز
بیشتر مدارس ایرانی بر پایه آموزش علوم دینی بنا می شدند. یکی از مشهورترین و بزرگترین مدارس قدیمی شهر شیراز مدرسه خان است که توسط حاکم خوشنام فارس الله وردیخان ساخته شده است. اگر اهل تاریخ باشید حتما می دانید که الله وردیخان همان بنیانگذار سی و سه پل است و جالب انکه مدرسه خان را با همراهی پسرش بنا کرده است پسری که در جریان تعرض پرتغالی ها به خاک ایران جزیره هرمز را از آن ها پس گرفت.

اعتقاد بالای الله وردیخان به اسلام و شیعه سبب شده است تا در ساخت این مدرسه عجایب بسیاری بر جای بگذارد. تعداد 110 عدد اتاق به نیت حروف ابجد نام امیرالمومنین علی(ع) که با بقیه ملحقات ساختمان 114 اتاق که به تعداد سوره های قرآن است. به نیت پنج تن، پنج جایگاه برای استاد و تدریس در نظر گرفته شده است.

اینجا محل تدریس ملاصدرای بزرگ نیز هست. مدرسه یک صحن اصلی داشته و دور تا دور آن را حجره های طلاب فرا گرفته است. معماری باشکوه این مدرسه نیز صلابت معماری صفوی را زنده می کند و شما را به روزهای پر جنب و جوش جلسات درس ملاصدرا می برد.

مدرسه خان، یزد
خان خوانین یزد،محمد تقی خان بافقی بنیانگذار یکی از قدیمی ترین مدارس ایران است. مدرسه ای متعلق به دوران اواخر زندیه و اویل قاجار که بخشی از یک مجموعه بزرگ شامل حمام و بازار بوده است. این مدرسه از دو مدرسه کوچک و بزرگ تشکیل شده است. یکی از مدرسه ها را محمد تقی خان و دیگری را پسرش ساخته است.

بنابر گفته ها این مدارس از طریق زیرزمین به مدرسه مصلا یزد متصل می باشند. مدرسه خان یزد که هنوز هم محل تحصیل طلاب علوم دینی است، سه حیاط دارد یک حیاط مرکزی و دو حیاط که شکلی قرینه دارند. حجره هایی دو طبقه و معماری دیدنی بنا شما را تا سال ها قبل می برد. این مدرسه اکنون صاحب یک کتابخانه ارزشمند با یازده هزار جلد کتاب است. مدرسه خان هنوز هم محل تحصیل طلاب علوم دینی است.

مدرسه ابراهیم خان، کرمان
مدرسه ابراهیم خان یک بنای باشکوه از دوران قاجار است. مدرسه ای که در کنار آن حمام، آب انبار و بازار نیز قرار داشته است. مدرسه ای مستطیل شکل که چهار طرف آن پر از حجره است و یک حوض وسط حیاط آن جا خوش کرده است.

کاشی کاری های هفت رنگ بسیار چشم نواز، گچ بری و مقرنس کاری های بسیار زیبای این مدرسه از آن یک بنای به یاد ماندنی ساخته است. برج ساعت این مدرسه هم با کاشی کاری های بسیار زیبایی آراسته شده است. دور تا دور حیاط و سر در حجره ها کاشی کاری شده و در کنار ارسی های هفت رنگ جلوه بسیار زیبایی ایجاد کرده است.

مدرسه عمادیه، گرگان
مدرسه عمادیه یکی از مدارس قدیمی ایران است که زمان ساختش مقارن با حکومت شاه سلیمان صفوی است. این یادگار دوران صفوی با سنگ های رودخانه ای و به شکلی بسیار زیبا مفرش شده است. با رزرو هتل های گرگان از این مدرسه دیدن فرمایید.مدرسه ای که چهار طرفش پر از حجره است و گل دسته های قدیمی اش شهره است.

این مدرسه کاملا ایرانی چهار ایوان دارد و بنایی دو طبقه است که با حیاطی زیبا که دور تا دور پر از حجره و بسیار چشم نواز است. آن چه در این عمارت به چشم می آید نظمی است که در تمام ارکان بنا به چشم می خورد. این مدرسه نیز جزیی از یک مجموعه بزرگتر است که شامل مسجد، تکیه، حمام و … بوده است.

مدرسه شاهرخیه، سمنان
کم کم سفرمان علاوه بر تاریخ رنگ و بوی عرفان نیز می گیرد. مسیر حرکتمان بسطام در نزدیکی شاهرود است. برای دیدن یکی از مدارس تاریخی ایران سری به مجموعه تاریخی بسطام می زنیم. امامزاده، آرامگاه بایزید، مسجد بایزید، صومعه بایزید، آرامگاه غازان، ایوان الجایتو، مسجد سلجوقی، مسجد جامع در کنار مدرسه شاهرخیه مجموعه تاریخی بسطام را تشکیل می دهند. بسطام خود تاریخ است، قدم زدن در بین این مجموعه های تاریخی، دینی و عرفانی شما را مسحور خواهد کرد.

تاریخ در دوره های مختلف اینجا در بسطام جلوی چشمان شما رژه می رود. از میان تمام بناها سری به مدرسه می زنیم. بنایی با بیست و هشت حجره آن هم در دو طبقه که مسجد و زورخانه هم جزو بافت مدرسه است. این یادگار دوران تیموری اکنون مدرسه علمیه باقرالعلوم است.

مدرسه هدایت، ارومیه
مدرسه هدایت یک یادگار زیبا از دوران قاجار است. مدرسه ای با معماری زیبا و چشم نواز ایرانی که در ابتدا خانه یکی از بزرگان قاجار بوده اما بعدها تغییر کاربری داده و به عنوان مدرسه مورد استفاده قرار گرفته است.

بنایی با اندرونی و بیرونی و طاق نماهای آبی فیروزه ای بسیار زیبا که موجب شده حال و هوای خوبی در کل بنا جریان داشته باشد. درهایی مشک و چوبی زیبا با شیشه های رنگی با یک حیاط چارگوش زیبا که قطعا بازدید از آن برایتان لذت بخش خواهد بود.

مدرسه دارالفنون، تهران
دارالفنون در خاطره تاریخی همه ما ایرانیان نقش بسته است. این مدرسه خوشنام ایرانی با نام یک سیاستمدار ایرانی پر آوازه گره خورده است. امیرکبیر مرد نیکنام تاریخ ایران بیانگذار مدرسه است که در واقع می توان آن را نخستین دانشگاه ایران نامید. دارالفنون که یک مدرسه برای مقطع متوسطه بوده اولین مدرسه در نوع خود در تمام ایران است.

این مدرسه یادگار دوران قاجار در رشته های پزشکی، مهندسی، داروسازی، علوم طبیعی، ریاضی، تاریخ، جغرافیا، نقاشی، روسی و بسیاری رشته های دیگر در این مدرسه بزرگ تدریس می شده است. بنای اولیه این مدرسه به علت فرسودگی فراوان تخریب شد و توسط یک معمار اروپایی دوباره از نو بنا شد. بعدها به نام دبیرستان دارالفنون شهره شد و اکنون چند سالی است که تبدیل به نمایشگاه آموزش و پرورش شده است.

مدرسه رشدیه، تبریز
از میان تمام بناهای تاریخی عبور کرده به تبریز می رویم. در شهر اولین ها به سراغ ساختمانی می رویم که بر عکس تمام مدارس قبلی که به دیدنشان رفتیم یک بنای تاریخی نیست اما یک وافعه تاریخی است که گفتنش خالی از لطف نیست. با اقامت در هتل های تبریز از این مدرسه تاریخی بازدید کنید. مدرسه رشدیه تبریز یک مدرسه دو طبقه معمولی است که بنایش متعلق به دوران پهلوی اول است و حالا مقر سازمان میراث فرهنگی تبریز است. اما یک واقعه تاریخی جذاب و شنیدنی پشت ظاهر آرام این مدرسه پنهان شده است.

سال ها قبل میرزا حسن رشدیه بعد از اینکه شیوه تدریس فرنگی ها را دید و یک مدرسه در ایروان افتتاح کرد به ایران آمد تا مدرسه ای به شیوه نوین پایه گذاری کند اما این کار نه تنها با استقبال خوبی روبرو نشد بلکه سبب شد تا جان میرزا حسن چندین بار در معرض خطر بیافتد. میرزا بارها و بارها با شکست روبرو شد اما از آنجا که به مسیر خود یعنی ریشه کنی بی سوادی در مملکت خود اعتقاد داشت هرگز در ادامه راهش تردید نکرد و در نهایت موفق شد تا اولین مدرسه مدرن در ایران و اولین دبستان ایران را پایه گذاری کند و این زنجیره در شهرهای دیگر هم ادامه پیدا کرد و چندین مدرسه ابتدایی پایه گذاری شد.

اگر امروز کوچولوهایی را می بینید که با کوله پشتی های بزرگشان هر روز صبح با شور و شوق به سمت مدرسه می روند باید بگویم خلق این لحظات به ظاهر ساده با پیروزی بر موانع بسیاری حاصل شده است. از این داستان که بگذریم ساخت مدارس دخترانه در ایران آن روزها به مراتب پیچیده تر بوده است. نخست یک بانوی ایرانی به نام بی بی خانم استرآبادی گام های ابتدایی را برداشت اما مدرسه دخترانه اش تعطیل شد، ولی این رویا هیچ وقت کمرنگ نشد و در انتها خانم طوبی آزموده نخستین مدرسه دخترانه ایران را پایه گذاری کرد.
سفرمان به پایان رسید اما به خاطر داشته باشیم، مسیری که امروز برای رسیدن و مدرسه و دانشگاه می پیماییم، رویایی بوده که هزاران نفر در طول تاریخ روزی آرزویش را داشته اند.